Sperm Kalitesini Artırmak Için Neler Yapmalı

Erkek faktörü kısırlığının en yaygın nedeni düşük sperm sayısı olsa da bazı erkeklerde infertilite (kısırlık), sperm hareket azlığı sebebiyle oluşmaktadır. Spermlerin, bir yumurtayı dölleyebilmesi için yumurtaya ilerlemesi gerekmektedir. Bu nedenle, normal sperm hareketliliği erkeklerin üreme sağlığında oldukça büyük bir rol oynamaktadır. Sperm hareket edemediğinde doğal gebelik gerçekleşemez.

Sperm hareketliliği nedir?

Sperm hareketliliği, spermin kadının üreme sistemi boyunca kadının yumurtasına ulaşması ve döllenmesi için uygun şekilde hareket etme kabiliyetini ifade eden kavramdır. Sperm motilitesi olarak da adlandırılır. Gebeliğin ortaya çıkması için tüm spermlerin hareket etmesi gerekli değildir. Ancak, Dünya Sağlık Örgütü’nün 2010 yılında belirlediği kriterlere göre, bir semen analiz testinde verilen numunedeki spermlerin toplam hareketliliği en az %40 olmalıdır. Toplam hareketlilik; hareket eden tüm spermleri, ileriye doğru ilerleyenleri, daireler içinde hareket edenleri veya sadece kuyruklarını hareket ettirenleri kapsamaktadır.

Bununla birlikte, döllenme için hızlı ve ileri hareket edebilen spermlere ihtiyaç vardır. Sadece kuyruklarını hareket ettirebilen veya dairesel rota çizen spermler yeterli değildir. Birçok spermin hareketleri aynı nokta ile sınırlandırılmıştır. Düz bir çizgide hızla ileri doğru giden spermler, ilerleyen hareketliliğe sahip spermler olarak kategorize edilir. Doğal bir gebelik için (WHO 2010) spermlerin %32’sinin ilerici hareket kabiliyetine sahip olması gerekmektedir.

İlginizi çekebilir: Sperm Analizi Nedir, Nasıl Yapılır?

Hareket türlerine bağlı olarak spermler üç farklı dereceye ayrılır:

1. İlerleyici hareket kabiliyetine sahip spermlerdir. Spermlerin oldukça güçlü oldukları, düz bir çizgi veya büyük daireler içinde hızlı yüzdükleri anlamına gelir.
2. Bu spermler ilerleyici olmayan bir hareketliliğe sahiptir, eğri bir hareketle hareket etme eğilimindedirler.
3. Hareketsiz spermlerdir. Sadece kuyrukları hareket edebilir ya da hiç hareket edemezler.

Sperm hareket azlığı nedir?

Hareket azlığı olan spermlerin yumurtaya zamanında ulaşma ve onu dölleyebilme şansı oldukça azdır. Teknik olarak astenospermi veya astenozoospermi olarak bilinen düşük sperm hareketliliği (motilitesi), etkin bir şekilde hareket edebilen spermlerin %32 oranından daha az olduğu durumlarda teşhis edilir. Spermlerin sınırlı hareket kabiliyetinden dolayı, yumurtaya doğru hareket etmekte zorlandığı anlamına gelir.

Düşük sperm sayısı (oligospermi) olan birçok erkeğin sperm hareketliliği de düşüktür ve bu duruma oligoastenospermi denir. Bazı erkeklerde sperm sayısı normal olsa da hareket azlığı görülebilir.  Sperm hareketliliği bozukluğu olan bireylerde, sperm DNA kırığı seviyesinin daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

Bu içeriğimize göz attınız mı: Sperm Sayısı Kaç Olmalı?

Sperm hareket azlığı neden oluşur?

Sperm hareketliliğini etkileyebilecek çeşitli faktörler vardır ve bu faktörler düşük sperm sayısının nedenleriyle oldukça benzerdir. Yeterince sperm üretemeyen vücut sisteminin, düzgün hareket kabiliyetine sahip olan sperm üretme şansı da düşük olacaktır.

Bir erkeğin sperm kalitesini, şeklini, sayısını ve hareketini etkileyen bazı tıbbi ve çevresel sebepler vardır:

• Fiziksel veya psikolojik stres, sperm üretimini etkileyerek doğurganlık sorunlarına neden olabilir.
• Diyabet, hipotiroidizm, obezite, varikosel, testis kanseri, enfeksiyon gibi bazı sağlık koşulları genel sperm kalitesini etkileyebilir.
• Vitamin C ve Vitamin B12 eksiklikleri doğurganlık sorunlarına yol açabilir.
• Cinsel organların etrafındaki aşırı ısı, sperm üretimini olumsuz yönde etkiler.
• Bazı ilaçlar erkek kısırlığına yol açabilir bu nedenle kullanılacak olan her ilaç, hekimler tarafından reçete edilmelidir.
• Aşırı alkol tüketimi ve tütün kullanımı birçok sağlık sorununun nedenidir. Zayıf sperm sayısı ve hareket azlığına da neden olabilir.
• Spermin yapısal problemleri da hareket kabiliyetinde bozukluklara neden olur. Bu durumların yeni bulunan genlerin değişime uğramasından kaynaklandığı anlaşılmıştır. Sperm hareket kabiliyetini sağlayan orta parçada bulunan mitokondri adı verilen enerji sağlayan organellerde bozukluklar olabilir. Sperm kuyruğunda hareketi sağlayan mekanizmalarda bozukluklar spermlerin hareketsiz kalmasına neden olur. Solunum yollarında da bulunan titrek tüylerin hareketi de bozuk olduğundan bu erkekler sık tekrarlayan akciğer enfeksiyonu ve kronik bronşit hastalığına maruz kalırlar. Bu duruma Kartagener Sendromu adı verilir, hastaların organları ters tarafta bulunur örneğin kalp sağ tarafta karaciğer sol tarafta bulunur. Bazı erkeklerde nedeni henüz açıklanamayan sebepten kuyruk yapısı kısadır (tail-stump) bu spermler hareket edemezler.

Kullanıcılar bu içeriği de çok beğendi: Sperm Azlığı Nedir, Belirtileri ve Nedenleri Nelerdir?

Sperm hareket azlığı tedavi edilebilir mi?

Düşük sperm hareketliliği sorunuyla karşı karşıya kalan bir birey, Üroloji/Androloji uzmanı tarafından muayene edilmelidir. Bazı hormonal bozukluklardan veya yaşam tarzı değişikliklerinden dolayı sperm hareket azlığı tespit edilirse tedavi mümkündür. Ancak genetik bir nedeniyle oluşan problemlerde, yardımcı üreme teknikleri önerilebilir.

İntrauterin tohumlama (IUI) olarak bilinen aşılama tekniği, sağlıklı ve aktif spermlerin doğrudan rahime enjekte edildiği bir prosedürdür. Bu prosedür, spermin rahim ağzından fallop tüpüne kadar ulaşmasını kolaylaştırır. Toplam sperm hareketliliği 5 milyon ve üzeri olan erkekler için aşılama tekniği uygulanabilir.

Aşılamanın yetersiz kaldığı, sperm motilite oranının %30’dan daha düşük olduğunda durumlarda tüp bebek tedavisi (IVF) veya mikroenjeksiyon (ICSI) önerilir. Bu süreçte, kadından alınan yumurta doğrudan sperm ile döllenir. Döllenmiş embriyo, başarılı bir hamilelik sağlamak için rahime aktarılır.

İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) ise şiddetli hareketlilik sorunları olan erkeklerde, hareketli sperm sayısının oldukça az olduğu durumlarda tavsiye edilir. Ejakülatta normal hareketli sperm bulunduğu sürece yapılabilir. Eğer hiç sperm hareketliliği yok ise testis dokusundan elde edilen spermler kullanılarak ICSI yapılır.

Sperm kalitesini artırmak için neler yapılabilir?

Bazı yaşam tarzı değişiklikleri, daha sağlıklı sperm üretmeye yardımcı olabilmektedir.

• Sağlıklı bir kilo aralığında olmak,
• Stres seviyesini düşük tutmak,
• Düzenli egzersiz yapmak,
• Sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturmak,
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan kaçınmak,
• Sigarayı bırakmak ve alkolü sınırlamak,
• Pestisit, kurşun ve diğer toksik kimyasallara maruz kalmamak,
• Cinsel organların aşırı ısınmasından kaçınmak sperm sağlığını iyileştirebilir.

Sperm Sayısı

Çocuk sahibi olmak her zaman düşünüldüğü kadar kolay olmayabiliyor. Bu süreçte ortaya çıkabilecek sorunların en bilineni infertilite yani kısırlık sorunu. Ancak tek sorun infertilite değil. Spermin kaliteli ve yeterli sayıda olması da önemli bir unsur. Rakamlara göre infertilite üreme çağındaki her 6 çiftten birinde görülüyor. Bu çiftlerin yüzde 25’inin çocuk sahibi olamamasının nedeni ise düşük sperm sayısı ve kalitesiz sperm. Yapılan çalışmalar egzersiz yapmak, stresten arınmak, sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmek, alkol ile sigara gibi kötü alışkanlıklardan uzak durmak gibi sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinmenin sperm sayısını ve sperm kalitesini artırdığını ortaya koyuyor. Peki baba olma şansını artırmak için hangi besinleri düzenli olarak tüketmeli?

114

Balık Sperm Kalitesini Artırıyor

Omega 3’ün sperm kalitesini artırmadaki olumlu etkileri, son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalarla ispatlandı. Bu nedenle somon, sardalya ve hamsi gibi yüksek omega 3 içeren balıkları sofranızda haftada 2 kez mutlaka bulundurmanız gerektiğini belirtiyor.

214

Deniz Mahsulleri Sperm Sayısını Yükseltiyor

Deniz mahsulleri (midye, istiridye vb) yüksek oranda çinko içeriyor. Çinko sperm yoğunluğunu ve hareket kabiliyetini arttırdığından, sperm kalitesini attırıyor. Deniz mahsulleri aynı zamanda D, C, B12 vitamini ve demir, bakır ile selenyum gibi sperm parametrelerini olumlu etkileyen birçok madde açısından da zengin. Dolayısıyla bu tür gıdaları sofranızda daha sık bulundurmanızda fayda var.

314

Domates Sperm Sayısını Artırıyor

Mevsiminde tüketilen domates, spermin sayısı ve kalitesinde artış sağlıyor. Öyle ki mevsiminde ve doğal olarak tüketilen domatesin spermin sayı ve kalitesini yüzde 70 oranında artırdığı belirtiliyor. Domates bu faydayı, aynı zamanda prostat kanserine karşı koruyucu etkisi de bilinen likopen sayesinde sağlıyor.

414

Folik Asit İçin Ispanak

Folik asit, sağlıklı sperm gelişiminin olmazsa olmazı olarak kabul edilir. Yeşil yapraklı sebzeler, iyi birer folik asit kaynağıdır. Bunlardan en çok bilineni de ıspanaktır. Yüksek folik asit seviyeleri, menideki anormal sperm sayısını düşürür ve böylece spermin yumurtayla penetrasyon şansını artırır.

514

Günde 1 Yumurta Yiyin

Günde 1 ya da 2 yumurta yemek, sperm kalitesine olumlu katkılar sağlıyor. Yumurta, içeriğindeki antioksidanlarla spermi serbest radikallere karşı koruyarak menideki sağlıklı sperm sayısını artırır. Kolin, inositol, A ve E vitamini bakımından zengin olan yumurta amino asit, yani protein değeri açısından da en zengin besinlerden biri. Ayrıca yumurtayı kaynatarak tüketmek, amino asitler gibi besin maddelerinin daha kolay emilmesine yardımcı oluyor.

614

Kuru Yemişleri Tüketin

Fındık, badem ve ceviz gibi yüksek omega 3 içeren kuru yemişlerin makul miktarda tüketilmesi sperm kalitesini artırıyor. Kuru yemişte bulunan sağlıklı yağlar, sperm hücrelerinin hücre zarı üretiminde gereklidir. Omega 3 yağ asitleri, sperm hacmini ve kalitesini artırmaya yardımcı olur. Cevizdeki arginin içeriği, sperm sayısının artmasına katkı sağlıyor. Ancak ideal miktar aşıldığında kuru yemişin içeriğindeki yağ nedeniyle zararlı olabileceğini de unutmayın.

714

Sağlık İçin Kabak Çekirdeği

Kabak çekirdeğinde bulunan fitosterol, testosteron üretimini iyileştirir. Bu da sperm sayısının ve doğurganlığın artmasına destek olur. Kabak çekirdeği, kan dolaşımını ve meni hacmini artıran omega 3 yağ asitlerini bolca içeriyor.

Sperm Sayısını Düşürecek Hatalara Karşı Alınabilecek Önlemler

• Sigara ve alkolden kesinlikle uzak durun.
• Stresli bir hayat yaşamaktan vazgeçmeye çalışın. Uzun süreli stresin, kortizol seviyesini yükseltirken testosteron seviyesini düşürdüğü bilinir. Anksiyete gibi rahatsızlıklar için destek alınması tavsiye edilirken, stresten arınmak için gevşeme egzersizleri yapılması önerilir. Stresi yönetmek için doğada yürüyüş, meditasyon, egzersiz yapabilirsiniz. Mümkün olduğu durumlarda arkadaşlarla sosyalleşmek de kişiyi rahatlayabilir.
• Düzenli egzersiz ve günde 10 bin adım yürüyüş yapmak spermin sayısı ile kalitesini artırmada ve hormonları düzenlemede çok önemli.
• Akdeniz tipi beslenmek gibi sağlıklı beslenme türleri sperm kalitesini artırıyor.
• İşlenmiş et ve gıdalar, soya, patates, yağlı süt ürünleri, yağlı peynir, kahve, alkol, hazır gıdalar ve içecekler sperm sayısını ve kalitesini azaltıyor. Yüksek miktarda alkol veya kahve tüketen, kırmızı eti çok yiyen erkeklerin eşlerinde hamilelik oranları da düşük olabiliyor. Dolayısıyla kaliteli ve yeterli sperm için bu tür içecek ve besinlerden kaçınmanız çok önemli.

814

Vitamin ve Mineral Deposu Keçiboynuzu

Erkek üreme probleminde en yaygın kullanılan bitkisel kaynaklardan biri keçiboynuzu. Çinko vb. minerallerden zengin olan keçiboynuzu antioksidan özelliğinin yanı sıra sperm ile yumurta etkileşimini sağlayan enzimlerin aktivitesini artıran vitaminler de içeriyor.

914

C Vitamini Önemli

Çilek, yaban mersini ve böğürtlen gibi meyveler spermin kalite ve hareketini artıran C vitamininden zenginler. C vitamini aynı zamanda, sperm üretmek için gerekli olan amino asitlerin yapı taşını oluşturuyor. Dolayısıyla bu tür meyveleri alışveriş listenize eklemekte fayda var. Ayrıca narenciye, brokoli, havuç ve muz da olumlu etkiler sağlıyor. Muz, C vitaminin yanı sıra A ve B1 vitaminleri içeriğiyle vücudun daha sağlıklı ve güçlü sperm üretmesine yardımcı olur. Nadir bir enzim olan Bromelaini de içeren muz, bu enzim sayesinde vücutta inflamasyonu engelleyerek sperm sayısı ve hareketliliğinin gelişmesine katkı sağlıyor.

1014

Sarımsak Sperm Hareketi Sağlıyor

Akdeniz tipi doğal beslenmenin bir parçası olan sarımsak, aynı zamanda alisin ve selenyum içeriğiyle sperm hareketini artırmada faydalı oluyor.

1114

Yağlı Süt ve Süt Ürünlerini Tüketmeyin

Az yağlı süt ve süt ürünlerinin sperm kalitesini artırdığı, yağlı süt ve süt ürünlerinin ise ters etki yaptığı bilimsel çalışmalarla ispatlandı.

1214

Kakaonun Gücü

Özellikle bitter çikolatanın ejakülat hacmini artırdığı ve spermin kalitesi ile sperm sayısına olumlu etkilerde bulunduğu kanıtlandı. Bu etkilerinin sebebi, içeriğinde bulunan yüksek orandaki kakao ve bakır, selenyum, çinko ve potasyum gibi faydalı mineraller.

1314

Kırmızı Eti Ölçülü Yiyin

Sperm parametreleri açısından tartışmalı bir konu. Kırmızı ette çokça olan L-karnitin, sperm kalitesi açısından önemli. Bununla beraber ideal miktarda faydalı olan kırmızı et tüketim miktarı arttıkça zararlı etkiler de gösterebiliyor. Haftada 2 kez makul miktarda tüketebilirsiniz.

1414

Su Olmazsa Olmaz

Sağlıklı yaşamın olmazsa olmazı su aynı zamanda sperm sayısını artırıyor. Aman dikkat! Fiziksel ölçülerinize göre değişmekle birlikte ortalama 1.5-2 lt günlük su tüketimi çok önemli.
 

Sperm kalitesini artırmak için en iyi yöntemler nedir?

• Sağlıklı Sperm İçin Güvenli Cinsellik: Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (klamidya ve gonore gibi) hem erkekler hem de kadınlar için kısırlığın önde gelen nedenidir. Kendinizi korumak için, cinsel partner sayısını azaltmalı ve kondomla seksi her zaman kullanmalısınız veya enfekte olmayan bir partnerle karşılıklı tek eşli bir ilişki içinde kalmalısınız.
• Sağlıklı beslenin: Antioksidan açısından bol bol zengin meyve ve sebzeler yemelisiniz. Bu beslenme yöntemi sperm kalitenizi artırmak için iyileştirmeye yardımcı olabilir.
• Sağlıklı bir kiloda olun: Bazı araştırmalar obezitenin sperm sayısını olumsuz ve sperm hareketini de azaltarak, sperm kalitesini etkilediğini göstermektedir.
• Stresle baş edin: Stres cinsel fonksiyon azaltmak ve sperm üretmek için gerekli hormonları etkileyebilir.
• Hareketli olun: Günlük rutin fiziksel aktiviteleri deneyin

Sperm Kalitesini Artırmak İçin Bunlardan Uzak Durun

• Yüksek Sıcağa Karşı Dikkatli olun: Yüksek sıcaklık sperm üretimini engelleyebilir. Doğurganlığınızı korumak için, sıkı iç çamaşırı veya atletik şort giymeyin. Eğer bisiklet ya da uzun süreler yolculuk yaparsanız, sık sık mola verin ve ayağa kalkın. Doğrudan kucağınıza bir dizüstü bilgisayar koymayın. Jakuzili havuz, sauna ve buharlı banyolardan kaçının.
• Sigara içmeyin: Sigara içen erkeklerde düşük sperm sayısı olması daha muhtemeldir. Sigara içmek aynı zamanda sperm hareketlerini azaltır ve spermin şekilsiz olmasına neden olabilir. Eğer sigara içiyorsanız, bırakmak için doktorunuza danışın.
• İçtiğiniz alkol miktarını sınırlayın: Fazla alkol tüketimi sperm kalitesini ve miktarını azaltabilir. Eğer alkol içiyorsanız, aşırıya kaçmadan bunu gerçekleştirin.
• Yasadışı uyuşturucudan uzak durun: Sigara gibi esrar da sperm hareketini azaltır ve spermin şekilsiz olmasına neden olabilir. Kokain ve eroin gibi yasadışı uyuşturucular da sağlıklı spermi engelleyebilir.
• Cinsel ilişki sırasında yağ ve kayganlaştırıcılardan kaçının: Kişisel yağlar, çoğu cilt losyonları, jöle ve benzeri ürünler sperm hareketini engelleyebilir.
• İlaç kullanırken dikkatli olun: Trisiklik antidepresanlar, anti-androjenler ve diğer çeşitli ilaçlar doğurganlık sorunlarına katkıda bulunabilir. Anabolik steroidler aynı etkiye sahip olabilir. Kemoterapi ilaçları ve kanser için radyasyon tedavisi de kalıcı kısırlığa neden olabilir. Bu konuda merak ettiğiniz ilaçlar varsa, doğurganlık üzerindeki etkileri hakkında doktorunuza danışın.
• Pestisitlerin toksinler: Kurşun ve diğer toksinler sperm miktar ve kalitesini etkileyebilir. Eğer işinizin gereği bu çalışma koşullarınız varsa bunu güvenli bir şekilde yapın. Örneğin, koruyucu giysi, teçhizat giyin. Kimyasallar ile cilt temasından kaçının.

Yaşlanma sperm sağlığını etkiler mi?

Ne zaman yardım almalıyım?