Rasyonalizm Nedir Tarih
Rasyonalizm (Akılcılık) nedir? Rasyonalizm kurucusu ve temsilcileri hakkında bilgi
Akılcılık Antik Dönemden günümüze kadar birçok filozofun benimsediği felsefi görüşlerden biri olmuştur. Duyuların ve gözlemlerin yanıltıcı olacağını iddia eden rasyonalistler, gerçek bilginin kavranması için sadece aklımıza güvenebileceğimiz görüşünü ileri sürmüştür.
Rasyonalizm (Akılcılık) Nedir?
Akılcılık, temelde ''Empirizm'' adıyla da bilinen Deneyciliğin karşıtıdır. John Locke'un ortaya attığı ''Tabula Rasa'' kavramı ''Boş Levha'' demektir. Bu görüşe göre insan, dünyaya geldiğinde zihni, boş bir levhadan farksızdır. Bireyin belli başlı konularda bilgi kazanması ve sonuca varması için deneyim kazanması şarttır. Rasyonalizmde ise, insan doğar doğmaz her şeyi kavrayabilecek donanıma sahiptir.
Tarih boyunca, bu iki felsefe akımının farklı görüşlerini açıklamak için birçok örnek verilmiştir. Bunlardan biri sıcak su örneğidir.
Tenceredeki kaynar suya çıplak elle dokunmanın zararlı olduğunu anlamak için,
Deneycilerin görüşü: İnsanın kaynar suya çıplak elle dokunması gerekir. Canı yanan insan, bunu hafızasında tutar ve bu bilgi deneyim yoluyla öğrenilmiş olur.
Rasyonalistlerin görüşü: insan sadece akıl yürüterek kaynar suya çıplak elle dokunmaması gerektiği sonuca varabilir. Ya da daha önce sıcak su dolayısıyla canı yanmış birini gözlemlemesi de bu bilgiye ulaşmak için yeterlidir.
Rasyonalizm, Septisizm ya da Şüphecilik akımıyla da zıt görüşlere sahiptir. Şüphecilere göre insan algısının mutlak gerçeğe ve kesin doğruya ulaşması mümkün değildir. Her şey sürekli değişir. Heraklietos'un ''bir nehirde iki kere yıkanılmaz'' sözünün içerdiği anlamlardan biri de budur. Bununla birlikte herkesin olayları ve olguları algılama biçimi farklıdır. Bu nedenle eldi edilen bilgi de birine göre doğru bir başkasına göre yanlış olabilir. Aynı şekilde bir toplum için ''doğal'' ve ''kabul edilebilir'' olan, başka bir toplum için ''yanlış'' ve ''sakıncalı olabilir. Rasyonalistler ise hem doğrunun hem de gerçeğin tekliğine inanırlar. Onlara göre matematik, geometri ve mantık gibi bilimler, gerçeğin mutlak olabileceğinin en büyük kanıtıdır.
Rasyonalizme göre dünyanın neresine gidersek gidelim 2 + 2 işleminin sonucu 4 olacaktır. Bunun yanı sıra özellikle İslam filozoflarının mantık biliminde sıklıkla kullandığı ''tasavvur - tasdik - kıyas'' yöntemi de kesin doğruya ulaşmak için kullanılabilir. Rasyonalistler önce kavramları oluşturur, sonra önermenin yapılır. Kavram ve önermeler ile birlikte doğru bilgiye ulaşılır.
Felsefe tarihi boyunca akılcılık, düşünürlerin farklı yorumlarıyla birçok türe ayrıldı. Hegelci Rasyonalizmde diyalektik bir yöntem kullanılırken, Aydınlanmacı Rasyonalizmde ise metafizik tamamen dışlandı. Aydınlanma dönemindeki bazı filozoflar, insanın aklı dışında gözlem yaparak ve sezgilerini kullanarak gerçeğe ulaşabileceği görüşünü benimsedi.
Rasyonalizmin Kurucusu Hakkında Bilgiler
Modern Batı felsefesinde rasyonalizmin kurucusu Rene Descartes olarak gösterilir. ''Düşünüyorum öyleyse varım'' bu akımın temel ilkesi olmuştur. Bu ilkeye göre insan düşünerek kendisinin ve başkalarının varlığından emin olabilir. Düşünmek aynı zamanda çıkarımda bulunmak, sonuca varmak için de tek geçerli yöntemdir.
Rene Descartes'in Önemli Eserleri: Yöntem Üzerine Konuşmalar - Ruhun Tutkuları - Aklın Yönetimi İçin Kurallar
Not: Bazı felsefe tarihçilerine göre ilk rasyonalist filozof Sokrates'tir.
Rasyonalizm Temsilcileri Hakkında Bilgiler
Hem Doğu hem de Batı felsefesinde birçok rasyonalist düşünür bulunmaktadır. Bu düşünürler ve en önemli eserleri şu şekildedir.
Farabi - İdeal Devlet / İlimlerin Sayımı
Georg Hegel Friedrich Hegel - Mantık Bilimi / Tüze Felsefesi
Spinoza - Anlama Yetisinin Düzeltilmesi Üzerine İnceleme