Teheccüd Vakti Ne Zamandır Diyanet

Değerli kardeşimiz,

Burada öncelikle, yatsı namazının vakti ve yatsı namazını kılmadan uyumanın hükmü hakkında bir açıklama yapılması gerekmektedir. Çünkü evvela soruda da ifade edildiği gibi, yatsı namazını gece üç gibi uyanarak kılmak uygun mudur, bunun bilinmesi gerekir. Bunu müteakiben de teheccüd namazının kılınmasına geçebiliriz.

"Hz. Peygamber, en faziletli amelin hangisi olduğunu soran sahabiye:

"Vaktinde veya vaktinin başlangıcında kılınan namazdır." buyurmuştur. (Buhari, Mevâkît )

"Namazların ilk vaktinde Allah'ın rızası, son vaktinde ise Allah'ın affı vardır." (Tirmizi, Mevâkît 13)

Aslında genel olarak yukarıdaki hadislerden de anlaşılacağı üzere, namazları ilk vaktinde kılmanın müstehap olduğunu söyleyebiliriz. Bununla birlikte, Resülüllah (asm)'ın sünnetinde, bazı namazların mevsim, iklim, v.s. gibi bazı değişik durumlar nazara alınarak, vaktin evvelinden geciktirilerek kılınması daha faziletli sayılmıştır. Bununla ilgili olarak yatsı namazının vaktiyle ilgili gelen rivayetlerden bazıları şu şekildedir:

"Şüphesiz ki, Resûlüllah (asm) Efendimiz ateme (gecenin ilk üçte biri geçtiği vakit) diye söyledikleri vakte kadar yatsı namazını geciktirirdi ve yatsıdan önce uyumayı, ondan sonra konuşmayı (oturup sohbet etmeyi) hoş karşılamaz, mekruh sayardı." (Buhari, Mevakit ,  Müslim, Mesacid ; Nesâi, Mevakıyt 20)

"Bir gece, yatsıyı gece yarısına kadar (şatru'l-leyl) tehir etti. Sonra yüzü bize dönmüş olarak yanımıza geldi -sanki şu anda yüzüğünün parıltısını görüyor gibiyim- ve şöyle dedi: "İnsanlar namazlarını kıldılar ve yattılar. Siz ise, namazı beklediğiniz müddetçe namaz kılma (sevabını alma)ktasınız." (Buhârî, Mevâkît 25, 40; Müslim, Mesâcid )

"Eğer ümmetime sıkıntı vermeseydim, yatsı namazını gecenin üçte birine kadar geciktirmelerini emrederdim." (Tirmizi, Mevâkît 10)

Buna göre Hanefiler, yatsı namazını gecenin ilk üçte birine kadar geciktirmeyi müstehap, yarısına kadar geciktirmeyi mubah, gecenin yarısından sonra kılınacak yatsı namazı için ise, mekruh demişlerdir. Hanefi ulemasından bazısı buna tahrimen mekruh derken, diğer bazıları bunu tenzihen mekruh olarak görmüşlerdir. Fakat şunu ifade etmek gerekir ki, bu müstehaplık kış mevsimindedir. Yaza gelince zaten bu mevsimde geceler kısa olduğundan yatsı namazının önce kılınması müstehaptır.

Ayrıca burada yatsı namazının gecenin üçte birine kadar geciktirilmesinin müstehap olmasının hikmetine değinmekte fayda vardır. Abdullah İbnu Mes'ud (radıyallahu anh) anlatıyor:

"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), bize, yatsı namazından sonra gece sohbetini kınamıştır, yani bize bunu yasaklamıştır." (İbn Mâce, Salât 12)

Görüldüğü gibi Efendimiz (asm) yatsı namazından sonra, boş ve faydasız sohbetlerin yapılarak uyumanın geç vakte bırakılmasını hoş karşılamamıştır. Çünkü bu suretle kişinin sabah namazını kaçırması muhtemel olabileceği gibi, teheccüd namazına kalkması da zorlaşacaktır. Bir de nasıl ki, kişi gününe ibadet-ü taatle başlıyor, aynı şekilde gününün sonunu da böyle noktalamalıdır.

Bununla birlikte diğer mezheplerin nokta-i nazarı daha farklıdır. Bunlardan Malikiler, müstehap olan namaz vakitleriyle ilgili yukarıda geçen genel ifadelerden yola çıkarak, her namazın ilk vaktinde kılınmasını daha faziletli görmüşlerdir. Şafilere göre ise sıcakta öğlenin serine bırakılması müstesna, diğer namazların ilk vaktinde kılınması müstehaptır. Hanbelîlere göre ise, yatsı namazı dışında kalan namazların ilk vaktinde kılınması daha faziletlidir.

Yatsı namazının gece namazı niyetiyle geceleyin kalkılarak kılınmak istemesine mukabil İmam-ı Rabbani (r.a) şöyle buyurmuştur:

"Bundan anlaşılıyor ki, yatsı namazını gece yarısından sonra kılmak ve böylece gece namazı sevabını da kazanmayı düşünmek, çok yanlıştır. Çünkü Hanefî mezhebindeki imâmlara göre (radıyallahü teâlâ anhüm) yatsı namazını gece yarısından sonra kılmak mekruhtur. Sözlerinden de, (Kerahet-i tahrîmiye = harama yakın mekruh) olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü yatsı namazını gece yarısına kadar kılmak mubah demişlerdir. Gece yarısından sonra kılmak mekruh olur buyurmuşlardır. Mubahın karşılığı olan mekruh ise, tahrîmen mekruhtur."

"Şafiî mezhebinde gece yarısından sonra yatsıyı kılmak caiz değildir. Bunun içindir ki, gece namazı kılmış olmak için ve bu vakitte zevk ve huzur elde etmek için, yatsıyı gece yarısından sonraya bırakmak çok çirkindir. Böyle düşünen bir kimsenin, yalnız vitir namazını gece yarısından sonraya bırakması tavsiye edilir. Vitir namazını gece yarısından sonra kılmak müstehaptır. Böylece, hem vitir namazı müstehap olan vaktinde kılınmış olur, hem de gece namazı kılmak ve seher vaktinde uyanık bulunmak nimetlerine kavuşulmuş olur. O halde bu işten vazgeçmek ve geçmiş namazları kaza etmek lâzımdır." (Mektubat-ı Rabbani, I, Mektup)

Yatsının müstehap olan vaktini açıkladıktan sonra, şimdi de yatsı namazını kılmadan uyumanın hükmüne bakalım. Bu konuda Efendimiz (a.s.m):

"Yatsıdan önce uyumayı, ondan sonra konuşmayı (oturup sohbet etmeyi) hoş karşılamaz mekruh sayardı." (Buhari, Mevakit ,  Müslim, Mesacid ; Nesâi, Mevakıt 20)

İçlerinde Hz. Ömer, İbni Abbas, İbn Ömer, İmam Malik gibi kişilerin bulunduğu ulemanın çoğunluğu, yatsı namazını kılmadan uyumanın mekruh olduğunu söylemişlerdir.

Diğer taraftan;

"Resûlüllah (a.s.m) Efendimiz yatsıyı gecenin üçte birine kadar geciktirdi, o kadar ki, Hz. Ömer (r.a.) kadınlar ve çocuklar uyudu, diye seslendi. Peygamber (asm) Efendimiz de onların (yatsı namazını kılmadan) uyuduklarını kınamadı."

gibi rivayetlere dayanan, içerinde İmam Azam, Hz. Ali (ra) ve Ebu Musa'nın bulunduğu bazı âlimler, uyuyup bir süre sonra uyanmayı itiyat haline getiren veya kendisini uyandıracak birisi bulunan kimselerin uyumasını mekruh görmemişlerdir. Bazı ulema da kişinin aşırı uykusu olması veya çok yorgun olması gibi durumlarda, namazını hakkıyla eda edemeyeceğinden, biraz istirahat ettikten sonra kılabileceğini ifade etmişlerdir ki, namaz huşu ve hudu içinde ikame edilmesi gereken önemli bir ibadet olduğundan, kişinin böyle bir düşünceyle biraz uyuyup daha sonra namazını kılması -Allahu alem- mekruh değildir. Fakat burada da, namazı gecenin yarısından sonraya bırakmamaya dikkat etmelidir. (Gecenin uzunluğu hesaplanırken, güneşin doğuş ve batış saatleri hesaba alınmalıdır)

Şimdi yatsı namazıyla ilgili bu açıklamalardan sonra, teheccüd için faziletli olan vakte bakalım. Bu konuda gelen birkaç rivayet şöyledir:

"Aziz ve celîl olan Rabbimiz her gece, gecenin son üçte biri kaldığında en aşağı semâya nüzul edip: "Bana dua eden yok mu, duasını kabul edeyim? Benden isteyen bir kimse yok mu, ona (istediğini) vereyim? Benden af dileyen yok mu, onu affedeyim.." der." (Buhârî, Teheccüd 14) (Gecenin yarısı geçtiğinde iner şeklinde de rivayetler vardır)

"Farz namazdan sonra en faziletli namaz gece namazıdır. Geceyi iki kısma bölersen son kısmı namaz için en faziletli vakittir. Eğer geceyi üçe bölersen ortası en faziletli vakittir." (Tecrid-i Sarih Terc. IV, 16).

Teheccüd, terim olarak namaz ve Allah'ı zikir için gece uyanmak manasında kullanılmıştır. Genellikle yatsı namazından sonra, daha uyumadan veya bir miktar uyuduktan sonra kılınan namaza gece namazı (salatü'l-leyl) denir. Gece uykusu bölünerek kalkıp kılınan namazlara ise teheccüd namazı denir. Tabiinin büyüklerinden Esved ile Alkame: "Teheccüd uykudan sonradır." demişlerdir.

Fukaha-i kiram teheccüd namazını gecenin sonuna doğru kılmanın fazileti üzerinde durmuşlardır. Nitekim bu konudaki Efendimiz'in (asm) uygulamaları da bunu göstermektedir. Bu konuda bazıları, gecenin yarısından sonra derken, bazı ulema gecenin üçte ikisi geçtikten sonra demiş, bir kısmı ise geceyi altı dilime böldüğümüzde, dördüncü ve beşinci dilimlerini ibadetle geçirmenin fazileti üzerinde durmuştur.

Bu açıklamalar ışığında konuya yeniden bakacak olursak, teheccüd namazıyla ilgili yapılacak en güzel şey, yatsıyı kıldıktan sonra uyumak ve gecenin yarısı geçtikten sonra kalkıp bu ibadeti ifa etmektir. Fakat kişi bir mazeretten dolayı yatsıyı kılmadan uyuduysa, gecenin yarısı geçmeden kalkmalı ve yatsıyı kılmalıdır. Eğer yeniden kalkamayacaksa, teheccüd namazını da yatsıyı müteakip kılabilir. Aynı şekilde yatsıyı kılmak için kalktığında, gecenin yarısı geçmiş olursa, (mekruh olmakla birlikte) önce yatsı namazını, ardından da teheccüd namazını kılabilir. Hatta âlimlerimiz, devamlı teheccüd namazını kılan bir kişinin, eğer geceleyin kalkamayacağından korkarsa, yatsından sonra teheccüd niyetiyle namaz kılıp uyuyabileceğini ve inşallah bu namazın teheccüd yerine geçeceğini söylüyorlar. Özetle bütün ibadetlerin en güzel ve mükemmeli olduğu gibi teheccüd namazı için de aynı şeyi düşünebiliriz.

İlave bilgi için tıklayınız:

Yatsı, vitir ve teheccüd namazlarının vakitleri hakkında bilgi verir misiniz? Eğer geç saatlere kadar kalıyorsak, yani uyumadan teheccüd kılabilir miyiz?

Selam ve dua ile
Sorularla İslamiyet

Teheccüd (Gece) Namazına Nasıl Niyet Edilir?

Teheccüd (gece) namazına başlamadan öncesinde niyet ederken pek çok sayıda kişi tereddüte düşmektedir. Teheccüd namazlarına niyet şu şekilde edilmektedir. Niyet ettim niyet eyledim Allah rızası için teheccüd namazı kılmaya şeklinde niyet edilmektedir.

Teheccüd (Gece) Namazı Kaç Rekat Kılınır?

Teheccüd namazı dinimize göre 2 rekattan başlayıp 12 rekata kadar kılınabilmektedir.

Teheccüd (Gece) Namazı Nasıl Kılınır?

Teheccüd namazının kılınışı için öncelikle "Niyet ettim niyet eyledim Allah rızası için Teheccüd namazını kılmaya" şeklinde niyet edilir ve de Tekbir getirilip "Allahu Ekber" diyerek namaza başlanmaktadır.

Teheccüd namazının 1. rekatında, "Niyet ettim niyet eyledim Allah rızası adına Teheccüd Namazı kılmaya" şeklinde niyet edilir. "Allahu Ekber" diyip İftitah Tekbiri alır ve de namaza başlanır. Subhaneke'yi okunur ve Euzü-besmele çekilir. Fatiha okunur, Kur'an'dan en az üç ayet kısa olacak şekilde ya da üç ayet miktarı kadar uzun bir âyet okunur ve Rüku'ya gidilir, Secde'ye gidilir. Doğrulup, tekrar Secde'ye gidilir.

Teheccüd namazının 2. rekatında, ayağa kalkarak kıyama durulur, besmele çekilir ve Fatiha okunur. Kur'an'dan en az üç ayet kısa olacak şekilde ve ya üç ayet miktarının uzunluğunda bir âyet okunur ve Rüku'ya gidilir. Ardından Secde'ye gidilir, doğrulur, tekrar Secde'ye gidilir. Oturarak Ettahiyyatu, Allahumme salli, Allahumme Barik ve de Rabbena duaları okunur.

"Es selamu aleyküm ve rahmet'ullah" diyerek sağa ve de sola selam verilip namaz tamamlanır.

Teheccüd (Gece) Namazı Ne Zaman Kılınır?

Dinimize göre Teheccüd namazı yatsı namazından sonra ve de geceleyin kılınmaktadır. Bir süre uyuduktan sonrasında kişi gece boyunca yani sabah namazı vaktinin gelmesine kadar bu namazı kılınabilir.

Ayrıca dinimizde Teheccüd namazının vakti ile ilgili olarak Peygamberimizden (SAV) gelen rivayetlere göre, gecenin ortası ya da son kısmında namaz, dua ve de istiğfar ile ihya edilmesi önemle tavsiye edilmektedir. Konu ile ilgili olarak fiili sünneti anlatan pek çok sayıdaki rivayetler, Peygamberimizin (SAV) uyuduktan sonra, gecenin ortasına doğru ve ya ortasından sonra uyandığı, sonrasında ibadete başladığı ve bir süre namaz kılıp sonra vitir namazını kıldığı ifade edilmektedir. Sonrasında da sabah namazının sünnetini kılmış olduğu ifade edilmektedir.

 Sünnet olarak dinimizde bilinmekte olan bu sıralama aşağıdaki gibi şu şekilde özetlenebilir.

 Yatsı namazı kılmak

 Bir süre uyuyup uyanmak

 Teheccüd namazı kılmak

 Vitir namazı kılmak

 Sabah namazı kılmak şeklinde olmaktadır.

Teheccüd (Gece) Namazının Faziletleri Nelerdir?

Teheccüd namazı yani gece uyur iken uykudan uyanıp kılınmakta olan bu namaz Peygamber Efendimize farz olup ümmetine ise nafile kılınan bu namazın pek çok sayıda fazileti bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibidir;

Her kim olursa olsun gecenin bir vakti kalkarak bu namazı kılar ise, Allah’ın rahmetine uğrayarak, hayırlı olan rızık ile şereflendirilirler.

Teheccüd (gece) namazını kılan erkek ya da kadın, Allah'ın mağfiret ve de mükâfatına nail olurlar.

Teheccüd yani gece namazını sürekli düzenli bir şekilde kılan Müslüman, her daim iyi bir kişi olarak anılmaktadır.

Gece namazı kılan kişinin Allah’a olan itaatin göstergesi olarak bilinmektedir. Teheccüd namazı kötülükleri örter ve de insanları genel olarak günah işlemekten alıkoymaktadır. Tüm bu nedenlerden dolayı da Teheccüd namazını kılmak oldukça önemli bir durum olmaktadır.