Sdü Ilahiyat Hazırlık Muafiyet Sınavı
mailto: [email protected] Copyright © Published by Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi / Van Yuzuncu Yil University, Faculty of Theology, Van, , Turkey. Bütün hakları saklıdır. / All right reserved. İsmail Ekinci, İlahiyat Fakültesi Öğrencilerine Verilen Arapça Hazırlık Eğitimine Dair Bir İnceleme Öz Kadim bir dil olan Arapça, İslamiyet’in gelişiyle birlikte Kur’an-ı Kerim’in dili olmuş ve bu sayede hem orijinalliğini korumuş hem de insanlar tarafından büyük ilgi odağı haline gelmiştir. Bundan dolayı anadili Arapça olmayanlara bu dilin öğretilmesi için dünyada farklı coğrafya ve dönemlerde devletlerin resmi eğitim kurumlarında Arapça dersleri verilmiştir. Verilen Arapça eğitimlerinde nahiv ve sarf temelli bir eğitim uygulanmıştır. Gramere dayalı bu dil eğitimi İlahiyat veya İslami İlimler fakültelerinde verilen eğitimlerle daha ileri bir seviyeye taşınmaya çalışılmıştır. İlahiyat veya İslami İlimler fakültelerinde verilen Arapça eğitimleri temelde dört beceriyi (okuma, yazma, konuşma, dinleme) kazandırma odaklı hazırlanmıştır. Ancak gramer odaklı verilmeye çalışılan Arapça eğitimlerinde hedeflenen başarı elde edilememektedir. Bu araştırmanın konusu, İlahiyat veya İslami İlimler fakültelerinde okutulan Arapça hazırlık eğitiminin değerlendirilmesi ve bu eğitimin kalitesinin arttırılması için Yapılabilecek hususlar hakkında öneriler ortaya koymaktır. Bu doğrultuda bu çalışmada Bitlis Eren Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Zorunlu Arapça Hazırlık Sınıflarının Eğitim ve Öğretim Yılında aldıkları Arapça eğitimi temel alınmıştır. Hazırlık Sınıflarında Arapça eğitimi alan 90 öğrenciye 33 sorudan oluşan anket uygulanmıştır. Anket sonuçları değerlendirilmiş ve verilen Arapça eğitiminin kalitesi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlardan hareketle, verilen eğitimde eksik durumlar tespit etmek suretiyle, eğitimin daha kaliteli bir düzeye ulaştırılması için önerilerde bulunulmuştur. Araştırmada öncelikle İlahiyat veya İslami İlimler fakültelerindeki Arapça eğitimi hakkında bilgiler verilmiştir. Fakültede uygulanan Arapça hazırlık eğitimi hakkında bilgiler verilmiş ve uygulanan anket çalışmaya eklenmiştir. Son olarak bulgular ve yorumlar verilerek çalışma sonuç ve öneriler ile sonlandırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Arap Dili ve Belagatı, Anket, Hazırlık Eğitimi, Nahiv, Sarf. Abstract Arabic, an ancient language, has became the language of the Qur'an with the advent of Islam, and thus it retained its originality and has became the center of great interest by the people. Therefore in order to teach this language to non-native speakers of Arabic, Arabic classes have been given in official educational institutions of the states in different geographies and periods in the world. In Arabic education, grammar and vocabulary based approach was applied. This grammar-based language education has been tried to be taken to a higher level with the education given in the faculties of Theology or Islamic Sciences. The Arabic education offered at the faculties of Theology or Islamic Sciences is mainly focused on acquiring four skills (reading, writing, speaking, listening). However, it is not possible to achieve the desired success in grammar-oriented Arabic training. The subject of this research is the evaluation of Arabic language preparatory education in the faculties of Theology or Islamic Sciences and the things that should be done to improve the quality of this education. Accordingly, in this study, Arabic education model of the Compulsory Arabic Preparatory Classes of the Faculty of Islamic Sciences of Bitlis Eren University in the Academic Year was taken as a basic. A questionnaire consisting of 33 questions was administered to 90 students who studied Arabic in preparatory classes. The results of the survey were evaluated and the quality of the Arabic education given was demonstrated. Based on the results obtained, deficiencies in education were identified and suggestions were made to improve the quality of education. In the research primarily, information about Arabic education in the faculties of Theology or Islamic Sciences is given. Moreover, information was given about the Arabic preparatory education applied in the faculty and the questionnaire was added to the study. Finally, findings and comments were given and the study was concluded with conclusions and recommendations. Keywords: Arabic Language and Rhetoric, Questionnaire, Preparatory Education, Grammar, Vocabulary. Giriş Dil, toplum hayatında insanların birbirini anlamasını ve birlikte yaşamasını sağlayan iletişim aracıdır. Dil, insan hayatı için önemlidir. Çünkü insan yiyecek, giyecek, mesken ve güvenlik gibi tabii birçok ihtiyacını başkalarıyla dayanışma ve iletişim halinde karşılar. Bu sebepten insanın başka insanlarla iletişim kurma gerekliliği ortaya çıkar. Bu iletişim aracı ise dildir. Dolayısıyla herhangi bir dili öğrenmek, o dili bilen insanlarla iletişim kurabilmek için önkoşuldur. Kadim bir dil olan Arapça, İslamiyet’in gelişiyle birlikte Kur’an-ı Kerim’in dili olmuş, günümüze kadar varlığını ve önemini korumuştur. Anadili Arapça olmayanlara bu dilin öğretilmesi Van İlahiyat Dergisi, 7/11 (Aralık ): için farklı coğrafya ve farklı dönemlerde medreseler kurulmuş ve resmi dili Arapça olmayan devletlerin birçok resmi eğitim kurumlarında Arapçayı öğretmek amacıyla dersler konulmuştur. Günümüz Türkiye’sinde de İmam Hatip ortaokulları ve liselerinde Arapça eğitimi, temel eğitim hedefi olmuştur. Çünkü İslam dinin kutsal kitabının, peygamberinin ve ibadetlerinin dili Arapçadır. Bu dil eğitimi İlahiyat veya İslami İlimler fakültelerinde verilen eğitimlerle daha ileri bir seviyeye taşınmaya çalışılmıştır. Yüksek İslam Enstitülerinin (İstanbul, Konya, Erzurum) İlahiyat fakültelerine dönüştürülmesi sürecinden sonra ’de bir yıl hazırlık, dört yıl lisans eğitimi olmak üzere programlanan İlahiyat fakültelerinin yeni müfredatında, hazırlık evresinde 40 saat Arapça ve 10 saat Kur’an-ı Kerim dersi yer almıştır. Hazırlık sonrası lisans sınıflarının haftalık programında Arapça ders süresi 1 ve 2. sınıflarda 6, 3 ve 4. sınıflarda 4 saat şeklinde düzenlenmiştir.1 Birtakım gelişmeler üzerine Yükseköğretim Kurumu tarafından ’de alınan kararla İlahiyat Fakültelerindeki Arapça hazırlık sınıfı kaldırılarak “İlahiyat Lisans Programı” ve “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği” olmak üzere iki ayrı program getirilmiştir.2 28 Şubat dönemi İlahiyat eğitimi programı olarak kayıtlara geçen bu yeni düzenlemeyle haftalık Arapça ders süresi toplamda 20 saat ile sınırlı tutulmuştur.3 eğitim öğretim yılından itibaren bazı İlahiyat Fakültelerinde hazırlık sınıfı tekrar konulmuştur.4 Yeni programda hazırlık sınıfı Arapça ders süresi haftalık 24 saat olarak belirlenmiştir. Hazırlık sonrası lisans programında ise III ve IV. yarıyılda haftada 2 saat olmak üzere Arap Dili ve Belagatı dersi yer almıştır. öğretim yılından itibaren ise bir kaçı dışında bütün İlahiyat Fakültelerinde Arapça hazırlık programı zorunlu hale getirilmiştir.5 Resmi gazetede yayımlanan yönetmeliğe göre günümüz İlahiyat Fakülteleri hazırlık sınıfı öğrencilerine haftada en az 24 ve en fazla 30 saat olmak üzere Arapça dersi verilmektedir.6 Bitlis Eren Üniversitesi İslami İlimler Fakültesinde de yılından itibaren Zorunlu Arapça Hazırlıklı müfredat uygulanmaya başlamış ve haftada 28 saat olmak üzere Arapça Hazırlık sınıfları 1 Münir Koştaş. “Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi (Dünü Bugünü)”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39/2, (): 2 Suat Cebeci. “Cumhuriyet Döneminde Yüksek Din Öğretimi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39/2 (): 3 Zeki Salih Zengin. Medreseden Darülfünuna Türkiye’de Yüksek Din Eğitimi. (İstanbul: Çamlıca Yayınları, ): 4 Mehmet Soysaldı. “Türkiye’deki İlahiyat Fakültelerinde Arapça Öğretiminde Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Yolları”. EKEV Akademi Dergisi 45 (): 5 Hasan Soyupek. İkinci Meşrutiyet’ten Günümüze Kadar Türkiye’de Arapça Öğretimi. (Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, ): 6 Bkz. Resmi Gazete, “Sayı: ”, erişim: , seafoodplus.info İsmail Ekinci, İlahiyat Fakültesi Öğrencilerine Verilen Arapça Hazırlık Eğitimine Dair Bir İnceleme oluşturulmuştur. Yedi adet dersten müteşekkil olan hazırlık eğitimine toplamda öğrenci kaydı yapılmış, sınıflar 25 kişiyi geçmeyecek şekilde 5 şubeye ayrılmıştır. Biri yabancı uyruklu (Suriye) olmak üzere Arap Dili ve Belagatı Anabilim Dalı’nda görevli toplamda 6 öğretim elemanıyla 32 haftalık bir eğitim verilmiştir. Dönem sonunda yapılan final sınavı ile eğitim tamamlanmıştır. Araştırmada, Bitlis Eren Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi hazırlık sınıfı öğrencilerine Eğitim Öğretim döneminde verilen zorunlu Arapça Hazırlık eğitiminin, okutulan kitapların, uygulanan müfredatın kalitesinin değerlendirilmesi ve öğrencilerin yılsonunda edindikleri Arapça bilgi seviyelerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bununla bağlantılı olarak çalışmanın bir diğer amacı, öğrencilere uygulanan Arapça yabancı dil programının daha etkin hale getirilmesi yönünde öneriler geliştirmektir. Öğrencilerin hazırlık eğitiminde aldıkları Arapça eğitiminin verimlilik düzeyini öğrenmek, Arapça öğretimi sürecini daha açık bir şekilde anlamayı kolaylaştırır. Öğretim elemanları, yapılan araştırma neticesinde, öğrencilerin Arapça dersine yönelik ihtiyaçlarını fark eder, kullanılan materyallerin ve uygulanan müfredatın verimliliğini tespit eder. Böylece öğretim elemanları, Arapça dersine yönelik olumlu tutum geliştirmenin ve beklenilen hedeflere ulaşmanın yollarını arar. Bitlis Eren Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi öğrencilerine uygulanan “Hazırlık Sınıfları Dönem Sonu Değerlendirme Ölçeği” sonuçlarından elde edilen veriler ışığında Arapça öğretimini daha iyiye götürecek çözüm önerileri ile yabancı dil öğreniminde başarıyı artıracak yeni yöntem ve tekniklerin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Yapılan çalışmanın amacına, önemine, temin edilen veri grubuna ve değerlendirme esaslarına bağlı olarak kullanılan ve kabul görmüş veri toplama yöntemi ve istatistiki veri analiz yöntemi vardır. Veri toplama yönteminin amaca uygun seçilmesi, sistematik olma ve uygun şekilde sınıflandırma, bulguları sağlıklı bir şekilde analiz etmemizi sağlar. Çalışma öncesi, esnası ve sonrasında karşılaşılabilecek kapsam, örnekleme, ölçüm ve yanıtlama hataları en aza indirgenmelidir. Ham verinin toplanması, ayıklanması ve işlenmesi ile ortaya koyulan, yeni öngörüler ve sonuçları içeren süreç olarak da tanımlayabileceğimiz anket soruları ile örneklem grubundan veri toplama ve toplanan verilerin analizini yapıldığı veri analizi yöntemi çalışmada kullanılan yöntemlerdir. Bu çerçevede araştırma, Eğitim-Öğretim Yılı Güz ve Bahar yarıyılında Bitlis Eren Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Arapça hazırlık sınıfı öğrencilerinin Arapça teorik ve pratik kazanımlarının incelenmesi şeklinde sınırlandırılmıştır. Van İlahiyat Dergisi, 7/11 (Aralık ): Araştırmada, “Bitlis Eren Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi hazırlık sınıfı öğrencilerinin yabancı dil olarak Arapça dersinde bir yıl boyunca aldıkları eğitimin değerlendirilmesi” genel problemi çerçevesinde şu alt soruların cevabı aranmıştır: 1. Verilen derslerin, kullanılan materyallerin ve müfredatın öğrenciler tarafından değerlendirilmesi. 2. Her bir ders özelinde hazırlık eğitiminin beklentileri karşılama düzeyi. 3. Öğrencilerin kendilerine verilen eğitimden ne kadar yararlandığı. 4. Dört beceri çerçevesinde (okuma, yazma, dinlediğini anlama, konuşma) Arapça eğitim düzeylerinin belirlenmesi. 5. Öğrencilerin verilen eğitimde kendilerini hangi seviyede gördüğü. Örneklem Araştırmanın örneklemini, Eğitim-Öğretim Yılı Güz ve Bahar yarıyılında Bitlis Eren Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Arapça hazırlık sınıfı öğrencileri oluşturmaktadır. Bu kapsamda hazırlık sınıfındaki öğrenciden 22 öğrenci derslere devam etmemiş ve devamsızlıktan kalarak yılsonu final sınavına katılamamıştır. Kalan 93 öğrenciden 1 öğrenci final sınavına gelmemiş ve sınava giren 90 öğrenciye anket uygulaması yapılmıştır. Bu örneklem grubundan 71 öğrenci hazırlık eğitimini başarıyla tamamlamış ve toplamda 44 öğrenci ise başarısız olmuştur. Hazırlık Devamsız Başarılı Başarısız Ankete Katılan Öğrenci Sayısı Öğrenci Sayısı Öğrenci Sayısı Öğrenci Sayısı Öğrenci 22 71 22 90 Tablo 1: Örneklem Grubu Uygulanan Hazırlık Eğitimi Bitlis Eren Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Hazırlık Sınıfı öğrencilerine Arapça eğitimi dört beceriyi geliştirecek düzeyde planlanmış ve öğretim materyalleri buna göre seçilerek bir yıllık müfredat hazırlanmıştır. Bu doğrultuda öğrencilere verilmek üzere yedi ders belirlenmiştir. Haftalık 28 saat olacak şekilde her dönem 16 hafta olmak üzere toplamda 32 hafta eğitim verilmiştir. Verilen dersler ve ders saatleri şöyledir: Dersler Ders S. Cümle Bilgisi (Nahiv) 6 Kelime Bilgisi (Sarf) 4 İsmail Ekinci, İlahiyat Fakültesi Öğrencilerine Verilen Arapça Hazırlık Eğitimine Dair Bir İnceleme Okuma ve Anlama (Kıraʻa) 6 Sözlü Anlatım (Muhadese) 4 Yazılı Anlatım (İmla-İnşa) 4 Duyma Anlama (İstimaʻ) 2 Arap Dili Fonetiği (Tashih-i Hurûf) 2 Tablo 2: Verilen Dersler Derslerden Muhadese ve İstimaʻ derslerine yabancı uyruklu bir öğretim görevlisi girmiş, diğer derslere ise Türk öğretim elemanları girmiştir. Her bir ders için bir hoca belirlenmiş ve her bir hoca bütün şubelerde (5 şube) aynı derse girecek şekilde ders dağılımı yapılmıştır. Kullanılan kaynakların işlenmesi belirli bir müfredatla belirlenmiş ve haftalık olarak sınav tarihleri ve her iki dönemde verilen birer proje ödevleriyle birlikte aşağıdaki gibi planlanmıştır. Hafta Tarih Aralığı Sınav ve Proje 5 Ekim 1. Yoklama Sınavı 8 Kasım 2. Yoklama Sınavı 7 Hüseyin Günday - Şener Şahin. Arapça Dil Bilgisi-Nahiv Bilgisi. Baskı (İstanbul: Alfa Yayınları, ). 8 Hüseyin Günday - Şener Şahin. Arapça Sarf Alıştırma Kitabı. 3. Baskı (Bursa: Emin Yayınları, ). 9 Ayhan Erdoğan v.dğr. el-Mutûnu’l-Vadıhatu. (Konya: Sebat Ofset Matbaacılık, ). 10 Tahsin Deliçay - Enes Muslim. Arapça Konuşalım (Netekellem el-ʻArabiyyete’l-Hadîse). (İstanbul: Cantaş Yayınları, ). 11 Tacettin Uzun v.dğr. el-İnşâu’l-Vadıhatu. (Konya: Sebat Ofset Matbaacılık, ). 12 Yirmi beş bölümden oluşan serinin birinci bölümü için bkz. Youtube, “Selahaddin (Salahuddin) 1.Bölüm - Necmetu Faris”, erişim: , seafoodplus.info?v=nnZBHhw0a9g. 13 Muhammet Tasa. Arapça Yazı Defteri. (Konya: Kervan Yayınevi, ). 14 Mesut Eryılmaz - Ahmet Ortaç. el-Luġatu’l-Arabiyye. (Trabzon: Kalem Yayınları, ty). Van İlahiyat Dergisi, 7/11 (Aralık ): 11 Aralık 3. Yoklama Sınavı 14 Aralık 4. Yoklama Sınavı 15 31 Aralık-4 Ocak Proje Ödevi Teslimi 16 Ocak Ara Sınav 20 Mart 5. Yoklama Sınavı 23 Mart 6. Yoklama Sınavı 26 Nisan 7. Yoklama Sınavı 29 Mayıs 8. Yoklama Sınavı 30 Mayıs Ara Sınav 31 Mayıs Proje Ödevi Teslimi 32 Mayıs Final Sınavı Tablo 4: Sınav ve Proje Takvimi Öğrencilerin Arapça bilgilerini kalıcı hale getirmek için üçer haftalık dilimler halinde planlanan bütün müfredatı kavratmak maksadıyla, her üç haftada bir yoklama (quiz) sınavı planlanmış ve öğrencinin girmesi gereken sınav sayısı arttırılmıştır. Her bir dönemde 4 yoklama sınavı (quiz) olmak üzere toplamda yıllık 8 yoklama sınavı (quiz), her bir dönemde 1 ara sınav olmak üzere toplamda yıllık iki ara sınavı, her bir dönemde 1 proje ödevi olmak üzere toplamda yıllık iki proje ödevi ve yılsonunda bir final sınavı olmak üzere, öğrencilerin bilgi düzeyleri 13 değerlendirme etkinliği ile değerlendirilmiştir. Uygulanan not sistemi mutlak sistemdir ve geçme notu ise 60 olarak belirlenmiştir. Bütün sınav ve etkinliklerin geçme notuna etki oranı ise aşağıdaki gibi düzenlenmiştir. Bu bir yıllık eğitim sürecini değerlendirmeniz, önümüzdeki yıllarda vereceğimiz eğitimin kalitesini arttırma hususunda bizlere yardımcı olacaktır. Bu vesile ile anketimizi doldurmanızı ve kıymetli görüşlerinizi bizimle paylaşmanızı rica ediyoruz. Aşağıda Yazılı Hususlar Hakkında Cevabınızı Yazınız. En Zevkli Ders En Sıkıcı Ders En Kolay Ders En Zor Ders En Çok Faydalandığınız Ders En Az Faydalandığınız Ders Aşağıda Yazılı Hususlar Hakkında Çok Çok Kötü Orta İyi Puanlamanızı Yapınız. Kötü İyi Nahiv Kitabı (Arapça Dil Bilgisi-Nahiv) Sarf Kitabı (Sarf Alıştırmalar) Yazı Defteri Mutun Kitabı (el-Mutûnu'l-Vadıhatu) İnşa Kitabı (el-İnşâu’l-Vadıhatu) Muhadese Kitabı (Netekellem el-ʻArabiyye) İstimaʻ-Selahattin Çizgi Filmleri Luġatu'l-Arabiyye Eklemek İstediğiniz Görüşünüz: Tablo 6: Uygulanan Anket Bulgular 1. Ayrıca öğrencilerin hazırlık programından beklentilerinin karşılanma düzeyinin iyi seviyede (33 öğrenci) olduğu görülmektedir. Öğrencilerin verilen eğitimden faydalanma düzeylerine bakılacak olursa, orta (36 öğrenci) ve iyi düzeyde (36 öğrenci) olduğu söylenebilir. Güz yarıyılında öğrenciler öğrenci numaralarına göre şubelendirilmiş olup, bahar döneminde yoklama sınavları ve 1. ara sınavın not ortalamalarına göre, her bir şube 65 not ortalaması düzeyinde heterojen olarak yeniden şubelendirilmiştir. Bu şekilde uygulama yapılmasının İsmail Ekinci, İlahiyat Fakültesi Öğrencilerine Verilen Arapça Hazırlık Eğitimine Dair Bir İnceleme gerekçesi, bazı şubelerin not ortalamasının çok yüksek olması, öğrencilerin verilen müfredattan çok daha ileri bir seviyede olması ve bazı şubelerin de not ortalamalarının çok düşük kalması, öğrencilerin verilen müfredatı takip edemez hale gelmesidir. Bu durum hazırlanan müfredatın takip edilmesini zorlaştırmış ve şubelerin yeniden yapılandırılmasını zorunlu kılmıştır. İkinci dönem sınıfların not ortalamalarına göre yeniden şubelendirilmesi, öğrenciler tarafından hoş karşılanmamış ve kötü (23 öğrenci), çok kötü (20 öğrenci) olarak puanlanmıştır. Anket sonrası görüşülen birkaç öğrenciye bu durumun sebebi sorulmuş ve öğrencilerin bir dönem boyunca sınıftaki arkadaşlarıyla duygusal bağ kurmaları nedeniyle durumun kabullenilemediği yönünde bir bilgi alınmıştır. 2. Dersler ve Öğretim Materyalleri İle İlgili Bulgular 2. 1. Cümle Bilgisi (Nahiv) Çok Çok Kötü Orta İyi Kötü İyi Nahiv dersinden aldığınız eğitim 3 2 13 40 32 düzeyiniz Arapça bir cümlenin irabını yapabilme 4 4 26 46 10 düzeyiniz Tablo 8: Cümle Bilgisi (Nahiv) Ders Değerlendirme Sonuçları Anket verilerine göre öğrenciler Nahiv dersinden aldıkları eğitim düzeyini iyi seviye (40 öğrenci) olarak değerlendirmektedir. Nahiv dersinde kazandırılması planlanan Arapça bir cümlenin irabını yapabilme düzeyinin de iyi seviyede (46 öğrenci) olduğu görülmektedir. 1. Sıra 2. Sıra En zevkli ders Nahiv Kıraʻa En zor ders Nahiv Sarf En çok faydalandığınız ders Nahiv Kıraʻa Tablo 9: Cümle Bilgisi (Nahiv) Ders Değerlendirme Sonuçları Öğrenciler verilen dersler içerisinde en zor ders olarak Nahiv dersini (33 öğrenci) görmelerine rağmen, nahiv dersinden (41 öğrenci) en çok zevk aldıklarını ve en çok faydalandıkları ders olarak da yine nahiv dersini (62 öğrenci) işaretlemişlerdir. Çok Çok Kötü Orta İyi Kötü İyi Nahiv Kitabı (Arapça Dil Bilgisi-Nahiv) 3 1 13 27 46 Tablo Cümle Bilgisi (Nahiv) Materyal Değerlendirme Sonuçları Van İlahiyat Dergisi, 7/11 (Aralık ): Nahiv dersinde kullanılan materyali öğrenciler en iyi materyal olarak değerlendirmiş ve çok iyi seviyesinde (46 öğrenci) puanlamışlardır. Anket uygulaması sonrasında öğrencilere bu materyali neden beğendikleri sorulmuştur. Öğrenciler materyal içerisindeki beş bin adet tam harekeli ve Türkçeye tam çevirisi yapılmış Arapça cümlelerin günlük konuşma dilinde kendilerine çok faydalı olduğunu ve kitapta çok yorucu düzeyde i’rap olmadığını gerekçe olarak sunmuşlardır. 2. 2. Kelime Bilgisi (Sarf) Çok Çok Kötü Orta İyi Kötü İyi Sarf dersinden aldığınız eğitim düzeyiniz 5 7 29 30 19 Arapça bir kelimenin sarf yönünden 2 13 37 32 6 çekim ve türevlerini yapabilme düzeyiniz Arapça sözlükten kelime arama 1 4 25 50 10 yapabilme düzeyiniz Tablo Kelime Bilgisi (Sarf) Ders Değerlendirme Sonuçları Anket verilerine göre öğrenciler Sarf dersinden aldıkları eğitim düzeyini iyi seviye (30 öğrenci) olarak değerlendirmektedir. Sarf dersinde kazandırılması planlanan Arapça bir kelimenin çekim ve türevlerini yapabilme düzeyi orta seviyede (37 öğrenci) görülürken Arapça bir kelimeyi sözlükten arama yapabilme düzeyi, iyi seviyede (50 öğrenci) görülmektedir. 1. Sıra 2. Sıra En sıkıcı ders Sarf İnşa En zor ders Nahiv Sarf En az faydalandığınız ders İstimaʻ- Sarf 19 Tablo Kelime Bilgisi (Sarf) Ders Değerlendirme Sonuçları Öğrenciler Sarf dersinden aldıkları eğitim düzeyini iyi seviyede görmelerine rağmen, en sıkıcı (23 öğrenci), en zor ikinci ders (32 öğrenci) ve en az faydalandıkları ikinci ders (18 öğrenci) olarak belirtmektedir. Çok Çok Kötü Kötü Orta İyi İyi Sarf Kitabı (Sarf Alıştırmalar) 7 27 7 24 25 Tablo Kelime Bilgisi (Sarf) Materyal Değerlendirme Sonuçları Sarf dersinde kullanılan materyali öğrenciler orta düzey bir materyal olarak değerlendirmiş ve kötü seviyede (27 öğrenci) puanlamışlardır. İsmail Ekinci, İlahiyat Fakültesi Öğrencilerine Verilen Arapça Hazırlık Eğitimine Dair Bir İnceleme 2. 3. Okuma ve Anlama (Kıraʻa) Çok Çok Kötü Orta İyi Kötü İyi Kıraʻa dersinden aldığınız eğitim düzeyiniz 2 5 17 41 25 Arapçadan Türkçeye çeviri yapabilme düzeyiniz 2 12 39 34 3 Tablo Okuma ve Anlama (Kıraʻa) Ders Değerlendirme Sonuçları Anket verilerine göre öğrenciler Kıraʻa dersinden aldıkları eğitim düzeyini iyi seviye (41 öğrenci) olarak değerlendirmektedir. Sarf dersinde kazandırılması planlanan Arapçadan Türkçeye çeviri yapabilme düzeyi, orta seviyede (39 öğrenci) görülmektedir. 1. Sıra 2. 2. 4. Yazılı Anlatım (İmla-İnşa) Çok Çok Kötü Orta İyi Kötü İyi İnşa dersinden aldığınız eğitim düzeyiniz 3 13 30 33 11 Türkçeden Arapçaya çeviri yapabilme düzeyiniz 6 25 47 11 1 Tablo Yazılı Anlatım (İmla-İnşa) Ders Değerlendirme Sonuçları Van İlahiyat Dergisi, 7/11 (Aralık ): Anket verilerine göre öğrenciler İnşa dersinden aldıkları eğitim düzeyini iyi seviye (33 öğrenci) olarak değerlendirmektedir. İnşa dersinde kazandırılması planlanan Türkçeden Arapçaya çeviri yapabilme düzeyi, orta seviyede (47 öğrenci) görülmektedir. 1. Sıra 2. Sıra En sıkıcı ders Sarf İnşa Tablo Yazılı Anlatım (İmla-İnşa) Ders Değerlendirme Sonuçları Öğrenciler İnşa dersinden aldıkları eğitim düzeyini iyi seviyede görmekle birlikte, en sıkıcı ders olarak ikinci sırada (20 öğrenci) değerlendirmektedir. Çok Çok Kötü Orta İyi Kötü İyi İnşa Kitabı (el-İnşâu’l-Vadıhatu) 2 7 23 35 23 Tablo Yazılı Anlatım (İmla-İnşa) Materyal Değerlendirme Sonuçları İnşa dersinde kullanılan materyali öğrenciler iyi düzeyde bir materyal olarak değerlendirmiş ve iyi seviyesinde (35 öğrenci) puanlamıştır. 2. 5. Sözlü Anlatım (Muhadese) Çok Çok Kötü Orta İyi Kötü İyi Muhadese dersinden aldığınız eğitim düzeyiniz 5 8 31 38 8 Arapça konuşabilme düzeyiniz 7 30 42 11 0 Tablo Sözlü Anlatım (Muhadese) Ders Değerlendirme Sonuçları Anket verilerine göre öğrenciler Muhadese dersinden aldıkları eğitim düzeyini iyi seviye (38 öğrenci) olarak değerlendirmektedir. Muhadese dersinde kazandırılması planlanan Arapça konuşabilme düzeyi, orta seviyede (47 öğrenci) görülmektedir. 1. Sıra 2. Sıra En kolay ders Kıraʻa Muhadese Tablo Sözlü Anlatım (Muhadese) Ders Değerlendirme Sonuçları Öğrenciler Muhadese dersinden aldıkları eğitim düzeyini iyi seviyede görmekle birlikte, en kolay ders olarak ikinci sırada (21 öğrenci) değerlendirmektedir. Çok Çok Kötü Orta İyi Kötü İyi Muhadese Kitabı 4 8 21 32 25 Tablo Sözlü Anlatım (Muhadese) Materyal Değerlendirme Sonuçları İsmail Ekinci, İlahiyat Fakültesi Öğrencilerine Verilen Arapça Hazırlık Eğitimine Dair Bir İnceleme İnşa dersinde kullanılan materyali öğrenciler iyi düzeyde bir materyal olarak değerlendirmiş ve iyi seviyesinde (32 öğrenci) puanlamıştır. 2. 6. Duyma Anlama (İstimaʻ) Çok Çok Kötü Orta İyi Kötü İyi İstimaʻ dersinden aldığınız eğitim düzeyiniz 7 7 37 28 11 Arapça dinlediğinizi anlama düzeyiniz 5 15 51 19 0 Tablo Duyma Anlama (İstimaʻ) Ders Değerlendirme Sonuçları Anket verilerine göre öğrenciler İstimaʻ dersinden aldıkları eğitim düzeyini orta seviye (37 öğrenci) olarak değerlendirmektedir. İstimaʻ dersinde kazandırılması planlanan Arapça dinlediğini anlama düzeyi, orta seviyede (51 öğrenci) görülmektedir. 1. Sıra 2. Sıra En az faydalandığınız ders İstimaʻ- Sarf 19 Tablo Duyma Anlama (İstimaʻ) Ders Değerlendirme Sonuçları Öğrenciler İstimaʻ dersinden aldıkları eğitim düzeyini iyi seviyede görmekle birlikte, en az faydalandıkları ders olarak birinci sırada (19 öğrenci) değerlendirmektedirler. Çok Çok Kötü Orta İyi Kötü İyi İstimaʻ-Selahattin Çizgi 1 4 20 31 34 TabloFilmleri Duyma Anlama (İstimaʻ) Materyal Değerlendirme Sonuçları İstimaʻ dersinde kullanılan materyali öğrenciler çok iyi düzeyde bir materyal olarak değerlendirmiş ve çok iyi seviyesinde (34 öğrenci) puanlamıştır. 2. 7. Arap Dili Fonetiği (Tashih-i Hurûf) Çok Çok Kötü Orta İyi Kötü İyi Tashih-i Hurûf dersinden aldığınız eğitim düzeyiniz 16 14 30 24 6 Arapça bir metni yazabilme düzeyiniz 5 28 28 19 10 Tablo Arap Dili Fonetiği (Tashih-i Hurûf) Ders Değerlendirme Sonuçları Van İlahiyat Dergisi, 7/11 (Aralık ): Anket verilerine göre öğrenciler Tashih-i Hurûf dersinden aldıkları eğitim düzeyini orta seviye (30 öğrenci) olarak değerlendirmektedir. Tashih-i Hurûf dersinde kazandırılması planlanan Arapça bir metni yazabilme düzeyi, kötü ve orta seviyede (28 öğrenci) görülmektedir. Çok Çok Kötü Orta İyi Kötü İyi Yazı Defteri 5 6 20 33 26 Tablo Arap Dili Fonetiği (Tashih-i Hurûf) Materyal Değerlendirme Sonuçları Tashih-i Hurûf dersinde kullanılan materyali öğrenciler iyi düzeyde bir materyal olarak değerlendirmiş ve iyi seviyesinde (33 öğrenci) puanlamıştır. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler Bitlis Eren Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi’nde Eğitim ve Öğretim yılında Arapça Zorunluk Hazırlık sınıflarına uygulanan eğitim müfredat, materyal ve başarı düzeyleri temel alınarak, 90 öğrenciye uygulanan anket ile değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmeler neticesinde birtakım sonuçlara ulaşılmış ve aşağıda belirtilen öneriler ile Arapça hazırlık eğitimlerinin kalitesinin arttırılması hedeflenmiştir. Hazırlık programında verilen eğitim düzeyi, öğrencilerin hazırlık programından beklentilerinin karşılanma düzeyi ve öğrencilerin verilen eğitimden faydalanma düzeyi, öğrenciler tarafından iyi bir seviyede kabul edilmektedir. Müfredatın geliştirilmesi, uygun olmayan materyallerin yerine yeni materyallerin seçilmesi ve derslerin daha zevkli hale getirilmesi için dersi veren hocaların ders işleme yöntem ve tekniklerini çeşitlendirmesi gibi adımlar atılarak, bu düzeyler çok iyi bir seviyeye taşınabilir. Olumsuz bir durum olarak belirtilen, ikinci dönemde sınıfların not ortalamalarına göre yeniden şubelendirilmesi uygulaması, öğrenciler tarafından hoş karşılanmamıştır. Bunun sebebinin uygulamanın ikinci döneme bırakılarak geciktirilmesi olarak düşünülmektedir. Nitekim bir dönem boyunca öğrenciler arasında duygusal bağlar kurulmuş ve sınıfların yeniden düzenlenmesiyle öğrenciler yeni arkadaşlarıyla bağ kurmakta zorlanmıştır. Birinci dönemin başında gerek muafiyet sonuçlarına, gerekse 1. Yoklama Sınavı sonuçlarına bakılarak, öğrenciler birbirleriyle duygusal bir bağ kurmadan, şubelerin heterojen bir şekilde yeniden düzenlenmesi, öğrencilerin dersteki katılımlarını arttıracak ve derslere olan ilgi ve alakalarının artmasını sağlayacaktır. İsmail Ekinci, İlahiyat Fakültesi Öğrencilerine Verilen Arapça Hazırlık Eğitimine Dair Bir İnceleme Nahiv dersi, öğrenciler tarafından zor kabul edilmesine rağmen en çok faydalandıkları ders olarak görülmektedir. Burada dersi veren hocanın ders anlatım yöntemi ve kullandığı materyalin etkisi olduğu yönünde öğrencilerin anket sonrası beyanları vardır. Ayrıca daha önce de belirtildiği gibi öğrencilerin materyal içerisindeki beş bin adet tam harekeli ve Türkçeye tam çevirisi yapılmış Arapça cümlelerin günlük konuşma dilinde kendilerine çok faydalı olduğunu düşünmeleri ve kitapta çok yorucu düzeyde i’rap olmadığını belirtmeleri de bu sonucun çıkmasında etkili olmuştur. Arapça eğitiminde kelime bilgisi dersi olan Sarf dersinde, öğrenciler kendilerini başarısız görmektedirler. Yapılan ölçme sonucunda Sarf dersi en zor ve en az faydalanılan ders olarak gösterilmektedir. Öğrencilerle bu durum üzerine anket sonrası görüşülmüş ve öğrencilerin verdikleri bilgiler doğrultusunda ilk olarak derste kullanılan materyal ile ilgili sorunların olduğu görülmüştür. Kullanılan materyal ileri düzey bir materyaldir ve hazırlık sınıfı öğrencilerinin seviyelerinin üzerindedir. İkinci olarak, Sarf dersi ile Nahiv derslerine farklı hocaların girmiş olmasının olumsuz etki oluşturması ihtimali söz konusudur. Nitekim Sarf dersinde Nahiv ile alakalı bazı konular işlenirken, Nahiv dersinde diğer hocanın o konuyu henüz işlememiş olması, anlatılan ünitenin anlaşılmasını zorlaştırmaktadır. Bu problem her bir şubenin Nahiv ve Sarf derslerine aynı hocanın girmesiyle, hatta Nahiv ve Sarf derslerinin birleştirilerek işlenmesiyle çözülebilir. Güz yarıyılında haftalık 8 saat birleştirilmiş Nahiv ve Sarf dersinde 4 saat Nahiv, 4 saat Sarf dersi işlenmeli, bahar yarılında ise 6 saat Nahiv, 2 saat Sarf dersi işlenmelidir. Okuduğunu anlama dersi olan Kıraʻa dersinde başarının iyi bir düzeyde olduğu görülmektedir. Bu derste başarının daha da arttırılması için çevirisi yapılan metinlerde geçen kelimelerin ezber düzeyleri geliştirilmeli ve öğrenciler kalıp cümleleri ezberlemeye yönelik teşvik edilmelidir. Ayrıca öğrenciler derste işlenen metinler dışında metin çevirisi yapmaları konusunda yönlendirilmelidir. Arapça eğitiminde en çok zorlanılan alan olan ve Türkçeden Arapçaya çeviri becerisini kazandırmayı amaçlayan ve en sıkıcı ikinci ders olarak görülen İnşa dersinde öğrenciler kendilerini orta düzeyde görmektedir. Bu düzeyin daha üst seviyelere çıkarılması için dersi veren öğretim elemanının, öğrencilerin çeviri konusunda cesaretlerini arttırması gerekmektedir. Öğrencinin her öğrendiği yeni kelimeyi birden fazla cümle içerisinde kullanması teşvik edilmeli ve kurduğu cümlelerde yapılan hatalar birebir öğrenci ile paylaşılarak öğrencinin hatalarını minimum düzeye indirmesi sağlanmalıdır. Dersi veren hocanın, öğrencinin derste öğrencinin sıkılmasını önleyici yeni tedbirler ve yöntemler geliştirmesi gerekmektedir. Van İlahiyat Dergisi, 7/11 (Aralık ): Öğrencilerin konuşma becerilerini arttırmayı hedefleyen Muhadese dersinde seviyenin orta düzeyde olduğu görülmektedir. Bu seviyenin yükseltilmesi için öncelikle derse giren hocanın öğrenciler ile neredeyse hiç Türkçe konuşmaması gerekmektedir. Öğrenciyle devamlı surette Arapça konuşularak öğrenci dile maruz bırakılmalıdır. Öğrenci metin dersinde işlediği metinleri sesli okuyarak ses kayıtları yapmalıdır ve kendi ses kayıtlarını dinleyerek nerelerde hata yaptığını bizzat kendisinin görmesi gerekmektedir. Aynı doğrultuda dinlediğini anlama becerisini arttırmaya yönelik verilen İstimaʻʻ dersinde de öğrencinin daimi surette Arapça dinlemesi sağlanmalı ve öğrencinin dinlediğini anlayacak düzeye gelene kadar Arapça ses kayıtlarını dinlemesi sağlanmalıdır. Öğrencilerin Arapça yazabilme kabiliyetinin arttırılması ve Arapça yazısının güzelleştirilmesinin hedefleyen Tashih-i Hurûf dersinde kötü bir seviyede olan düzeyin yukarıya doğru çekilebilmesi için yazma alıştırmalarının arttırılması gerekmektedir. Metin kitabındaki metinlerin veya seçilecek başka metinlerin öğrenciye yazdırılması, öğrencinin yazma kabiliyetinin artmasını sağlayacaktır. Kaynakça Cebeci, Suat. “Cumhuriyet Döneminde Yüksek Din Öğretimi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39/2 (): Deliçay, Tahsin - Muslim, Enes. Arapça Konuşalım (Netekellem el-ʻArabiyyete’l-Hadîse). İstanbul: Cantaş Yayınları, Erdoğan, Ayhan - Tasa, Muhammet v.dğr. el-Mutûnu’l-Vadıhatu. Konya: Sebat Ofset Matbaacılık, Eryılmaz, Mesut - Ortaç, Ahmet. el-Luġatu’l-Arabiyye. Trabzon: Kalem Yayınları, ty. Günday, Hüseyin - Şahin, Şener, Arapça Sarf Alıştırma Kitabı. 3. Baskı. Bursa: Emin Yayınları, Günday, Hüseyin - Şahin, Şener. Arapça Dil Bilgisi-Nahiv Bilgisi. Baskı. İstanbul: Alfa Yayınları, Koştaş, Münir. “Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi (Dünü Bugünü)”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39/2 () : Resmi Gazete. “Sayı: ”. Erişim: seafoodplus.info Soysaldı, Mehmet. “Türkiye’deki İlahiyat Fakültelerinde Arapça Öğretiminde Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Yolları”. EKEV Akademi Dergisi 45 () : Soyupek, Hasan. İkinci Meşrutiyet’ten Günümüze Kadar Türkiye’de Arapça Öğretimi. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Tasa, Muhammet. Arapça Yazı Defteri. Konya: Kervan Yayınevi, İsmail Ekinci, İlahiyat Fakültesi Öğrencilerine Verilen Arapça Hazırlık Eğitimine Dair Bir İnceleme Uzun, Tacettin - Tasa, Muhammet v.dğr. el-İnşâu’l-Vadıhatu. Konya: Sebat Ofset Matbaacılık, Youtube. “Selahaddin (Salahuddin) 1.Bölüm - Necmetu Faris”. Erişim: seafoodplus.info?v=nnZBHhw0a9g. Zengin, Zeki Salih. Medreseden Darülfünuna Türkiye’de Yüksek Din Eğitimi. İstanbul: Çamlıca Yayınları,