Sema Ve Semazen Nedir
Mevlevilerin yaptığı sema hakkında bilgi verir misiniz?
Değerli kardeşimiz,
Mevlevîlik deyince ilk akla gelen semâ, lügatte işitmek mânâsındadır. Terim olarak, mûsikî nağmelerin dinlerken vecde gelip hareket etmek, kendinden geçip dönmektir.
Sema, sembolik olarak, kâinatın oluşumunu, insanın âlemde dirilişini, Yüce Yaratıcı’ya olan aşk ile harekete geçişini ve kulluğunu idrak edip “İnsan- ı Kâmil”e doğru yönelişini ifâde eder.
Mevlevilikte dönmek tabiri yoktur. Mevleviler sema' eder. Her tarikatın zikir ederken (Allah'ı anarken) kendilerine özgü bürhanları vardır. Mevleviliğin de bürhanı semadır.
Sema ederken semazen her çarh'da Allah ismini (İsm-i Celal) okur. Ve her selamın anlamlarını düşünerek bir vecd içinde Allah'ı anar. Bir de mühim olan şuursuzca dönmek değil, sema ederken Allah'ı düşünmektir. Bu sayede Allah'ın sevgisini kazanmaktır.
Mukabele denilen semâ gösterisi, Mevlevî Dergâhı'nda, semahânelerde Mutlak Kemâl ve Hakka Vuslat yolunun derecelerini sembolize eder. Mukabele, en küçük teferruatına kadar tespit edilmiş usûl ve erkânla yapılır.
Semahânelerde neyzen, kudümzen, âyinhan ve naat hanlar gibi musikî erkânının bulunduğu ve sıralarına göre yerini aldığı mutrib'in önünde sema meydanı, onun da tam karşısında şeyh postu vardır. Postun ucundan semâhâne girişi ortasına kadar uzandığı farz edilen mevhum çizgiye (hatt-i istiva) denir. Bu, gerçeğe ulaşan, Vahdet'e giden en kısa yoldur. Bu çizgi aslâ çiğnenilmez.
Şeyh ise, bütün ilâhi sıfatlara mazhar olan ve postunda Mevlâna'yı temsil eden Hak ilminin ve Hakikat-i Muhammedi'yenin mümessilidir. Post, en büyük manevi makamdır ve kırmızı renklidir.
Mutrib erkânı, semâzenler ve şeyh efendi yerlerine oturduktan sonra, mukabelede ilkin Naathan tarafından (Na'at-ı Şerif) okunur. Bestekâr Itri'nin bestelediği Na'at'ı Mevlâna, Hazret-i Peygamber (asv)'e en içli seslenişlerle bir övgü olup "Yâ Hazret-i Mevlâna, Hak dost" diye başlar. Sonra ney taksimine geçilir, Ney, asıl vatanı olan kamışlığa özlemini dile getirir. Ney, insan-ı kâmil'in sembolüdür ve yanık, içli sesiyle Hakk'a vuslatın özlemini çeker. Bundan sonra Sultan Veled devri denilen (Devr-i Veledi) başlar. Musikînin temposuyla, âdâb ve erkân üzere semâhâne ortasında şeyh, dergâh erkânı ve semazenlerle üç devir olan bu merasim, karşılıklı görüşmek, yâni baş kesmekle veya cemal cemale niyâz etmekle, mutlak varlığın kemâl zuhurunu doğrulamaktadır.
Semazenler hem kendi etrafında döner, hem de meydanı devrederler. Feleklerin, gezegenlerin, yıldızların ve dünyanın, güneşin câzibesiyle hem kendi etrafında, hem de güneşin etrafında devrettikleri gibi Sema, bütün âlemlerin güneşi Allah'ın huzurunda bir devri âlemdir.
Esasen sema; gerçek varlığa ulaştıran, insanı kendinden geçiren bir cezbe vasıtası, kendinden geçen kişinin can sarhoşluğudur. Mevlânamız'ın ifadesiyle "Sema, aşka kavuşmak, buluşmak sultanlığı için, perdeleri kaldırıp içeriye girmek devleti için, can elbisesidir."
İlave bilgi için tıklayınız:
Sema yapmak ve ney çalmak caiz midir; bilgi verir misiniz
Selam ve dua ile
Sorularla İslamiyet
Sufiler, İslam'ın ilk devirlerinden itibaren semayı, vecdi, musiki ve şiir dinlerken kalkıp hareket etmeyi, dönmeyi kabul etmişlerdi. Ortaya çıkışından itibaren semanın İslam dini ile bağdaşıp-bağdaşmayacağı çok tartışılmış; sufilere göre helal; tarikatla ilgisi olmayan din bilginlerine göre ise haram kabul edilmiştir.[2]
Mevlana çağından az önce yaşayan ve onunla çağdaş bulunan sufiler semayı ehline helal görmekte ve sema etmekteydiler.[7] Sufiler sohbet ve zikir için bir araya geldiklerinde sohbet edilir, yapılan nasihatler dinlenir, bu arada konusu Allah sevgisi ve aşkı olan şiirler ve ilahiler okunurdu. Kavval ve goyende denilen güzel sesli kişiler tarafından söylenen şiirleri ve ilahileri dinleyen dervişler duygulanır, heyecanlanır, coşarak yerlerinden fırlar dönmeye başlarlardı. Dönme, derviş sakinleşinceye kadar sürerdi. Dervişlerin ferdî olarak da toplu olarak da döndükleri olurdu.[3] Mevlâna'nın yaptığı sema, bu geleneğin devamı idi.
Daha önce sema ile ilgilenmeyen Mevlana, Şems-i Tebrîzî ile tanışıp onun etkisine girdikten sonra çeşitli vesilelerle coşmaya ve bazen vecde gelerek döne döne semaya başlamıştı. Mevlana'nın "doyumsuz bir aşk şarabına" benzettiği sema,[7] zamanla Mevlevîliğin ayin yöntemlerinden biri olarak kabul edilmiş; asırlar geçtikçe büsbütün sanatsal bir hal almıştır.[2]
Mevlânâ'nın düşüncelerinin bir tarikat kimliğine bürünmesi oğlu Sultan Veled'in zamanında başlamışsa da semanın belli usul ve kurallara göre yapılması yüzyılda Sultan Veled'in torunu Emîr Âlim Çelebi'nin oğlu Pîr Âdil Çelebi dönemine rastlar.[5] Bu konudaki son düzenlemeler ise Konya'daki âsitânenin şeyhlerinden Pîr Hüseyin Çelebi tarafından yüzyılda gerçekleştirilmiştir.[5] Günümüzde mevlevi ayini kısaca "sema" olarak adlandırılır. Mevlevîlikteki semanın benzerlerine Halvetilik, Kadirilik, Rufailik, Sühreverdilik, Celvetilik gibi tarikatlarda daha çok "devr" veya "deverân" denir.[3]
Mevlevi tarikatı Türkiye'de Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması kanunu'nun çıkması üzerine diğer tarikatlarla birlikte yılında sona ermiş; yirmi yıl kadar Mevlana'nın hatırasını ve manevî kişiliğini veya eserini yansıtacak önemli bir tören tertiplenmemiştir. Bu dönemde sema bir dinî ibadet olarak değil bir turistik gösteri olarak icra edilmeye devam etti.[8] 'lı yıllarda Konya'da ölüm yıldönümü olan 17 Aralık günü Mevlana'yı anma toplantıları düzenlenmeye başladı. "Mevlânâ İhtifali" şeklinde adlandırılan bu toplantılara davet edilen müzisyenler çağlar içinde çeşitli Mevlevî bestekârları tarafından meydana getirilmiş âyinlerden parçalar çalıp söylemekteydi.[9]
'lerde Konya'daki Şeb-i Arûs törenlerinde sema ayinleri tam teşekküllü olarak yapılmaya başladı. Zamanla sema törenler bir kültürel miras olarak sahiplenildi. Sema ayinleri başlangıçta, henüz hayatta olan yaşlı Mevlevîler tarafından tertiplendi; yılından sonra ise Konya Turizm Derneği'nin açtığı kurslarda yetişen semazenler görev aldı.[9]
Türkiye'nin başvurusu sonucu Mevlevi Sema Törenleri, yılında UNESCO tarafından başyapıt olarak ilan edilmiş, yılında İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesine kaydedildi. Mevlevilik ve sema törenlerinin "teknik ve içsel mükemmelliğini ve orijinalliğini bozmadan gelecek nesillere aktarılması ve tanıtılması" için yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı bir genelge yayımladı.[10] yılında İstanbul Avrupa Kültür Başkenti programları kapsamında Galata ve Yenikapı Mevlevîhaneleri restore edildi.[11][12]
Mevlevi sema töreni[değiştir Semazen Nedir, Ne Anlama Gelir? Semazen Kime Denir, Nasıl D&#;ner?
Haberin DevamıSemazen Nedir?
Semazen, sema gösterisi yapan kişiye denmektedir. Ney gibi dini çalgılar eşliğinde kollarını iki tarafa doğru açıp sağ avucunu gökyüzüne, sol avucunu ise yeryüzüne çevirerek Hak’tan alıp halka dağıtarak gerçekleştirilen bir ayindir. İşte bu ayini gerçekleştiren kişiler semazen olarak isimlendirilmektedir. Sema gösterisi sembolik olarak kainatın oluşumunu ve insanın alemde dirilişini anlatmaktadır.
Semazen Nasıl Döner?
Semazenler, başlarının sağa eğdikten sonra dönmeye başlamaktadırlar. Sol ayak üzerinde dönerek semayı gerçekleştirirler. Sema sırasında gözleri yarı açıktır ve ufuk çizgisi yerinde geçen sol el başparmağına bakmaktadır. Semazenin dönüş ekseni kafa, sol bacağı ve kalpten geçmektedir. Bu gösteri sırasında semazenler kafalarını sağ tarafa doğru eğmelerinden dolayı başları dönmemektedir.
Semazen Nedir, Ne Anlama Gelir? Semazen Kime Denir, Nasıl D&#;ner?
Semazen Nedir?
Semazen, sema gösterisi yapan kişiye denmektedir. Ney gibi dini çalgılar eşliğinde kollarını iki tarafa doğru açıp sağ avucunu gökyüzüne, sol avucunu ise yeryüzüne çevirerek Hak’tan alıp halka dağıtarak gerçekleştirilen bir ayindir. İşte bu ayini gerçekleştiren kişiler semazen olarak isimlendirilmektedir. Sema gösterisi sembolik olarak kainatın oluşumunu ve insanın alemde dirilişini anlatmaktadır.
Semazen Nasıl Döner?
Semazenler, başlarının sağa eğdikten sonra dönmeye başlamaktadırlar. Sol ayak üzerinde dönerek semayı gerçekleştirirler. Sema sırasında gözleri yarı açıktır ve ufuk çizgisi yerinde geçen sol el başparmağına bakmaktadır. Semazenin dönüş ekseni kafa, sol bacağı ve kalpten geçmektedir. Bu gösteri sırasında semazenler kafalarını sağ tarafa doğru eğmelerinden dolayı başları dönmemektedir.
- ^Ceyhan, Semih. "Semâ"(PDF). Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, yıl: , cilt: 25 Şubat tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 24 Şubat &#;
- ^abcKara, Kerim. "Tasavvufta Sema". seafoodplus.info sitesi, 25 Aralık 3 Mart tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat &#;
- ^abcUludağ, Süleyman. "Tasavvufta Sema". Zuhur Dergisi, 11 Ağustos 28 Ağustos tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat &#;
- ^Menteş, Melih Ümt. "Sema Ayini: Semboller ve Anlamlar". Cinius Yayınları, Şubat 24 Şubat tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat &#;
- ^abcÖzcan, Nuri. "Mevlevi Ayini"(PDF). Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 29, Yıl: 25 Şubat tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 24 Şubat &#;
- ^"Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerinde Türkiye"(PDF). UNESCO Türkiye Milli Komisyon web sitesi. 24 Şubat tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat &#;
- ^abTuran, Namık Sinan. " Yüzyılda Osmanlı Tasavvuf Ritüelinde Semâ, Deveran ve Müziğin Püritanizmle İmtihan". Akademik Porte, Tarih: Bahar , Sayı 1 Ocak tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat &#;
- ^Dalp, İslam. "İhtifallerin dönüşümüne dair birkaç değini". seafoodplus.info sitesi, 31 Temmuz 6 Ağustos tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart &#;
- ^abUzel, Nezih. "Mevlevi Ayinleri"(PDF). Taha Toros Arşivi'nden gazete kupürü. 1 Nisan tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 9 Mart &#;
- ^"22/10/ tarih, 8 no'lu GENELGE". Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu web sitsi. 1 Nisan tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart &#;
- ^"Yıl sonuna kadar kültür merkezi". Hürriyet. 16 Ocak tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak &#;
- ^A.A. "Galata Mevlevihanesi kapılarını açıyor". Hürriyet. 18 Ocak tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak &#;
- ^abErbaş, Fatih. "Sema ve Semazen". Kubbealtı Akademi Mecmuası sayı , Temmuz 15 Kasım tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat &#;
- ^"SEMA TÖRENİ – Evrensel Mevlana Aşıkları Vakfı (EMAV)". 9 Mayıs tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan &#;
- ^abÖzcan, Nuri. "Mevlevi Âyini". TDV İslam Ansiklopedisi. 13 Ocak tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan &#;