Suhte, lise çağındaki medrese öğrencilerine verilen isim. Suhte İsyanlarını biz, bu konuda ülkemizdeki en yetkin araştırmacı olan Mustafa Akdağ’dan öğrendik. Akdağ’ın “Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası” adlı kitabında bu isyanlar nedenleriyle birlikte genişçe ele alınır. Medrese öğrencilerinin eşkıyaya dönüşmelerinin tarihidir tam anlamıyla. Osmanlı’da adetten sayılırmış, öğrencilerin gruplar halinde dolaşıp ahaliden yardım toplamaları. ’lü yıllarda Osmanlı’da ekonomik sıkıntılar yaşanmaya başladığında işte bu öğrenciler artık eşkıyalığa başvuracaklardır. Evleri basıp talan etmeler, yağmalamalar. Özellikle zenginlere yönelik baskınlar gerçekleştirip, fidye için çocuk kaçırdıkları da olurdu. Anadolu’nun hemen her yerine yayıldıkları gibi başkente yakın Silivri’de bile görüldüler. Kanuni Sultan Süleyman’ın son dönemlerinde iyice büyüyen Suhte İsyanları, İkinci Selim döneminde ayyuka çıktı.
Akdağ, bazı medrese hocalarının da öğrencilerle beraber hareket ettiklerini kaydeder. Güvenlik güçlerinden kaçıp dağlara sığınan suhteleri, başlarına ödül konunca halk da katledilmeye başlar. Ama ne yapılırsa yapılsın bu isyanları bastıramaz Osmanlı. Bir genel af çıkarılır ama öğrencileri eşkıyalığa mecbur bırakan işsizliğe bir çare bulunamamıştır. Sorunun çözülmesi yıllar alır.
Yeri gelmişken Akdağ, o muhteşem kitabında çok önemli belirlemeler yapar. Kadının toplumsal yaşama sokulmamasının erkek öğrencileri birer seks canavarına dönüştürdüğünü, sokakta gördükleri kadınlara saldırdıkları, kendi hemcinsleriyle ilişkiye girdiklerini yazar. Karma eğitim karşıtları bundan bir ders çıkarırlar mı, ayrı mesele.
Dediğim gibi Suhte İsyanları, her kalkışma gibi Siyasal, toplumsal nedenleri olan ancak son derece kötü bir isyandı.
Aydınlanmada liseliler
Sonraki lise isyanları elbette çok daha farklı, öğrencilerin siyasal kararlara etki etme amaçlı kalkışmalarıydı. İlter Turan, Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminde Öğrenci Siyasal Faaliyet adlı çalışmasında “Osmanlı tecrübesinin son yıllarının diğer bir özelliği de, orta öğretim kurumlarındaki öğrencilerin yaşlarından beklenmeyen bir siyasal ilgi ve örgütlenme yeteneği göstermiş olmalarıdır” der. Örnek olarak da Kuleli Vakası’nı, Talebe-i Ulum İsyanı’nı anımsatır.
Kuleli Vakası ’da medrese öğrencilerinin Abdülmecid’i tahttan indirip, Abdülaziz’i çıkarmak isteyen memurlarla, askerlerle birleşerek faaliyette bulunmaları olayıdır. Öğrencilerin ülkenin siyasal tartışmalarının tam olarak içinde olduğunu gösteren bir olaydı bu.
Çok değil 20 yıla yakın bir süre sonra, ’da, yine çeşitli medreselerden binlerce öğrenci toplanarak dönemin padişahı İkinci Abdülhamid’den Sadrazam Mahmut Nedim Paşa ile Şeyhülislam Hasan Fehmi’yi görevden almasını ister. Taleplerin gerekçesi bugünkülere çok benzer. Mahmud Nedim’i Rus yanlısı olduğu için sevmez öğrenciler. İkinci gerekçe daha önemli bana sorarsanız. Padişah kendince bir takım düzenlemeler yaparak oğlunu tahta geçirmek istemektedir. Öğrencilerin asıl tepkisi bunadır biraz da. Tabii bu isyanın altında başka nedenler yattığı da ileri sürülür. Abdülhamid, öğrenci hareketinin anayasa savunucusu olan Mithat Paşa tarafından düzenlendiğini söylerdi, derler. Öğrencilerin “Padişah Efendimiz”in düzenine isyanları öğrenci hareketleri tarihimizin en onurlu sayfalarını oluşturur. Abdülhamit, ilan ettiği anayasayı sonradan kaldırınca medrese öğrencileri de yüksekokullardaki ağabeyleri gibi duruma itiraz ederler. Tek adam düzenine karşı çıkan günümüz liselileri gibi.
Liseli deyip geçmeyin
Özgürlüklerine yapılan müdahalelere karşı en duyarlı kesimi oluşturuyor liseliler. Tüm yaşamlarını etkileyecek kararlar alınırken onlara kimse fikirlerini sormuyor çünkü. O nedenle bazen çok basit görünen talepler için büyük, kitlesel eylemler gerçekleştiriyorlar.
Fransız lise öğrencileri ’da kendilerine dayatılan kılık kıyafet yasasını protesto etmek için sokaklara dökülmüşlerdi. Fransız medyası eylemleri “mini etek isyanı” gibi durumu tam olarak anlatmayan, aksine çarpıtan bir başlıkla verdi.
Oysa öğrenciler genel olarak kıyafet yönetmeliğine karşı çıkmışlardı. Çünkü Fransa Eğitim Bakanlığı okullarda öğrencilerin “yaşlarına uygun olmayan seksi kıyafetler” giymesini yasaklamıştı. Öğrenciler bunu diğer yasaklamaların da takip edeceğini düşünerek, özgürlüklerine müdahale olarak gördükleri yasağa karşı çıktılar. Mesele sadece etek değildi, öğrencilerin saçlarını boyamalarına, piercing’e de yasak getirilmişti.
Yunanistan’ı sarsan liseliler
Fransa’daki bu çok ses getiren eylemlerden bir yıl önce Yunanistan’daki liseli ayaklanmaları bu genç insanların başkaldırmaları halinde nasıl etkili bir güç olabileceklerinin en çarpıcı örneği. 15 yaşındaki Alexis Grigoropulos, anarşist olduğu söylenen bir gencin polis tarafından vurulması üzerine ülkedeki tüm liseleliler sokaklara çıkıp polisle çatıştı. Derslere de girmeyen liselilerin mücadelesine başta işçiler olmak üzere ülkedeki diğer kesimler de destek verdi. En güzel, en anlamlı dayanışmayı, Yunanistan işçi sınıfı sergiledi. Cinayetten kısa bir süre sonra bir milyondan fazla işçinin katılımıyla ülkede genel grev gerçekleşti.
***
Gey düşmanı Orlando manyağı Bacha Bazi’yi bilmez miydi?
ABD’nin Orlando kentinde bir eşcinsel barı basarak onlarca insanı öldüren dinci manyak, sadece son yılların en büyük nefret cinayetinin faili değil aynı zamanda büyük bir ikiyüzlü de sayılmalı. ABD yaşam biçiminden kaynaklandığını sandığı eşcinselliğin, kendi ülkesinde nasıl yaygın olduğunu, üstelik küçük oğlan çocuklarının zorla kadınlaştırılarak yetişkin erkeklerin hizmetine(!) sunulduğunu bu manyak bilmiyor muydu sanki?
Kadının dindi, kültüreldi, töre gereğiydi gerekçeleriyle toplumsal hayattan atılmasının en trajik sonucuyla bu manyağın ülkesinde karşılaştık. Fakir ailelerde doğmuş oğlan çocukları, zengin erkeklerce satın alınarak erkek eğlencelerinde kadın kıyafetleriyle dans ettiriliyor. Bacha Bazi deniyor buna, anlamı da “çocuklarla oynamak.” Yüreği sızlar insanın. Oynamak deyince çocuğun en doğal en masum eylemi gelir akla. Bacha Bazi alçaklığında ise “çocuklarla oynamak” başka bir şey. Eğlencenin sonunda bu “kadın çocuklar” erkeğin yatağında bulurlar kendilerini.
Din adamı da bilir bunu, devletin polisi de. Ülkenin hepsi birer vahşi olan savaş lordlarının hemen hepsinin böyle “partnerleri” vardır yanlarında, gece, gündüz hem de. Bu savaş lordları bu talihsiz çocukları birbirlerine hediye de ederler. Önde gelen polis şeflerinin, kabile liderlerinin yok Talibanı’ydı, yok bilmem ne cephesiydi bir dolu dinci çetenin bireyleri de bu “eğlencelerin” müdavimidirler.
Aklını kadın cinselliğiyle bozmuş manyakların kadın düşmanlığı ya da korkusunun yol açtığı bir trajedidir bu. Orlando’da gey barı basan manyak “eşcinsel yaşam biçimine” olan öfkesiyle hareket etmiş belli ki. İki erkeğin yaptığı her neyse bu manyağın ahlakı bozuluyor hemen. Karar verecek yaşta olmayan çocukların “eşcinsel eğlencelerin” malzemesi olması bu uğursuz pisliklerin umurunda değil. “Bir kereden ne çıkar” diyeninden “ama bu da kültürel bir durum” diyenine kadar çokça destekçisi varken kimin umurunda olur ki zaten çocukların cinsel istismarı?
“Kadın” ya da “erkek” değil, sadece çocuk olan bu küçük varlıkların trajedisine göz yumup, görmezden gelenlerin kimseye zararları olmayan eşcinselleri hedef seçmeleri, onları ahlaksızlıkla suçlamaları büyük bir ikiyüzlülük. Sözüm ona Batı ya da Amerikan toplumunu cezalandırmış oldu Orlando manyağı. Hiç de değerli olmayan o pis, o iğrenç yaşamını Afganistan’daki çocuklar için feda etmeyi aklına bile getirmemiş belli ki bu manyak.
Bunlara vaat edilen cennet nasıl bir cennettir? Çoluğa çocuğa tacize, tecavüze “dinim zarar görür” diye karşı çıkmayarak gideceklerine inandıkları cennet bu kadar acımasız, bu kadar vicdansız olmaya değer mi gerçekten? Ya da cennet için insan, tüm ahlaki değerlerini ayaklar altına alabilir mi?
Orlando manyağı da benzerleri gibi aşağılık bir ikiyüzlüydü elbette. ABD’nin kendisine sağladığı serbestlikle “mücahit” olmuş bu kurban, gayleri öldürürse cennete gideceğine inanıyordu tabii ki. Kendisinden çok çok küçük, (15 yaşındakilere “yaşlı” diyorlar bu arada) o “kadınlaştırılmış çocuklar” yetişkin erkeklerin zevk nesnesi olmaya hâlâ devam ediyor Afganistan’da.
Tüm Yazıları