Stoma Torbası Nedir

Beraberinde Kullanabileceğiniz Ürünler

Stoma (Ostomi) Nedir?

Ostomi, içi boş bir organın vücut yüzeyine ağızlaştırılması anlamına gelir.  Vücut yüzeyine ağızlaştırılan yere stoma da denir. Genel cerrahi alanında en sık, bağırsaklar ile ostomi oluşturulur.

Ostomiler, bağırsağın karın cildine ağızlaştırılma (bağırsağın torbaya bağlanma) seviyesine göre isim alır.

İleostomi: İnce bağırsağın (ileum) bir ameliyat ile karın ön duvarına ağızlaştırılmasıdır.

Kolostomi: Kalın bağırsağın (kolon) bir ameliyat ile karın ön duvarına ağızlaştırılmasıdır.

Her yaş grubunda farklı hastalıklar ile  yapılan bu işlemlerin ortak amacı geçici bir süre veya kalıcı olarak barsak içeriğinin karın duvarından boşalmasını sağlamaktır.

Bu ağızlaştırma işlemi başka organlar içinde yapılabilmektedir. Örneğin soluk borusu deriye ağızlaştırılırsa trakeostomi, mide deriye ağızlaştırılırsa gastrostomi, idrar yolları için yapılırsa ürostomi adı verilmektedir.

Stomaya (Ostomiye) Neden İhtiyaç Duyulur?

Normalde ağızdan alınan besinler sindirildikten sonra yararlı besin maddeleri emilerek kana karışır. Bu işlemden arta kalan gıda artıkları kalın bağırsağa geçer ve makat (anal kanal) yolu ile vücut dışına çıkar. Bazı hastalıkların tedavisinde karın içinde bulunan bağırsakları karın cildine ağızlaştırmak gerekebilir. Bu durumda sindirim işlevinden arta kalan gıda artıkları (gaita) karın cildindeki bu ağızdan dışarı atılır ve stoma yerine yapıştırılan bir torba ile gıda artıkları toplanır.

Stomalar kalıcı veya geçici olabilir!

Geçici stomalara,

Alt-orta rektum kanseri, inflamatuar barsak hastalıkları ameliyatları yada karın içi ciddi enfeksiyon varlığında yapılan acil bağırsak cerrahisi sırasında ihtiyaç duyulur. Genellikle ince bağırsak (ileostomi) bazen de kalın bağırsak (kolostomi) kullanılarak stoma oluşturulur. Amaç,  Belli bir süre sonra anastomozun (barsak birleştirilme yeri)  ve hastanın iyileştiğine karar verilince barsak küçük bir ameliyat ile tekrar içeri alınır ve stoma kapatılır. Böylece barsak devamlılığı eski haline döner.

Kalıcı stomalara ise,

İleri evre alt rektum kanseri, makat kanseri, rektum ve anal kanalı tutan  iltihabı bağırsak hastalıklarında, hastanın gerek sağlığı düşünülerek  ve gerekse de başarılı bir kanser cerrahisi yapabilmek ihtiyaç duyulabilir. Bu durumda hastalar ömür boyu stoma ile yaşarlar.

Bu bağırsak bölümünün karın cildine ağızlaştırılan yerinde makatta olduğu gibi onu çevreleyen ve dışkı kontrolünü sağlayan kasları yoktur. Bu nedenle ostomili hastalar bağırsak hareketlerini kontrol edemezler. Bu cilde ağızlaştırılan bölümden hastanın kontrolü olmadan devamlı dışkı çıkabilir. Bunun için stoması olan hastalar dışkıyı toplamak amacı ile kullanılıp atılabilen bir torba (ostomi torbası) kullanırlar.

Stomanın dışkı içeriği, bağırsağın karın cildine açıldığı yerine göre değişir. Kalın bağırsağın sol tarafından açılan stomalarda (ostomilerde) dışkı katı iken ince bağırsak ve kalın bağırsağın sağ tarafından açılanlarda dışkı içeriği sıvıdır.

BAŞARILI STOMA OLUŞTURULMASI İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN ADIMLAR

Stoma oluşturulması sonrası erken ve geç dönemde bir çok istenmeyen etkiler görülebilir. Komplikasyonların ve istenmeyen sonuçların önlenebilmesi hastanın yaşam kalitesini bozmamak  için bir çok aşamada önlemler almak gerekir.

1. AMELİYAT ÖNCESİ STOMANIN YERİNİN BELİRLENMESİ GEREKİR

Ameliyat öncesi mutlaka, oluşturulacak stoma yeri,  hastanın vücut yapısına (obezite) veya karında mevcut skarların varlığına göre karar verilerek işaretlenmelidir.  Stomanın uygun olmayan bir bölgeden çıkarılması sonucu, torba aparatının tam oturmaması, içeriğin torba dışına sızması, cilt hasarı, travmaya maruz kalması ve stomanın hasta tarafınca görülememesi gibi sorunlar yaşanabilir.

Obez hastalarda stomanın alışılmış yerinden daha yukarı seviyede açılması ile hastanın stomayı görmesi ve müdahale etmesi sağlanabilir, umblikusun üzerinde cilt altı yağ dokusunun daha ince olması da bu durumu kolaylaştırır.

Obez hastalarda stomanın alışılmış yerinden daha yukarı seviyede açılması ile hastanın stomayı görmesi ve müdahale etmesi sağlanabilir, umblikusun üzerinde cilt altı yağ dokusunun daha ince olması da bu durumu kolaylaştırır.

2. AMELİYAT ÖNCESİ BİLGİLENDİRME YAPILMALIDIR

Ameliyat öncesi dönem, hastaya stoma ile yaşamın anlatılmaya başlanması için aslında en uygun zamandır. Erken ameliyat sonrası dönemde, hastalar en sık cilt tahrişi, torba kenarından kaçak ve kötü koku gibi nedenlerden şikayetçi olmaktadır. Bu gibi sıkıntılardan da çoğu kez cerrahın haberi bile olmadığından hastalar çözüme ulaşmakta zorlanabilmektedir. İdeal olarak, ameliyat öncesi dönemde eğitim, işaretleme ve beklentilerin tartışılması aşamalarına deneyimli bir yara bakım/stoma hemşiresinin de katılmasında çok fayda vardır.

3. DOĞRU CERRAHİ TEKNİK UYGULANMALIDIR

Hangi tip stoma olursa olsun, stomanın oluşturulması yapılan cerrahi işlemin önemli bir parçasıdır. Oluşturulması genelde uzun süren bir cerrahinin son aşaması olarak gerçekleştirilir, ancak her noktada uygun cerrahi tekniğin uygulanmasında özen ve sabır gösterilmelidir. Barsak karın duvarının dışına çekildiğinde, ileumun cilt seviyesinden dışarı cm, kolonun ise cm taşması gerekir.

STOMA KOMLİKASYONLARI NELERDİR?

Cerrahi tekniğe, hastaya, altta yatan  hastalıklara bağlı  ve stoma tipine göre farklı komplikasyon görülebilir.

1. TORBAYA ÇOK MİKTARDA SULU GAİTA GELMESİ (YÜKSEK DEBİLİ OSTOMİ)

İnce bağırsaktan oluşturulan stomalarada (ileostomi) görülür. Günlük torbaya gelen miktar mL/günü geçebilir, bazı hastalarda mL üzerine dahi çıkabilir. Yüksek debiye bağlı hastada susuz kalma, elektrolit bozukluğu, cilt tahrişleri olabilir hatta böbrek yetmezliği gelişebilir. Genellikle zamanla gelişen  ince barsak adaptasyonunu ile stomadan gelen miktar kendiliğinden azalır. Tedavide, diyetin düzenlenmesi, yüksek lifli gıdaların alınması, şeker, tuz ve yağ tüketiminin de azaltılması önerilir.  Hem diyet hemde birtakım ilaçlar ile gaita katılaştırılmaya sağlanır.

2. STOMA ÇEVRESİ CİLT PROBLEMLERİ

İyi oluşturulmamış bir ileostomide içeriğin yakıcı etkisi, stomalı hastaların sık karşılaştığı hafif bir cilt tahrişinden, ileri derecede ağrılı olan derin ülserasyonlara kadar çok geniş bir yelpazede görülebilen stoma çevresinde cilt komplikasyonlarına yol açabilir. Maturasyon sırasında stomanın cilt seviyesinin cm üzerine taşacak şekilde olgunlaştırılması ile bu komplikasyonlar büyük ölçüde azaltılabilir. Benzer şekilde, ileostomi bölgesinin uygun seçilmemesi, karındaki katlantı bölgelerinde ya da obez hastalarda göbek seviyesinin altında açılan ileostomiler de cilt problemlerine neden olabilirler. Torbanın takıldığı plağın cilde uygun şekilde yapıştırılması ve hastanın eğitilmesi çok önemlidir, ileostomi düzenli aralıklarla boşaltılmalı, torbanın tabanında içeriğin göllenmesi ve cildi tahriş etmesi önlenmelidir. İleostomi cerrahisi sonrası bu eğitimlerin verilmesi post-operatif komplikasyonların önlenmesi için son derece önem taşımaktadır. Yaşlı hastaların torbayı yapıştırma, boşaltma gibi işlemleri kendi kendilerine yapması çok kolay olmayabilir, bu nedenle hasta yakınlarına da stoma bakımı konusunda yeterli eğitim verilmelidir. Aparatın tam yerleştirilememesi gibi basit sorunlar, hastane yatışları ve pahalı tedavilere gereksinim duyulmasıyla sonuçlanabilmektedir.

3. STOMA İSKEMİSİ/NEKROZU

Yeni oluşturulan bir stomada iyi kanlanma olmaması genelde cerrahi teknik hata ile olur. Kısmi ya da yüzeyel nekroz daha sıkdır,  daha ciddi olan tam tabaka veya derin nekrozlar için acil cerrahi girişim gereklidir.

4. STOMANIN GERİ KAÇMASI (STOMA RETRAKSİYONU)

Stomanın geri kaçması, sıklıkla obez veya stomanın doğru bölgede açılmadığı, stoma için uygun çapta cilt ve fasia açıklığının oluşturulamadığı hastalarda karşılaşılan bir sorundur. Stoma geri kaçtığında, cilt seviyesinde olan gaita çıkışı ciltte tahrişe neden olur ve torba kenarından sızdırma görülür. Ayrıca ayrışma olursa gaita karın içine kaçarak daha ciddi bir enfeksiyona sebep olabilir.

5. STOMA FITIĞI (PARASTOMAL HERNİ)

Parastomal herni (PH) aslında stoma çevresi bir fıtıktır. Kolostomilerde daha sık görülür. Muhtemelen sebep, kolostomi açılırken oluşturulan açıklığın daha geniş oluşturulması ve ileostomilerin sıklıkla geçici olmasıdır. Parastomal herni tedavisi,  ağrısı ve tıkanıklık şikayetleri olan hastalarda düşünülmelidir. Cerrahi tedavi seçenekleri, primer onarım, stoma yerinin değiştirilmesi ve yama ile onarımdır.

6. STOMA SARKMASI (STOMA PROLAPSUSU)

Kolostomilerde daha sık görülür. Ikınma gibi karın içi basıncını artıran faktörler ve barsak segmentlerinin normalden uzun olması nedeniyle olabilir.  Oluşmasını önlemek amaçlı barsağın fasya düzeyinde sabitlenmesi önerilmiş olmakla birlikte kesin bir öneri yoktur.  Stoma prolapsusu görüntü olarak hasta için çok rahatsız edici olsa da nadiren acil bir cerrahi müdahale gerektirir. Hastalarda genellikle stoma fonksiyonlarında bozulma olmaz. Stoma prolapsusu oluştuğunda lokal koruyucu yöntemlere ek olarak cerrahi tedavi yapılması da gerekebilir.

7. OSTOMİ AYRILMASI  (MUKOKÜTANÖZ AYRIŞMA)

Genellikle stomanın gerginlik altında dışarı çekilmesi yada cilde tespitinin uygun teknikle yapılmaması sonucu gelişebilir. Yara tedavisinde ki gelişmelerle çoğu zaman ameliyatsız tedavi edilebilir.

STOMA CERRAHİSİ SONRASI YAŞAM KALİTESİ BOZULUR MU?

Hiçbir hasta elbette geçici, özellikle de kalıcı olarak stoma ile yaşamak istemez. Bu çoğu hasta için kanser tedavisinden ameliyat endişesinden çok daha öte bir korkudur. Hatta “torba ile yaşacaksam öleyim” diyen çok hasta vardıseafoodplus.info ki, bir kanserin nüks etmesinden veya hastalığın iyileşmemesinden daha kötü ne olabilir ki? Diğer taraftan, cerrahlar ise sadece hastanın sağlığı, tedavinin başarısı için stoma oluşturmak zorunda kalırlar.  Stoma oluşturulmasının gerçekten zorunlu olduğu durumlarda, hastayı ameliyat öncesi doğru bilgilendirmek, yaşanacak sıkıntıların önlemleri konusunda aydınlatmak, sürecin rahat yönetilmesini sağlayacak hastalara bu konuda cesaret ve güven verecektir.

Sosyal ortamlara kötü koku sızıntı korkusuyla girmek istemezler, cinsel fonksiyon kaybından, dini görevlerini yapamamaktan endişe ederler, kıyafet kısıtlamasından ve dış görünüş bozukluğundan  şikayet ederler. Sonuçta, yaşadıkları bu endişe ve kötü deneyimlerle yaşam kaliteleri düşer ve psikolojik sorunlar başlayabilir.  Ancak yeni geliştirilmiş torbalarla ve doğru oluşturulmuş stomalarla bu sorunların hiçbiri yaşanmayabilir. Kaldı ki ameliyat sonrası dönemde hastaların eğitimi ve yönlendirilmesinde görev alan stoma bakım hemşirelerinin ilgisi de birçok sorunun aşılmasında son derece yardımcı olacaktır.

Bilinmelidir ki stoma bir kişinin gün içinde yaptığı hiçbir aktivite için bir engel, kısıtlama değildir. Bu konuda verilecek eğitim ve psikososyal destek ile hastalar zamanla stoma ile yaşama alışacak, yaşam kaliteleri de iyileşecektir.

Torba sistemi, geçirdiğiniz stoma ameliyatının türüne bağlı olarak idrar ve dışkınızı seafoodplus.info parçalı sistemde adaptör torbadan ayrıdır; tek parçalı sistemde ikisi birleştirilmiştir. Torba türleri aşağıdakileri içerebilir:

Kapalı uçlu torbalar

• Kapalı uçlu torbalar özel durumlar ve yakınlaşmalar için ideal olarak tek kullanımlık tasarlanmıştır. Bazı insanlar bu ürünü günlük kullanımda da tercih eder. Endişeye sebep olacak bir boşaltmaya gerek yoktur. Torba kullanıldığında, basitçe çıkarır, tek kullanımlık torbaya koyar ve atarsınız.
• Bazı kapalı uçlu torbaların kokuyu ve gaz birikimini önleyici filtreleri vardır.
• Bu torbalar kolostomi (günlük kullanımı bazı kişilere; özel durumlarda herkese) ve ileostomi (özel durumlarda) için önerilir. Ürostomi için önerilmez.

Boşaltılabilir torbalar

• Bu torbalar ileostomi ve kolostomi için önerilir.

Ürostomi Torbaları

• Diğer sistemlerde olduğu gibi, ürostomi torbalarının da tek ve iki parçalı türleri mevcuttur. Fakat kolostomi/ileostomi sistemlerinden farklı olarak ürostomi torbalarında klips yerine boşaltma muslukları vardır. ConvaTec iki çeşit musluk sunar: the Accuseal® Vanalı Musluk ya da kolay boşaltıma olanak veren bükülebilir tıpa.

KOLOSTOMİ-İLEOSTOMİ- ÜROSTOMİ HASTALARININ BAKIM VE REHABİLİTASYONU

Birçok hastalığın cerrahi tedavisinde stoma (kolostomi, ileostomi, vb) oluşturulması (barsak ya da idrar yolunun karına ağızlaştırılması) halen sıklıkla gerekebilmektedir. Tıbbi sebep ne olursa olsun ostomi açılması bireyin fizyolojik, psikolojik ve sosyo-kültürel açıdan çeşitli sorunlar yaşamasına yol açabilmektedir. Oldukça tali bir konu gibi algılanmasına karşın, kendilerini sakat ve/veya ciddi bir hastalığın sahibi olarak düşünen bu hasta grubu genellikle depresyona yönelmekte ve çok ciddi problemler için dahi hekime başvurmamaktadır.
Eğitim, stomalı hastaların rehabilitasyonunda vazgeçilmez bir unsurdur. Yetkin bir rehabilitasyonun, ameliyatın fonksiyonel sonucuna ve bu hastaların yaşam kalitesine sağladığı katkı çok fazla olabilmektedir. Ostomi (stoma açma) ameliyatının vücudunda ve yaşam tarzında oluşturacağı değişikliği bilen, ameliyat sonrası stoma bakımını öğrenen ve uygun şekilde yapabilen bireylerin bu sorunları daha kolay çözdükleri bir gerçektir. Batı toplumunda rehabilitasyonun hızlı ve kolay yapılabilmesi için çalışmalar yıllarca önce başlatılmıştır. Daha 'larda United Ostomy Association (UOA) kurulmuştur.
Medical Park Gaziantep Hastanesi bünyesinde önümüzdeki tarihlerde hizmete açılması düşünülen Stomaterapi Ünitesi'nde stoma açılacak hastaların ve ailesinin ameliyat öncesi ve sonrası bakım, eğitim ve rehabilitasyonu gerçekleştirilecektir. Türkiye'deki birkaç merkezden biri olacak olan bu ünitede, uzman doktor, hemşire ve sağlık görevlileri hizmet verecektir. Ünite, Gaziantep'ten olduğu gibi ve çevre illerinden gelen stomalı hastaları da kabul edecektir.

Felsefesi bütüncül sağlık bakımına dayalı Stomaterapi ünitesinde verilecek başlıca hizmetler şunlardır;

• Hastayı ve hasta yakınlarını hastalığı ve yapılacak ameliyata ilişkin bilgilendirme,
• Ameliyat öncesinde stoma yerinin tayini,
• Ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası dönemde hastaların ve hasta yakınlarının anksiyete düzeylerini azaltma,
• Hastaya ve hasta yakınlarına stoma bakımı (cilt temizliği, torbanın değiştirilmesi vb.) yapabilme becerisi kazandırma,
• Kalıcı kolostomisi olan hasta ve hasta yakınlarına kolostomi irrigasyonu yapabilme becerisi kazandırma,
• Hastayı ve hasta yakınlarını stoma bakım ürünleri ve uygun ürün seçme konusunda bilgilendirme,
• Ödemin azalması, hastanın kilo alıp vermesi gibi durumlarda değişebilecek stoma çapının izlenmesi ve cilt sorunları gelişmeden gerekli ürün değişikliğinin yapılması,
• Kullanılan ürünlere karşı gelişen alerjik reaksiyonları ve deri problemlerini erken saptama, tedavi etme ve gerektiğinde dermatoloji konsültasyonu isteme ,
• Stoma iskemisi ve nekrozu, stoma retraksiyonu, parastomal infeksiyon, stoma stenozu, kanama, stomal fistül, barsak tıkanması, stoma prolapsusu ve parastomal herni gibi komplikasyonların erken tanısı, konservatif tedavisi ve cerrahi konsültasyonun sağlanması,
• Emosyonel destek, olası psikiyatrik problemlerin erken tanısı ve psikiyatri konsültasyonunun sağlanması,
• Periyodik takiplerle hastaların, karşılaştıkları sorunların çözümüne ve günlük yaşam aktivitelerini sürdürmeye yönelik önerilerinde bulunma,
• Stomaterapi ünitesine başvuran hastalara ilişkin kayıtların tutulması, klinik araştırmaların yapılması ve sonuçların bilimsel platformlarda sunulması,
• Bölgemizde stoma bakım ve hemşireliğinin geliştirilmesini sağlayan kursların düzenlenmesi.

STOMA NEDİR?
Stoma Yunanca'dan gelen bir kelime olup 'açıklık' veya 'ağız' anlamındadır. Barsak stoması, barsağın karın duvarına ağızlaştırıldığı yapay bir açıklıktır. Her yaş grubunda açılabilen stomalar, geçici veya kalıcı olabilir. Geçici stomalar adından da anlaşılacağı gibi stoma açılmasını gerektiren durum ortadan kalktıktan sonra kapatılır. Kalıcı stomalar ise yaşam boyu kalır. Normalde stoma, nemli, ağzımızın iç kısmı gibi kırmızıya yakın parlak pembe renkte olup, dışa doğru çıkıktır ve dokunulduğunda ağrı duyusu yoktur.

Barsak stomaları ikiye ayrılmaktadır:
1. Kolostomi
2. İleostomi

KOLOSTOMİ
Kolostomi,ameliyatla kolonun (kalın barsağın) karın duvarına ağızlaştırılmasıdır. Kolostomilerde stoma genellikle karnın sol alt tarafında açılır. Kolostominin başlıca fonksiyonu, barsak içeriğinin stoma aracılığı ile dışarı atılmasını sağlamaktır. Kolostomide anüsteki gibi sfinkter kası bulunmadığı için kolostomisi olan birey barsak hareketlerini ve dışkı boşaltımını kontrol edemez. Kolostomiler genellikle kalın barsak üzerindeki yerlerine göre; çıkan (assendan) kolostomi, yatay (transvers) kolostomi, inen (dessendan) kolostomi ve sigmoid kolostomi olarak isimlendirilirler. Kolostomiler cerrahi teknik ve ağızlaştırma şekillerine göre de sınıflandırılabilirler. Örneğin uç (end) kolostomi, loop kolostomi, Hartman prosedürü ya da çifte namlusu (double barrel) kolostomi gibi.
Stomanın açıldığı yere göre dışkının kıvamı değişmektedir. Stoma anüsten ne kadar uzakta ise dışkı o derece suludur. Buna göre, kolostomi çıkan barsakta ve yatay barsakta ise dışkı daha sıvı halde, inen barsakta ve sigmoid kolonda ise dışkı katı halde olur. Kalın barsakta gaz oluşumu daha fazla olduğu için kolostomisi olan bireylerin filtreli torba kullanmaları gerekir.

İLEOSTOMİ
İleostomi; ince barsağın son bölümünün karın duvarına ağızlaştırılmasıdır . İleostomi genellikle karnın sağ alt tarafına açılır. Değişik nedenlerle kalın barsak ve rektumun ameliyatla tamamen alındığı ya da devre dışı bırakıldığı durumlarda ileostomi açılır. İleostomiler geçici veya kalıcı olabilir. Kolostomide olduğu gibi ilostomide de dışkı çıkışı kontrol edilemez. İlostomide dışkı sıvı halde, yakıcı nitelikte ve fazla miktardadır. İleostomide uygun bakım yapılmazsa, yakıcı olan dışkının stoma çevresindeki deriyi tahriş etme riski yüksektir.

KOLOSTOMİ VE İLEOSTOMİLİ BİREYLERİN KARŞILAŞABİLECEKLERİ SORUNLAR VE ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK ÖNERİLER
Stomalı bireyler fizyolojik, sosyal ve psikolojik olmak üzere pek çok problemle karşılaşabilmektedir. Fizyolojik sorunlar arasında gaz ve koku oluşumu, dışkı sızıntısı, deri problemleri, yorgunluk, iştahsızlık, hazımsızlık, bulantı, ishal, kabızlık, ağrı yer almaktadır. Bunların içinde hastalar en fazla koku ve dışkı sızıntısından rahatsızlık duymaktadır. Stomalı birey, gaz ve koku çıkması nedeniyle kendini toplumdan kısıtlama ve soyutlama eğilimindedir. Birçok hasta ameliyat öncesi yaptıkları sosyal aktiviteleri ameliyat sonrası yapmaktan vazgeçmişlerdir. Bireylerin aile ilişkileri de etkilenmektedir. Ayrıca bireylerin iş yaşantısı da olumsuz etkilenmekte ve ameliyat sonrası işi bırakma, çalışma saatlerini azaltma, iş veriminde azalma ve iş değiştirme görülmektedir.
Stomalı bireylerde fizyolojik ve sosyal sorunların yanı sıra psikolojik sorunlar da görülmektedir. Bunların arasında beden imgesinde değişme, depresyon, cinsel sorunlar vb. yer almaktadır. Ameliyat sonrasında hastaların stomaya uyumu uzun zaman alabilmektedir. Stomalı hasta kendini normal bir kişi olarak kabul etmeyebilir, işe yaramadığını ve artık normal bir yaşam sürdüremeyeceğini düşünebilir. Beden imgesinin değişmesi ile birlikte hasta, vücudunda olan değişikliği kabullenmez ve stomasını görmek istemez. Stomasının sızıntı ve kokuya neden olacağı korkusuyla insanlardan uzak durur, içe kapanır ve yalnız kalmak isteyebilir.
Oysa stomalı bireylerin karşılaştıkları bu sorunlar uygun bakım ile önemli ölçüde azaltılabilmekte ve hatta zamanla tamamen önlenebilmektedir.

DERİ BAKIMI
Dışkıda bulunan bazı kimyasal maddeler nedeniyle stomalı bireylerde bazı deri problemleri olabilir. Bu problemler; derinin tahriş olması, kullanılan torbalara bağlı alerjik reaksiyonlar, egzama gibi deri hastalıklarıdır. Bu durumlarda, ilk belirtiler genellikle kızarıklık ve isilik gibi kabartılardır. Uygun deri bakımı ile deri problemleri önlenebilir. Deri problemlerini önlemek için aşağıda belirtilen uygulamaları yapınız.

• Stoma çevresindeki derinin bakımını ılık su ve yumuşak bir kağıt mendil veya gazlı bezle yapınız.
• Torbayı çıkardıktan sonra stoma ve çevresini siliniz.
• Stoma ve çevresini sildikten sonra iyice kurulayınız.
• Bunlara rağmen deri problemleri gelişirse veya mevcut problemler gerilemezse, bir stomaterapi ünitesine başvurmanız ve size önerilen yara örtüsü, merhem, losyon ve pudralar gibi ilaç ya da malzemeleri kullanmanız gerekebilir.

Ayrıca iki parçalı torbaların kullanılması deri problemlerini azaltabilir. Çünkü, vücuda yapıştırılan parça (adaptör), tek parçalı torbalarda olduğu gibi, hem torba değiştirildiğinde deriden çıkarılmayacağı için derinin tahrişini önler, hem de derinin dışkı veya idrarla temasını önler.

YEME – İÇME
Stomalı bireyler istedikleri her şeyi yiyebilirler. Ancak beslenmenin iyi dengelenmiş olması gerekmektedir. Aşırı kilo alma, yetersiz beslenme, gaz, koku problemleri ile karşılaşmamak için beslenmede göz önüne alınması gereken bazı noktalar aşağıda belirtilmiştir:
• Size herhangi bir rahatsızlık vermeyen yiyecekleri zamanla öğreneceksiniz. Kendinize iyi gelmeyen yiyecekleri not ediniz ve doktorunuz veya Stomaterapi Ünitesi çalışanları ile görüşerek bu yiyecekleri azaltınız, diyetinizden çıkartınız veya bunların yerine size önerilen besinleri alınız.
• Kilo değişimleri stomanın çapını ve birtakım komplikasyonların gelişmesini etkileyeceğinden (stoma çapının büyümesi, stomanın içe kaçması, stoma çevresinde fıtıklaşmalar gibi) kilonuzu dengede tutmaya çalışınız.
• Şimdiye kadar hiç yemediğiniz bir yiyeceği deneyeceksiniz bu yiyecekten az miktarda ve yanında başka bir şey almadan deneyip sonucunu görünüz. Eğer yiyecek size dokunuyorsa, bir süre sonra aynı yiyeceği tekrar deneyin. Eğer tekrar rahatsız olduysanız, bu yiyeceği yemeyiniz.
• Gaz ve koku oluşumunu azaltmaya yönelik olarak Stomaterapi Ünitesi'nde size verilen diyet listesini uygulayınız.

Kolostomide;
Daha önce yediğiniz her şeyi yiyebilirsiniz. Fakat, herkes gibi kabız veya ishal olabileceğinizi unutmayınız. Yetersiz ve uygun olmayan diyet, yetersiz sıvı alımı, hareketsizlik ve bazı ilaçlar kabızlığa neden olabilir. Kabızlığı önlemek için;
• Düzenli olarak yemek yiyiniz.
• Yediğiniz sebze ve meyve miktarını artırınız.
• Hafif egzersizler yapınız.
• Kepekli yiyecekler de kabızlığı önlemede yardımcı olur.

İleostomide;
Özel bir diyete ihtiyacınız yoktur. Ancak şu durumları göz önünde tutmakta fayda vardır:
• İleostomili hastalar daha çok suya ve tuza ihtiyaç duyarlar. Çünkü ileostomi yoluyla normalden fazla miktarda tuz ve su kaybedilir.
• Bazı lifli gıdaların fazla alımı ishale neden olabilir. Bu gıdalar; lahana, taze fasulye, portakal, marul, patlamış mısır, kereviz, ananas gibi gıdalardır.
• Lifli gıdaları yerken iyice çiğneyiniz. Bu sindirime yardımcı olur.
• Günde en az 2 litre su içiniz.

KOKU
Stomalı bireylerin çoğu, stomalarından hoş olmayan kokunun çıkacağı endişesini taşırlar. Günümüz teknolojisinde üretilen torbalar gaz ve koku sorununu önemli ölçüde çözmektedir. Eğer kullandığınız torbayı iyi yerleştirdiyseniz koku normalde dışarı çıkmaz, sadece torbayı değiştirirken dışarı çıkar. Filtreli torba kullanımı ve filtrelerin size önerilen sürede (genellikle 12 saatte bir) değiştirilmesi de koku çıkışını engellemektedir.
Beslenmeniz de koku oluşumunu etkilemektedir. Koku oluşumunu artırdığı belirtilen bazı yiyecekler şunlardır: Balık, yumurta, soğan, sarımsak, yeşil sebzeler, salatalık, peynir, lahana, karnabahar, kuru baklagiller. Kokuyu baskılayabilecek bazı yiyecekler ise yoğurt, yayık ayranı ve nane şekeridir.

GAZ ÇIKARMA
Besinlerin sindirimi esnasında gaz meydana gelir. Stomalı bireyler gaz çıkışını kontrol edemezler. Çünkü stomada anüste bulunan büzücü kaslar (sfinkter) bulunmaz.
Fazla gaz oluşumunu engellemek için:
• Düzenli olarak yemek yiyiniz.
• Yiyecekleri iyice çiğneyiniz.
• Yemek yerken konuşmayınız.
• Asitli içeceklerden kaçınınız (kola, soda, bira, portakal suyu).
• Gaz yapan yiyeceklerden kaçınınız (karnıbahar, mısır, salatalık, bezelye, nohut, fasulye, lahana, ıspanak).

İSHAL
İshalde öncelikle nedeni bulmak önemlidir. Bazı yiyecekler, bazı ilaçlar (örneğin antibiyotikler), iyi yıkanmamış sebze ve meyve, temiz olmayan suyun içilmesi herkeste olabileceği gibi stomalı hastada da ishale neden olabilir.
• İshal olduğunuzda doktorunuza başvurunuz.
• Bol su içiniz.
• Başka bir probleminiz yoksa tuz alımını artırınız.
• İshal süresince dışkıyı sıvılaştıran yiyecek ve içecekleri tüketmeyiniz (üzüm, üzüm suyu, yeşil fasulye, bezelye, erik, baharatlı yiyecekler, bira, alkollü içecekler, taze meyveler ve çikolata).
• İshal süresince dışkıyı katılaştırabilen besinleri tüketiniz (muz, şeftali, elma, peynir, yoğurt, pirinç lapası, şehriye, patates püresi).
• Kolostomi irrigasyonu yapıyorsanız ishaliniz geçene kadar irrigasyon yapmayınız

BANYO YAPMA VE GİYİNME
Stoma torbanız takılı iken ya da torbanızı çıkartarak banyo yapabilirsiniz. Kolostomi torbaları suya karşı dayanıklı olup suda bile yapışık olarak kalabilmektedir.
Normal günlük kıyafetlerinizi giyebilirsiniz. Normalden büyük beden giymenize gerek yoktur. Çünkü stoma torbaları yapılarından dolayı vücudunuza uyum sağlar ve giysilerin üzerinden şişkinlik yapmaz.
Denize girerken erkeklerin şort tipi mayo, kadınların ise tek parçalı desenli mayoları tercih etmeleri ve torba yerine stoma kepi takmaları önerilmektedir.

DİNLENME VE SPORTİF FAALİYETLER
Kolostomi ve ileostomi spor yapmanıza engel bir durum değildir. Ameliyata neden olan hastalık ve geçirilen ameliyattan dolayı genel bir halsizlik hissetmeniz normaldir. Ameliyattan sonra birkaç hafta içinde hastalanmadan önce yapabildiğiniz tüm fiziksel aktiviteyi yapabilirsiniz. Boks, güreş, ağırlık kaldırma gibi sert spor aktiviteleri uygun olmayabilir. Öneriler;
• Tenis, basketbol, voleybol, golf, futbol oynayabilir, su kayağı yapabilirsiniz.
• Spora başlamadan ve özellikle yüzmeden önce torbanızı boşaltınız.
• Spor yaparken şekilli mayo veya şort giyiniz.
• Banyo ve sauna gibi sıcak yerlerde torba yapışkanı gevşeyebilir, önlem olarak yedek torba alınız.

İŞE DÖNME VE SOSYAL YAŞAM
Ameliyattan hafta sonra çalışma hayatına başlayabilirsiniz. Günün büyük bir bölümünün işyerinde geçirildiğiniz düşünüldüğünde, işyerinin tuvaletinde stoma temizliğinde kullanılan bazı malzemeleri bulundurmanız (örneğin tuvalet kağıdı, sabun, ağzı kapaklı çöp kutusu gibi ) size stoma bakımında rahatlık sağlar.
Sağlığınıza kavuşur kavuşmaz daha önceki sosyal yaşantınıza dönebilirsiniz (arkadaş-akraba ziyaretleri, davetlerde bulunma, sinemaya gitme vb.). Koku ve/veya gaz çıkarma korkusuyla sosyal yaşantınızı sınırlamayınız. Eğer stomanıza özenle bakıp, uygun malzemeler kullanırsanız, bu tür problemlerle karşılaşmanız en aza inecektir. Sizi seven ve önem veren arkadaş ve akrabalarınızla aynı ortamı paylaşmak sadece sosyal yönden değil, ruhsal yönden de kendinizi iyi hissetmenizi sağlayacaktır.

TATİLE ÇIKMA
Seyahat etme konusunda herhangi bir kısıtlama yoktur. İyileştiğiniz, stomanızın bakımını yapabildiğiniz sürece istediğiniz yere, istediğiniz araçla gidebilirsiniz. Uçakla yolculuk ettiğiniz zaman kabin basıncı dolayısıyla daha çok gaz oluşabilir. Tatile çıkarken şu noktaları göz önünde tutmalısınız:
• Yolculuğa çıkmadan önce torbanızı boşaltınız.
• Yolculuk boyunca gazlı/asitli içecek içmeyiniz.
• Stoma malzemelerini, yanınızda bulunduracağınız bir el çantasında taşıyınız.
•Yanınızda yeteri kadar malzeme bulundurmaya özen gösteriniz. Gittiğiniz yerde malzeme bulamayabilirsiniz. Eğer varsa, tatile gittiğiniz yerde malzemeleri temin edebileceğiniz adresleri öğreniniz.
• Gideceğiniz yer sıcak bir iklime sahipse, bol su içmeye özen gösteriniz. Sakıncası yoksa tuz alımını artırınız.
• İshal olma ihtimaline karşı doktorunuz ile konuşunuz.
• Gittiğiniz yerde çeşme suyu içmeyiniz. Şişe suyu kullanınız. Hatta stomanızı temizlerken bile şişe suyu kullanınız.
• İyi yıkanmamış veya açıkta satılan yiyecekleri yemeyiniz.

CİNSEL YAŞAM
Stoma normal cinsel hayatınızı sürdürmeye engel olmaz. Ancak cinsel yaşantınızın normale dönmesi için biraz zamana ihtiyacınız vardır. Çok acele etmeyiniz ve kendinize zaman tanıyınız. Ostomi ameliyatı her iki eşi de etkileyeceğinden anlayış ve iletişimin en önemli unsur olduğunu unutmayınız. Daha rahat bir cinsel yaşam için aşağıdaki önerileri dikkate alınız;
•Torbanın görüntüsünden rahatsızlık duyuyorsanız torba kılıfları veya bazı iç çamaşırları ile torbayı örtebilirsiniz.
•Cinsel ilişkiden önce torbanızı boşaltınız.
•İlişki sırasında stoma kepi takmayı tercih ediniz.
Ancak bazı tip ameliyatlar sonucunda sinirlerde herhangi bir hasar oluşmuşsa, çeşitli problemlerle karşılaşabilirsiniz. Bunlar; kadınlarda cinsel ilişki sırasında ağrı, cinsel organın iç yüzeyinde sertleşme ve organın daralması, erkeklerde sertleşmede zorluk (impotans) gibi durumlardır. Böyle bir durumla karşılaştığınızda doktorunuza başvurunuz. Unutmayınız ki kolostomi hayatınızı kurtarmak amacıyla yapılan bir uygulamadır.

HAMİLELİK
Stomalı kadınlar, eğer isterlerse ve başkaca nedenlerle tıbbi bir sakınca yoksa hamile kalabilirler. Ancak büyüyen karın dolayısıyla stomanın genişliği artabilir, ayrıca stomayı görmek zorlaşabilir. Böyle bir durumda stomayı görmek için ayna kullanabilir veya birinden yardım alabilirsiniz.
Stomalı bir kadının emzirmemesi için de hiçbir neden yoktur. Bebeği emzirmeden önce stoma torbasının boşaltılması, bebeğin torba üzerine yaratacağı basınçla sızıntı olma olasılığını azaltmaktadır.
Stomalı kadınlar gebelikten korunmak için doğum kontrol hapı kullanabilirler. Ancak ileostomisi olan bireylerde bu hapın emilemeden dışkı ile atılacağı düşünüldüğünden başka yöntemler kullanılması önerilir. Stomalı bir erkeğin baba olmasında da hiçbir sakınca yoktur.