Rotavirüs Aşısı Kaç Yaşında Yapılır

Rotavirüsler çocuklarda en sık ishal ve kusma yapan, son derece kolay bulaşan, (su, salgılar, temas ve hatta havayla bile bulaşır) virüslerdir.

Dünya çapında rota virüslerin her yıl milyonun üzerinde gastroenterit (mide-bağırsak enfeksiyonu) vakasından ve yaklaşık ölüm vakasından sorumlu olduğu tahmin edilmektedir. Bu ölüm vakalarının %82’sinin gelişmekte olan ülkelerde olduğu hesaplanmıştır ve bu da her gün yaklaşık çocukluk çağı ölüm vakasına eşdeğerdir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde rota virüs hastalığı sıklığının benzer düzeyde olması, bu hastalığın sadece su kalitesi, sağlık önlemleri yada hijyen koşullarını iyileştirmeyle kontrol altına alınamayacağını düşündürmektedir. Şiddetli rota virüs gastroenteritinin güncel tedavisi sıvı-elektrolit kaybının önlenmesidir. Bu tedavi şiddetli ve ölümcül enfeksiyon sayısının azaltılmasına yardımcı olmakla birlikte, özellikle gelişmekte olan ülkelerde, ölüm oranları kabul edilemez düzeyde yüksek kalmaktadır. Bu bulgular, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yüksek hastalık düzeyi ve ilişkili maliyetle birlikte, rota virüs nedenli hastalığı önlemek için yeni, daha etkili halk sağlığı stratejilerine kuvvetle gereksinim duyulduğunu vurgulamaktadır. Aşılamanın, şiddetli rota virüs hastalığı sıklığı üzerinde önemli derecede etkisi olabilecek tek kontrol yöntemi olduğu bilinmektedir.

Bu virüse karşı geliştirilen aşı ’li yılların ortalarında rutin uygulamaya girdi. ’lı yıllarda aşının ilk geliştirilmesi sırasında rotavirüs enfeksiyonunun kendisi gibi aşının da yan etkisi olarak invaginasyonlar (bağırsak düğümlenmeleri) görülmüştü. Ancak bu durum daha çok 8 aydan büyük çocuklarda aşı denemelerinde ortaya çıktı. Daha sonra denemelerle aşının en etkili olduğu ve en az yan etkinin olduğu yaşın 6 ay altındaki bebekler olduğu saptandı. (İnternette hala aşının deneme dönemindeki yan etkilerine dair eski bilgilere ulaşılabilmekte bu da bilgi kirliliğine neden olarak ciddi kafa karışıklığına neden olmaktadır) Güney Amerika ülkelerinden Brezilya, Arjantin gibi gelişmekte olan ülkelerde rotavirüs aşısı rutin aşı programına girmiş ve hastalığa bağlı hastaneye yatışlar ve ölümler ciddi oranda azalmıştır.

Aşı, 6 aydan küçük bebeklere en az 4, en fazla 8 hafta ara ile 2 dozda uygulanabiliyor. Rotarix marka aşıda bebek 6 aylık olmadan aşılamanın bitirilmiş olması gerekiyor. (Yani bebek 5 aylıkken ilk doz yapılması halinde 6 aylıkken 2. doz yapılamıyor; dolayısıyla o zaman ilk doz da yapılmamalı). Bu zamanlama Rotateq marka aşı için daha farklı: Bu markada en geç aşılama 8 ay olabiliyor. İki doz rotavirüs aşısı arasındaki zaman en az 1 ay an fazla 3 ay olmalıdır.

İdeal aşılama 2. ay ile 3. ayda başlamalı

Rotavirüs aşı uygulaması

Uygulama ise ağız yolu iledir; enjeksiyon şeklinde değildir. Aşıdan sonra hemen beslenme mümkündür; diğer aşılarla birlikte yapılabilir, geçimsizliği yoktur. Aşıyı bebek kusarsa tekrarlanmasına gerek yoktur, içeride kalan damla bile koruyuculuğu sağlamaya yeterlidir.

Rotavirüs aşısının yan etkileri

Aşının ağır yan etkisi yoktur. 6 ayın altındaki bebeklerde yapılan rotavirüs aşısına bağlı bağırsak düğümlenmesi sıklığı hastalığa bağlı bağırsak düğümlenmesi sıklığından bile daha azdır. Güvenilirliği yaklaşık % Koruyuculuk da % civarı.

Ülkemizde iki firmanın rotavirüs aşısı var

Bir üretici firma Glaxo-SmithKline; ürettiği aşının piyasa adı Rotarix®. Doz: 2 ve 4. ayda veya 3 ve 5. ayda: Dikkat: (bu marka aşının ilk dozu en geç 16 hafta (yani 4 aylık) olunduğunda yapılabilir, haftadan, yani 4 aydan sonraya kalınmamalıdır; 4 aylıkken uygulanırsa ikinci doz 5 veya 6. ayın başında yapılabilir ancak daha geç tarihe bırakılamaz)

Bir başka marka da gene Amerikan markası olan Merck Sharp Dohme'un ürettiği Rotateq®. Bu aşıda ise dozlar aylarda veya aylarda olabiliyor.

Dikkat!

Aşıya Öyle Bir Zamanda Başlanmalı Ki En Son Dozu En Geç Bebek 32 Haftalık Olduğunda Yapılsın; Daha Geç Kalındıysa Aşıya Hiç Başlanmamalıdır.

Rotavirüs Nedir?

Rotavirüs tüm dünyada görülen en sık ishal etkenidir. Rotavirüs hemen hemen tüm bebek ve çocukları enfekte eder ve ciddi ishallerin ana nedenidir.

Rota virus enfeksiyonları genellikle ateş ve kusma ile başlar ve ishal (sulu, kan içermeyen) ile devam eder. İshal bazı hastalarda hafif seyrederken bazı hastalarda ciddi sıvı kayıpları (dehidratasyon) nedeniyle hastaneye yatış gerekebilir ve ölüme neden olabilir. Hastaneye yatış gerektiren ishal vakalarında da en sık etken rota virüstür. Çoğu hastada ishal gün sürer. Rota virüs ile enfekte olan hastalarda genellikle günlük bir kuluçka süresi sonrasında belirtiler görülür.

Nasıl Bulaşır?

Rotavirüs çok bulaşıcıdır. Mikrop bulaşmış su veya gıdayla, mikrobu taşıyan eller yoluyla vücuda alınır. Yuva gibi kalabalık ortamlarda, özellikle çocuklar tuvaletten sonra ve yemekten önce ellerini yıkamayı unuttuklarında kolayca yayılır. O kadar bulaşıcıdır ki, genel hijyen koşulları ne kadar iyi de olsa, hemen her çocuk 5 yaşını doldurmadan rota virüs ishali geçirmiş olmaktadır. Ülkemiz gibi ılıman iklim kuşağındaki ülkelerde, kış (Aralık-Nisan) aylarında görülür. Özellikle 2 yaş altı küçük çocuklar etkilenir. Erişkinlerde ise daha hafif seyreder.

Rotavirüs Enfeksiyonuna Karşı Korunma Nasıl Olur?

Hastalığı düzeltmek için etkin bir ilaç tedavisi yoktur. Rota virüs aşısı olmak rota virüs hastalığından çocukları korumanın en iyi yoludur. Ağız yoluyla yutularak alınan bir aşıdır; iğne değildir.

Sabunla el yıkamak virüsü öldürmez ancak enfeksiyonun yayılmasını azaltır. Tuvaletten çıktıktan ve bebeklerin bezlerini değiştirdikten sonra el yıkamaya dikkat edilmelidir.

Aşılama Şeması Nasıldır?

Ülkemizde ruhsatlı 2 adet Rotavirüs aşısı bulunmaktadır. Her iki aşı da (Rotarix ve Rotateq) güvenlidir ve rotavirus enfeksiyonuna karşı koruma sağlamaktadır. Her iki aşı da diğer aşılar ile aynı anda uygulanabilmektedir.

Rotateq aşısı rotavirus alt tiplerine karşı 5 antijen içerir. Toplam 3 doz olarak ağızdan uygulanmaktadır. İlk dozu bebek en erken 6 hafta en geç 14 hafta iken yapılmalı, son dozu bebek 24 haftasını doldurmadan uygulanmalıdır. Dozlar arasında en az 1 ay ara olmalıdır.

Rotarix aşısı rotavirus alt tiplerine karşı 1 antjien içerir, ancak diğer suşlara karşı da koruma sağlar. Toplam 2 doz olarak ağızdan uygulanmaktadır. İlk dozu bebek en erken 6 hafta en geç 14 hafta iken yapılmalı, son dozu bebek 24 haftasını doldurmadan uygulanmalıdır. Dozlar arasında en az 1 ay ara olmalıdır.

Aşının Yan Etkileri Nelerdir?

Rotavirus aşıları tüm dünyada güvenle uygulanmaktadır. Rotavirüs aşısı olmak rotavirüs hastalığını geçirmekten daha güvenlidir. Tüm aşılar gibi rotavirus aşıları nadiren alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Diğer gelişebilecek yan etkiler; % oranında geçici hafif kusma ve ishaldir.

Özel Durumlarda Aşılama

• Rotavirüs ishali geçiren çocuklara da aşı yapılması önerilmektedir. Gerek farklı serotiplerin toplumda gözüküyor olması, gerekse de ilk atak ile sonraki ciddi enfeksiyonların önüne geçilemediği için aşı önerilmektedir.
• Prematüre bebekler 6 haftalık olduklarında klinik olarak stabil iseler ve taburcu olacaklarsa veya olmuşlarsa aşılanabilirler.
• İlk rotavirus aşısından sonra ciddi alerjik reaksiyon geçirmiş olan kişiler tekrar bu aşı ile aşılanamazlar.
• Ciddi bağışıklık sistemi yetmezliği (ciddi kombine immun yetmezlik) olanlara rotavirus aşısı yapılmaz.
• Barsak düğümlenmesi (intusepsiyon) geçirenler rotavirus aşısı ile aşılanamazlar.

Rotavirüs Aşısı Hakkında Daha Fazla Bilgiye Nereden Ulaşabilirim?

1. seafoodplus.info
2. Gökçay G, Beyazova U. İlk beş yaşta çocuk sağlığı izlemi. İstanbul, Nobel Kitabevi;

“Bilgilendirme broşürleri Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem 3 öğrencilerinin (Özge Atış, Uğur Girgiç, Nouraldin Kharausha, Zuhal Şahin) yılında Sosyal Pediatri Bilim Dalı’nda Prof. Dr. Perran Boran danışmanlığında &#;Çocukluk çağı hastalıkları aşıları hakkında aile bilgi düzeyleri ve inançlarının araştırılması&#; başlıklı Introduction to Clinical Practice (ICP) projesi kapsamında hazırlanmış, yılında İstanbul Sosyal Pediatri Ekibi tarafından güncellenmiştir.”

Category: Çocuk Sağlığı ve AşılarBy Çocuk Sağlığı Derneği

Author: Çocuk Sağlığı Derneği

Çocuk Sağlığı Derneği, yılında İstanbul Üniversitesi'nde görevli Prof. Dr. Cihad Tahsin Gürson ve Prof. Dr. Olcay Neyzi önderliğinde bir grup çocuk hekimi ve çocuk sağlığı konusuna ilgi duyan yardımseverler tarafından kurulmuştur yılındaki kuruluşu sırasında Derneğimiz, "İstanbul Çocuk Sağlığı Derneği" olarak adlandırılmış ve tarih ve 6/ kanunla "Kamu Yararına Dernek" statüsünü kazanmıştır.

Bağışıklığın amacı, bebek ve çocuklarda aşı ile korunabilir hastalıkların ortaya çıkışını engelleyerek, bu hastalıklardan kaynaklanan ölümleri ve sakatlıkları önlemektir.

Aşılama, bulaşıcı hastalıklara neden olan mikropların, canlı olmayan veya zayıflatılmış versiyonları insan vücuduna enjekte edilmesi ile canlılarda önemli bir sorun oluşturmadan, doğal enfeksiyon sonrası oluşan bağışık cevaba benzer cevap alınmasıdır. Aşılama sonrası bağışıklık sistemimiz zayıflatılmış mikroplarla savaşmaya başlar. Ancak bu durum hastalığa neden olmaz. Aşılama bulaşıcı hastalıklara karşı toplumu korumanın en etkili, en ekonomik ve en güvenilir yöntemlerinden birisidir.

Aşılar, kullanılmaya başlandığından itibaren bulaşıcı hastalıkların görülme sıklığı azalmış ve bulaşıcı hastalıklardan kaynaklanan ölümlerin önlenmesine önemli katkı sağlanmıştır. Aşılama, tüm tıbbi tedavilerden daha çok yaşam kurtarır ve aşılar insan sağlığına olumlu katkı açısından diğer koruyucu ve tedavi edici yöntemlerden daha etkindir. Bu nedenle birçok aşı belli bir ulusal aşı programı içerisinde, bütün çocuklara uygulanmaktadır.

Rutin aşı uygulamaları her ülkede hastalıkların sıklığı, ölüm oranları, sekelleri, hastalığa bağlı giderler ve aşıların o ülkede maliyeti, yan etkileri ve başka tedavi yollarının etkinliği dikkate alınarak bir şema dahilinde uygulanmaktadır. Bu faktörler ülkeden ülkeye büyük farklılıklar gösterdiğinden, dünya üzerinde uygulanan çok sayıda ulusal aşı şeması vardır. Günümüzde önerilen aşıların listesi giderek artmaktadır.

Global Aşı ve Bağışıklama Birliği yılından beri ülkelerin tüm aşılara ulaşmalarını sağlamakta ve yılda 5,5 milyondan fazla ölüme engel olmaktadır.

Bu amaca ulaşmak için çocukların en erken dönemde aşılanmaya başlaması ve en kısa sürede hastalıklara (tüberküloz, difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci,kızamık, kızamıkçık, kabakulak, hepatit B, pnömokok enfeksiyonları, hepatit A ve su çiçeği) karşı tam bağışık olmalarının sağlanması önemlidir.

Günümüz aşılarının yan etkileri yok denecek kadar azaltılmıştır. Tüm ilaçlar gibi aşılar da bazı yan etkilere yol açabilmektedir. Aşı ile ilişkili en sık  karşılaştığımız yan etkiler, kısa sürede kendiliğinden düzelen ateş, aşı yerinde şişlik, ağrı ve kızarıklık, kırıklık, nadir olarak görülen nöbetler, anafilaksi ve alerji gibi bazı tüm vücudu etkileyebilecek yan etkilerdir.

Ülkemizde Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanan çocukluk dönemi aşı takvimi dışında, rutin programda olmayan fakat uygulamakta olduğumuz aşılarımız da mevcuttur. Bu aşılar; rota virüs, menengokok (menenjit) ve HPV aşılarıdır. Rota

virus aşısı 2. aydan itibaren 2 ya da 3 doz şeklinde, Menenjit aşısı ise seafoodplus.info itibaren 1 doz ya da 2 doz şeklinde, HPV aşısı ise 3 doz şeklinde  uygulanmaktadır.

Aşı Takviminde olan aşıların özellikleri ve dozları

Hepatit B

Hepatit B enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Doğumda, 1. ayda ve 6.

ayda olmak üzere 3 doz şeklinde kas içine uygulanır.

Difteri

Difteri enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. 2, 4, 6. aylar ile ayda beşli

karma aşı içerisinde uygulanır. İlköğretim 1. ve 8. Sınıflarda pekiştirme dozları yapılır. Kas içine uygulanır.

Tetanoz

Tetanoz enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. 2, 4, 6. aylar ile ayda beşli

karma aşı içerisinde uygulanır. İlköğretim 1. ve 8. Sınıflarda pekiştirme dozları yapılır. Kas içine uygulanır

Boğmaca

Boğmaca enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. 2, 4, 6. aylar ile ayda beşli

karma aşı içerisinde uygulanır. İlköğretim 1. ve 8. Sınıflarda pekiştirme dozları yapılır. Kas içine uygulanır.

BCG aşısı

(Verem aşısı)

Verem mikrobuna karşı yaygın ve ağır tüberkülozda bağışıklık sağlar. Doğumdan sonraki 2. Ayda cilt içine uygulanır. Yapılan yerde yaklaşık 1, ay sonra iz bırakarak iyileşen cilt reaksiyonu olur. Aşı yapılan yerde yara  olmaması, aşının tutmadığı anlamına gelmez.

Hemofilus İnfluenza

Tip b (Hib aşısı)

Özellikle süt çocukluğu döneminde en sık menenjite neden olan bakteriye

karşı olan aşıdır. Ancak rutin aşılamalar sayesinde bu enfeksiyon hemen hemen hiç görülmemektedir. Halk arasında menenjit aşısı olarak da bilinir. 2, 4, 6. aylar ile ayda beşli karma aşı içerisinde, kas içine uygulanır.

Polio

(Çocuk felci)

Çocuk felci enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. 2, 4, 6. aylar ile ayda beşli karma aşı içerisinde uygulanır. İlköğretim 1. ve 8. sınıflarda pekiştirme dozları yapılır. Kas içine uygulanır. 6. ve ayda ağızdan damla olarak ayrıca verilir.

Varicella

(Su çiçeği) Aşısı

Bir yaşında MMR (kızamık- kızamıkçık kabakulak) ve pnömokok aşıları ile aynı anda veya ondan bir ay sonra cilt altına uygulanan bir aşıdır.

Rotavirüs Aşısı

Özellikle kış mevsiminde 2 yaş altındaki çocuklarda ateş, ishal ve kusma şeklinde barsak enfeksiyonu yapan bir virüse karşı (rotavirüs) bağışıklık

sağlar. 2 veya 3 doz şeklinde yapılabilen 2 formu vardır. Aşı ağızdan uygulanır. İlk dozun doğumdan sonraki 6 ile hafta içinde yapılması gerekir. Son doz haftaya kadar yapılmalıdır. Sağlık bakanlığının rutin aşı programında

olmayan ailenin isteği üzerine yapılan özel bir aşıdır.

Kızamık Aşısı

Kızamık enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Kızamıkçık ve kabakulak virüsleriyle aynı enjektörde yapılan 3’lü bir aşıdır. Kas içine veya cilt altına uygulanabilir. 1 yaşında ve ilköğretim 1. sınıfta yapılmaktadır.

Hepatit A Aşısı

Hepatit A virüsünün neden olduğu sarılık hastalığına karşı uygulanan bir aşıdır. Yurt dışında 1 yaşından itibaren uygulanabilmekte ise de ülkemizde, genellikle aydan yaşından itibaren 6 ay ara ile 2 dozda kas içine uygulanmaktadır.

Kabakulak

Kabakulak enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Kızamıkçık ve kızamık

virüsleriyle aynı enjektörde yapılan 3’lü bir aşıdır. Kas içine veya cilt altına uygulanabilir. 1 yaşında ve ilköğretim 1. Sınıfta yapılmakta

Kızamıkçık Aşısı

Kızamıkçık enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Kızamık ve kabakulak virüsleriyle aynı enjektörde yapılan 3’lü bir aşıdır. Kas içine veya cilt altına uygulanabilir. 1 yaşında ve ilköğretim 1. Sınıfta yapılmaktadır.

Varicella

(Su çiçeği) Aşısı

Bir yaşında MMR (kızamık- kızamıkçık kabakulak) ve pnömokok aşıları ile aynı anda veya ondan bir ay sonra cilt altına uygulanan bir aşıdır.

HPV Aşısı

Human papilloma virüsüne karşı uygulanan bir aşıdır. Kadınlarda rahim ağzı kanserineneden olabilen bir virüstür. En erken 8 yaşından itibaren uygulanabilir. 3 doz uygulanan bir aşıdır.

Herhangi bir enfeksiyon hastalığında artış ya da salgın tehlikesinde Sağlık Bakanlığı gerekli önlemleri alarak aşı kampanyaları düzenlemektedir. Böyle bir durumda da uygun görülen aşıların yapılması önerilmektedir. Aşının zamanında

yapılması çocukların sağlığı için önemlidir. Aşı ile önlenebilen hastalıkların olduğunu ve uygulanan aşıların varlığının çocuklarımız için bir şans olduğunu bilmemiz gerekir. Çocukların sağlığı için aşıları yaptırmamanın bilimsel bir gerekçesi olmadığı sürece, aşı yapılmasının aksatılmasını kesinlikle doğru bulmuyoruz. Mutlu yarınların sağlıklı çocuklarla olması dileğiyle.