Sezon
Tarih
Önceki kulüp
Sonraki kulüp
PD
Bonservis
18/19
1 Oca
-
-
Ana Başlıklar;
İslamiyet öncesi Türk edebiyatında, ölen bir kimsenin arkasından söylenen şiirlere sagu adı verilmiştir. Sagular, ozanlar tarafından yuğ adı verilen cenaze törenlerinde söylenir ve vefat eden kimsenin kahramanlıkları, yaptığı iyilikler, cömertlik ve faziletleri dile getirilir.
Sagular genellikle milli nazım şeklimiz olan dörtlükler ile meydana getirilmiştir.
Eski Türklerin sagu adını verdikleri bu tür, daha sonraki dönemlerde divan edebiyatında mersiye; günümüzde ise ağıt adını almıştır. Ancak ağıt daha çok halk tarafından ve basit bir biçimde söylenirken; mersiyede daha yoğun bir dil ve üslup kullanılmaktadır.
(Günümüz Türkçesiyle:
Devir iyice kötüleşti
Sefil ve kötüler güçlenip kuvvetlendi
Edep ve erdem iyice azaldı;
Çünkü dünyanın beyi yok oldu.)
Ödlek yırağ közetti
Ogrı tuzak uzattı
Begler begin azıttı
Kaçsa katı kurtulur
Ögreyüki mundağ ok
Munda adın tig dağ ok
Atsa ajun uğrap ok
Tağlar başı kertilür
Begler atın argurup
Kagdu anı turgurup
Mengzi yüzü sargarup
Körküm angar türtülür
Ulşıp eren börleyü
Yırtıp yaka urlayu
Sıkrıp üni yurlayu
Sıgtap közi örtülür
Könglüm için örtedi
Yitmiş yaşıg kartadı
Keçmiş özüg irtedi
Tün kün keçüp irtelür
(Günümüz Türkçesiyle:
Alp Er Tunga öldü mü?
Kötü dünya kaldı mı?
Zaman öcünü aldı mı?
Şimdi yürek yırtılır.
Zaman fırsat gözetti
Gizli tuzak uzattı
Beyler beyini azıttı
Kaçsa nasıl kurtulur?
Adeti böyle işte
Bunda başka sebep yok
Felek ok atıp vursa
Dağlar başı kertilir.
Beyler atlarını yoruyor
Kaygı onları zayıflatıyor
Benizleri yüzleri sararıp
Safran sürülmüş gibi oluyor
Erler kurtlar gibi uluşup
Bağırıp yakalarını yırtıyor
Kısık seslerle haykırıyor
Gözleri yaşla örtülünceye kadar ağlıyorlar.
Gönlüm içten yandı
Kaybolmuş yarayı kaktı
Geçmiş günleri aradım
Geceler günler geçse o yine aranır.
Eski Türklerde sevilen, sayılan bir kişinin ölümünden sonra düzenlenen cenaze törenine “yuğ töreni”, bu törenlerde söylenen şiirlere “sagu” adı verilir.
Ölen kişinin yiğitliğini, yaptığı işleri, değerini anlatan, ölümünden doğan acıyı dile getiren bu şiirler bir tür ağıttır. Destan özelliği de gösteren sagularda geniş doğa tasvirlerine rastlanır.
Aşağıda Alp Er Tunga'nın ölümü üzerine duyulan acıyı dile getiren "Alp Er TungaSagusu"nu okuyacaksınız. Alp Er Tunga Sagusu XI. yüzyılda Kaşgarlı Mahmud tarafından halk ağzından derlenmiştir. Sagular hece vezniyle söylenir, nazım birimi dörtlüktür. Her dörtlüğün ilk üç mısrası birbiri ile kafiyeli, dördüncü mısralar ise kendi aralarında kafiyelidir.
Dörtlüklerin son mısralarının birbiri ile kafiyeli oluşu ayni zamanda dörtlükler arası bir bağ görevi görmektedir. Türk Aşık Edebiyatında yaygın olarak kullanılan koşma, destan, semai gibi nazım şekilleri, sagunun yüzyıllar içinde işlenerek geliştirilmiş şeklinden başka bir şey değildir.
• 7’li hece ölçüsü ile söylenip kafiye şeması aaab şeklindedir.
• Nazım birimi dörtlüktür.
• Sagular da koşuklar gibi “kopuz” eşliğinde söylenmiştir.
• Ölen kişinin yiğitliğini, yaptığı işleri, değerini anlatan, ölümünden doğan acıyı dile getiren sagular, bir tür “ağıt”tır.
• Sagular, sanat kaygısından uzaktır. Samimi bir dille söylenmiştir.
• Sagular, koşuk nazım şekliyle söylenir. Divan-ı Lugati’t Türk’te yer alan Alp Er Tunga sagusu, bu türün önemli bir örneğidir. Bu sagunun tamamı on iki dörtlüktür.
• Sagular, sözlü edebiyat döneminin ürünlerindendir.
• Sagunun Halk edebiyatındaki karşılığına ağıt; Divan edebiyatındaki karşılığına ise mersiye adı verilir.
• Geçmişte bu şiirlerde, ölen bir devlet adamının, bir kahramanın veya sevilen herhangi bir kimsenin ölümünden duyulan bir üzüntü dile getirilirken, günümüzde ise her insan için söylenebilmektedir.
Alp Er Tunga öldi mü
Isız ajun kaldı mu
Özlek öçin aldı mu
Emdi yürek yırtılur
Özlek yarağ közetti
Ogrı tuzak uzattı
Beglerbegin azıttı
Kaçsa kah kurtulur
Ögreyüki mundağ ok
Munda adın tigdağ ok
Atsa ajun uğrap ok
Tağlar başı kertilür
Begler atın argurup
Kagdu anı turgurup
Menğzi yüzü sargarup
Körküm anğar türtülür
Ulşıp eren börleyü
Yırtıp yaka urlayu
Sıkrıp üni yurlayu
Sıgtap közi örtülür
Könğlüm için örtedi
Yitmiş yaşığ kartadı
Keçmiş özüg irtedi
Tün kün keçüp irtelür
1. Kimi hurma ağaçlarının özünden çıkarılan ve pirinç gibi kullanılan nişastalı bir madde, hintirmiği.
[Sauvo] n. sago, starch derived from the trunk of some varieties of palm tree (used to make pudding)
n. sago, starch derived from the trunk of some varieties of palm tree (used to make pudding)
n. sago, starch derived from the trunk of some varieties of palm tree