Türkiyede Nesli Tükenmek Üzere Olan Hayvanlar
Nesli T&#;kenen Hayvanlar D&#;nyada ve T&#;rkiye’de Nesli T&#;kenmekte Olan Hayvanlar Nelerdir?
Hayvanlar dünya üzerinde yer alan canlı türünden birini oluşturur. Doğal dengede hayvanların rolü yüksektir. Ancak nesli tükenen ve tükenmekle karşı karşıya kalan pek çok hayvan türü bulunur. Bunun nedenleri arasından insanoğlunun aşırı avlanması, doğal afetler, nüfus artması ve şehirleşmenin yaygınlaşması ile hayvanların yaşam alanlarını tahrip olması yer alır.
Nesli Tükenen Hayvanlar
Dinozorlar
Dinozorlar insanlığın var oluşundan önce türü tükenen canlıdır. Yüzlerce türü bulunan dinozorların doğal sebeplerle yok olduğu tahmin edilmektedir.
Mamut
Fil ailesinden gelen mamutlar son buzul çağında Kuzey Amerika, Avrupa, Asya ve Afrika'da birçok farklı türleri ile yayılmıştır. Son üyelerinin MÖ yılında yaşadığı tahmin edilmektedir. İnsanların av hayvanı olan mamutların ortadan kaybolmasının nedeni fazla avlanmış olmaları veya buzul çağının sonundaki büyük iklimsel değişikler nedeni ile olduğu tahmin edilmektedir.
Moa
İnsanlar tarafından yok edildiğine inanılan moalar Yeni Zelanda’da yaşamış en büyük kuş türüdür. Uçamayan bir kuş türü olan moaların soyunun yüzyılda tükendiği tahmin edilmektedir.
Tazmanya Kaplanı veya Tazmanya Kurdu
Tazmanya hükümeti ve çiftçilerin desteği ile sürdürülen av sonucunda soyları tükenmiştir. Tazmanya kaplanının yılından günümüze kadar varlığına dair tek bir kanıt bulunamamıştır.
Hazar Kaplanı
Turan kaplanı olarak da bilinen hazar kaplanı kedigiller ailesinden gelen bir alt türdü. Bengal kaplanından daha küçük olan bu türün soyu ’li yıllarda tükenmiştir. İran, Afganistan, Türkiye, Irak ve Moğolistan bölgelerinde yaşamakta haza kaplanı en son Rusya'daki türün son üyesinin ölümüyle yok olmuştur.
Beta Kobrası
Afrika’da Savan ikliminin yaşadığı yerlerde yaşam süren beta kobrası bir yılan türüdür. Derisi nedeniyle bilinçsizce avlanan beta kobrasının nesli 'lere doğru tükenmeye yüz tutmuştur. Sklansky felaketinden sonra varlığında dair kanıt bulunamamıştır.
Dünya Üzerinde Tükenme Tehlikesi Olan Hayvanlar
- Vaşak
- Leopar
- Cava Gergedanı
- Çita
- Sumatra Orangutanı
- Macellan Pengueni
- Deniz İguanası
- Bozkır Tuygunu
- Caretta Caretta
- Çizgili Sırtlan
- Komodo Ejderi
- Kara Akbaba
- Deri Sırtlı Deniz Kaplumbağası
- Kutup Ayıları
- Büyük Pandalar
- Dev Mekong Yayın Balığı
- Pigme Borneo Fili
- Siyah Ayaklı Dağ Gelinciği
- Dağ Gorili
- Sumatra Kaplanı
- Cross River Gorili
- Vaquita (Meksika Yunusu)
- Altın Başlı Langur
- Javan Gergedanı
Türkiye'nin Ekosistem Karnesi: Anadolu'da Nesli Tükenmekte Olan 17 Hayvan ve Bitki Türü
Yaşam
Türkiye'nin Ekosistem Karnesi: Anadolu'da Nesli Tükenmekte Olan 17 Hayvan ve Bitki Türü
Dünya Doğayı Koruma Birliği'nin (IUCN) raporu, insan kaynaklı suistimaller sonucu türün dünya üzerinden tamamen yok olduğunu ve hayvan türünün tükenmekte olduğunu göstermekte. Sadece bir yılda listeye türün eklenmiş olması canlı türlerinin karşı karşıya olduğu tehlikeyi gözler önüne seriyor. Türkiye, nesli tükenmekte olan hayvan ve bitki türlerini korumak adına acil adımlar atması gereken ülkelerin başında geliyor.
İnsanlar olarak, tıpkı yaşamayı sevdiğimiz kadar, bizlerle birlikte yaşamaya hakkı olan hayvan ve bitkilerin yaşam özgürlüklerini de dikkate almalıyız. Onları kendi çıkarlarımız uğruna yok etmektense, onların güzellikleri ile dünyamıza renk katmaları için elimizden gelen her şeyi yapmalıyız. İşte bu konuda acilen öncelik vermemiz gereken 17 hayvan ve bitki:
1. Akdeniz Foku
2. Göl Soğanı
3. Alageyik
4. Kar Çiçeği
5. Kelaynak
6. Siklamen
7. Deniz Kaplumbağası
8. Nergis
9. Yaban Kedisi
Süsen
Toy Kuşu
Çiğdem
Vaşak
İstanbul Nazendesi
Kara Akbaba
Boz Ayı
Sevgi Çiçeği
Türkiye'de Nesli Tükenen Hayvanlar Kürkleri çok para ettiğinden veya etleri çok lezzetli olduğundan, belki sadece saldırgan göründüklerinden, çoğunlukla yaşam alanları devlet elince tehlikeye sokulduğundan acilen koruma altına alınması gereken nesli tükenen hayvanlar bilinç seviyenizi artırmak adına listelendi.
Avlanma gibi zevklerin kısıtlandığı, kirpi gibi bi&#; gıdım canı olmayan hayvanların etlerinin yenmediği, kocakarı ilacı yapmak için kanlarının dökülmediği bir ülkede yaşamak dileğiyle, buyurun ülkemizde nesli tükenmeye yüz tutan 21 hayvan. Bizim sayamadığımız daha çok vardır, aklınıza gelen varsa yorumlarınızı duymak isteriz.
Vaşak (Felis lynx)
Çok yırtıcı olan ve her çeşit hayvana çekinmeksizin saldıran vaşakların Çanakkale, Kastamonu, Artvin, Siirt, Hakkari, Bitlis, Bingöl, Izmir, Muğla, Antalya ve Bolu&#;da halen görüldüklerine dair kayıtlar vardır. Yasayla korunmalarına rağmen çok değerli olan postları için kaçak olarak avlanırlar. Sayılarının çok azaldığı tahmin edilmektedir. (Biz diyelim , siz diyin tane)
Leopar (Panthera tulliana)
yıl öncesine kadar ülkemizin neredeyse her bölgesinde bulunan leoparlar artık maalesef ülkemizde barınma konusunda o kadar şanslı değil. Son olarak 17 Ocak tarihinde Beypazarı&#;nın (Ankara) Bağözü köyü yakınlarında bir tane görülmüş ve köylülerce vurularak öldürülmüştür.
Hazar kaplanı (Panthera tigris virgata)
Ülkemizde Siirt ve Hakkari illerinde, Irak sınırındaki dağlarda ve vadilerde yakın zamanlara kadar bulunduğu anlaşılmaktadır. Son olarak Şubat &#;te Hakkari&#;de (Uludere) Sehit Sen isimli bir köylü tarafından cm. gövde uzunluğunda bir erkek birey vurulmuştur. O günden sonra da bir daha görülmemiştir.
Çita (Acinonyx jubatus)
Ülkemizde (özellikle Güneydoğu Anadolu) geçen yüzyılın sonuna kadar makul sayıda bulunduğu bilinmektedir. Yari çöl, açık çayırlık ve küçük çalılıklarla donatılmış alanlarda yasayan çitaların ülkemizde soylarının tamamen tükendiği anlaşılmaktadır.
Yaban kedisi (Felis silvestris)
Türkiye&#;nin kuzeyindeki ormanlarda; daha az miktarda da bati ve güneyde yasarlar. Ağaç ve kütük kovuklarıda ve kaya yarıklarında barınır; tavşanları ve kemirgenleri avlarlar. Soyları henüz tükenmemiştir.
Akdeniz foku (Phoca monachus)
Akdeniz ve Karadeniz&#;de yasayan tek fok türüdür ve sayıları çok azalmıştır. Akdeniz&#;de en fazla rağbet ettikleri ülke Türkiye&#;dir. Ülkemizde en çok görüldükleri yer Foça&#;dır. Karadeniz&#;de son görüldüğü tarih &#;dir. Balıkçılar tarafından katledilmeleri ve çevre kirliliğinden ötürü soyları tükenme tehlikesi içindedir.
Asya yaban eşeği (Equus hemionus)
Bugün genleri evcil eşeklerle karışmış olmakla birlikte Irak ve İran sınırına yakın yarı sulak bölgelerde doğal populasyonlarının yaşayabildiği düşünülmektedir.
Afrika eşeği (Equus africanus)
Populasyon yoğunluklarını en yüksek ülke olan Somali&#;de korunma altına alınmışlardır. Güneydoğu Anadolu bölgemizde nadir olarak bulunabileceği tahmin edilmektedir.
Yabani at (Equus przewalskii)
Genleri evcil atlarla karışmış olduğundan zoolojik özellikleri tam olarak belirlenememektedir. Bir alt tür olan ve &#;Tarpan&#; ismi verilen &#;Avrupa Yabanatı&#; Güney Rusya&#;da yaşamış; ancak &#;dan beri soyu tükenmiştir.
Yabani atların günümüzde sadece hayvanat bahçelerinde örnekleri bulunmaktadır. Bununla birlikte İç Anadolu&#;nun güneyi ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde az da olsa bulunma olasılıkları kabul edilmektedir.
Kızıl geyik (Cervus elaphus)
En çok görüldükleri yerler Istranca ormanları ile Adapazarı, Bolu, Kastamonu ve Sinop&#;un ormanlık bölgeleridir. Bu yağmurlu bölgelerin yanı sıra Ankara (Kızılcahamam, Beypazarı, Nallıhan), Afyon (Akdağ), Kütahya, Manisa, Denizli, Kahramanmaraş, Artvin, Toros Dağları (Akseki &#; Beyşehir kesimi), Cudi Dağı&#;nda görülürler. Geniş yayılımlarına karşın soyları tükenmeye yüz tutmuştur.
Alageyik (Cervus dama)
yılından sonra ülkemizde yok olma aşamasına gelmişler; neyse ki alınan önlemler sonucu koruma altına alınmışlardır. Sayıları &#;da 7, yılında ise &#;e kadar ulaşmıştır. Halen Düzlerçamı Üretim İstasyonu&#;nda üretimleri yapılmaktadır.
Çengelboynuzlu dağ keçisi (Rupicapra rupicapra)
Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu&#;nun dağlık, sarp bölgelerinde (Kaçkar, Munzur, Tendürek ve Süphan Dağları, Erzurum ve Bingöl arasındaki engebeli bölgeler, Tekmen ve Eleskirt bölgeleri) yaşarlar. Çok ürkek ve çevik hayvanlardır. Doğal popülasyonları gittikçe azalmaktadır.
Ceylan (Gazelle subgutturosa)
&#;lere kadar Güneydoğu Anadolu&#;da çok yaygın olarak yaşıyorlardı. Bugün doğal popülasyonları tükenmiştir. Sadece Ceylanpınar Devlet Üretme Çiftliği (Urfa) sahasında ve koruma altında yaşamaktadırlar.
Kunduz
yılında Körsulu Çayı&#;nda (Kahramanmaraş) bir tane vurulduğu, yılında ise Ceyhan yakınlarında 3 tane vurulduğu ve 1 tane canlı yakalandığı bilinmektedir. Yukarıda belirtilen bölgelerde halen çok az sayıda yaşadığı sanılmaktadır.
Su maymunu (Myocastor coypus)
Kürkleri için yüzyıl başlarında Avrupa&#;ya getirilmiş ve çiftliklerden kaçan bireyler zamanla çoğalarak doğal yaşamın bir parçası olmuşlardır. İri ve hantal hayvanlardır. Boyları 60 cm, ağırlıkları ise kilo kadar olabilir. Bataklık bölgelerde yasarlar. Meriç ve Tuna nehirlerinde az sayıda yaşadıklarına dair kayıt vardır.
Oklukirpi (Hsytrix indica)
Akdeniz, Ege ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşarlar. Popülasyon yoğunlukları çok düştüğü için yok olma sürecine girmişlerdir. Avlanmaları yasaktır.
Sırtlan (Hyaena hyaena)
Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu&#;nun step, yarı-çöl, kayalık ve seyrek ağaçlı bölümlerinde yaşarlar. İnsanlardan korkmazlar; ancak insanlara saldırmazlar da. Genelde leşle beslenmekle birlikte aç kaldıklarında kümes hayvanları ile küçükbaş hayvanlara zarar verirler. Çok çaresiz kaldıklarında kavun, karpuz ve üzüm de yerler. Ekonomik değerleri olmamakla birlikte olumsuz imajları nedeniyle görüldükleri yerde vurulurlar. Bu nedenle sayıları çok azalmıştır.
Karakulak (Caracal caracal)
Türkiye&#;nin güneyinde ve batısındaki seyrek ormanlar, makiler ve bozkırlarda görülür. Yırtıcı bir kedigildir; uzunluğu 80 santime kadar çıkabilir. Genellikle gece etkindirler.
Yılan kartalı
Sulak alanlara yönelik yoğun kurutma çalışmaları nedeniyle (özellikle baraj yapımları) yılan kartallarının artık ülkemizde yuva kurmadığı anlaşılmaktadır.
Kızıl akbaba
Ülkemizde sayıları en hızlı azalan türlerden biridir. Akdeniz havzasındakı pek çok ülkede soyu tükenmiştir; ülkemiz son sığınaklarından birisidir. Özellikle kaya duvarlarının ve hayvancılığın yaygın olduğu açık alanlarda yuva kurarlar. Yüksek dağlar, bozkırlar ve makilerde görülürler. Ülkemizde Toros ve Ilgaz Dağları&#;nda, Çoruh ve Dicle vadilerinde, yanı sıra Ankara ve Eskişehir&#;in engebeli bölgelerinde yaşarlar.
Kara akbaba
Ülkemizde yaşayan en büyük kuştur. (Kanat açıklığı 2 metreyi geçebilir) Soyları dünya genelinde (İspanya hariç) tehlikededir; ülkemizde de sayıları çok azalmıştır. Genellikle orta yükseklikteki ve yaşlı ağaçların (özellikle karaçam) bulunduğu ormanlık bölgelerde yaşarlar. Ülkemizde İç Ege, İç Anadolu ve Doğu Anadolu&#;nun kuzeyinde görülürler. En yoğun popülasyonlarının bulunduğu yer Soğuksu Milli Parkı&#;dır (Kızılcahamam / Ankara)
nest...
Kürkleri çok para ettiğinden veya etleri çok lezzetli olduğundan, belki sadece saldırgan göründüklerinden, çoğunlukla yaşam alanları devlet elince tehlikeye sokulduğundan acilen koruma altına alınması gereken nesli tükenen hayvanlar bilinç seviyenizi artırmak adına listelendi.
Avlanma gibi zevklerin kısıtlandığı, kirpi gibi bi&#; gıdım canı olmayan hayvanların etlerinin yenmediği, kocakarı ilacı yapmak için kanlarının dökülmediği bir ülkede yaşamak dileğiyle, buyurun ülkemizde nesli tükenmeye yüz tutan 21 hayvan. Bizim sayamadığımız daha çok vardır, aklınıza gelen varsa yorumlarınızı duymak isteriz.
Vaşak (Felis lynx)
Çok yırtıcı olan ve her çeşit hayvana çekinmeksizin saldıran vaşakların Çanakkale, Kastamonu, Artvin, Siirt, Hakkari, Bitlis, Bingöl, Izmir, Muğla, Antalya ve Bolu&#;da halen görüldüklerine dair kayıtlar vardır. Yasayla korunmalarına rağmen çok değerli olan postları için kaçak olarak avlanırlar. Sayılarının çok azaldığı tahmin edilmektedir. (Biz diyelim , siz diyin tane)
Leopar (Panthera tulliana)
yıl öncesine kadar ülkemizin neredeyse her bölgesinde bulunan leoparlar artık maalesef ülkemizde barınma konusunda o kadar şanslı değil. Son olarak 17 Ocak tarihinde Beypazarı&#;nın (Ankara) Bağözü köyü yakınlarında bir tane görülmüş ve köylülerce vurularak öldürülmüştür.
Hazar kaplanı (Panthera tigris virgata)
Ülkemizde Siirt ve Hakkari illerinde, Irak sınırındaki dağlarda ve vadilerde yakın zamanlara kadar bulunduğu anlaşılmaktadır. Son olarak Şubat &#;te Hakkari&#;de (Uludere) Sehit Sen isimli bir köylü tarafından cm. gövde uzunluğunda bir erkek birey vurulmuştur. O günden sonra da bir daha görülmemiştir.
Çita (Acinonyx jubatus)
Ülkemizde (özellikle Güneydoğu Anadolu) geçen yüzyılın sonuna kadar makul sayıda bulunduğu bilinmektedir. Yari çöl, açık çayırlık ve küçük çalılıklarla donatılmış alanlarda yasayan çitaların ülkemizde soylarının tamamen tükendiği anlaşılmaktadır.
Yaban kedisi (Felis silvestris)
Türkiye&#;nin kuzeyindeki ormanlarda; daha az miktarda da bati ve güneyde yasarlar. Ağaç ve kütük kovuklarıda ve kaya yarıklarında barınır; tavşanları ve kemirgenleri avlarlar. Soyları henüz tükenmemiştir.
Akdeniz foku (Phoca monachus)
Akdeniz ve Karadeniz&#;de yasayan tek fok türüdür ve sayıları çok azalmıştır. Akdeniz&#;de en fazla rağbet ettikleri ülke Türkiye&#;dir. Ülkemizde en çok görüldükleri yer Foça&#;dır. Karadeniz&#;de son görüldüğü tarih &#;dir. Balıkçılar tarafından katledilmeleri ve çevre kirliliğinden ötürü soyları tükenme tehlikesi içindedir.
Asya yaban eşeği (Equus hemionus)
Bugün genleri evcil eşeklerle karışmış olmakla birlikte Irak ve İran sınırına yakın yarı sulak bölgelerde doğal populasyonlarının yaşayabildiği düşünülmektedir.
Afrika eşeği (Equus africanus)
Populasyon yoğunluklarını en yüksek ülke olan Somali&#;de korunma altına alınmışlardır. Güneydoğu Anadolu bölgemizde nadir olarak bulunabileceği tahmin edilmektedir.
Yabani at (Equus przewalskii)
Genleri evcil atlarla karışmış olduğundan zoolojik özellikleri tam olarak belirlenememektedir. Bir alt tür olan ve &#;Tarpan&#; ismi verilen &#;Avrupa Yabanatı&#; Güney Rusya&#;da yaşamış; ancak &#;dan beri soyu tükenmiştir.
Yabani atların günümüzde sadece hayvanat bahçelerinde örnekleri bulunmaktadır. Bununla birlikte İç Anadolu&#;nun güneyi ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde az da olsa bulunma olasılıkları kabul edilmektedir.
Kızıl geyik (Cervus elaphus)
En çok görüldükleri yerler Istranca ormanları ile Adapazarı, Bolu, Kastamonu ve Sinop&#;un ormanlık bölgeleridir. Bu yağmurlu bölgelerin yanı sıra Ankara (Kızılcahamam, Beypazarı, Nallıhan), Afyon (Akdağ), Kütahya, Manisa, Denizli, Kahramanmaraş, Artvin, Toros Dağları (Akseki &#; Beyşehir kesimi), Cudi Dağı&#;nda görülürler. Geniş yayılımlarına karşın soyları tükenmeye yüz tutmuştur.
Alageyik (Cervus dama)
yılından sonra ülkemizde yok olma aşamasına gelmişler; neyse ki alınan önlemler sonucu koruma altına alınmışlardır. Sayıları &#;da 7, yılında ise &#;e kadar ulaşmıştır. Halen Düzlerçamı Üretim İstasyonu&#;nda üretimleri yapılmaktadır.
Çengelboynuzlu dağ keçisi (Rupicapra rupicapra)
Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu&#;nun dağlık, sarp bölgelerinde (Kaçkar, Munzur, Tendürek ve Süphan Dağları, Erzurum ve Bingöl arasındaki engebeli bölgeler, Tekmen ve Eleskirt bölgeleri) yaşarlar. Çok ürkek ve çevik hayvanlardır. Doğal popülasyonları gittikçe azalmaktadır.
Ceylan (Gazelle subgutturosa)
&#;lere kadar Güneydoğu Anadolu&#;da çok yaygın olarak yaşıyorlardı. Bugün doğal popülasyonları tükenmiştir. Sadece Ceylanpınar Devlet Üretme Çiftliği (Urfa) sahasında ve koruma altında yaşamaktadırlar.
Kunduz
yılında Körsulu Çayı&#;nda (Kahramanmaraş) bir tane vurulduğu, yılında ise Ceyhan yakınlarında 3 tane vurulduğu ve 1 tane canlı yakalandığı bilinmektedir. Yukarıda belirtilen bölgelerde halen çok az sayıda yaşadığı sanılmaktadır.
Su maymunu (Myocastor coypus)
Kürkleri için yüzyıl başlarında Avrupa&#;ya getirilmiş ve çiftliklerden kaçan bireyler zamanla çoğalarak doğal yaşamın bir parçası olmuşlardır. İri ve hantal hayvanlardır. Boyları 60 cm, ağırlıkları ise kilo kadar olabilir. Bataklık bölgelerde yasarlar. Meriç ve Tuna nehirlerinde az sayıda yaşadıklarına dair kayıt vardır.
Oklukirpi (Hsytrix indica)
Akdeniz, Ege ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşarlar. Popülasyon yoğunlukları çok düştüğü için yok olma sürecine girmişlerdir. Avlanmaları yasaktır.
Sırtlan (Hyaena hyaena)
Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu&#;nun step, yarı-çöl, kayalık ve seyrek ağaçlı bölümlerinde yaşarlar. İnsanlardan korkmazlar; ancak insanlara saldırmazlar da. Genelde leşle beslenmekle birlikte aç kaldıklarında kümes hayvanları ile küçükbaş hayvanlara zarar verirler. Çok çaresiz kaldıklarında kavun, karpuz ve üzüm de yerler. Ekonomik değerleri olmamakla birlikte olumsuz imajları nedeniyle görüldükleri yerde vurulurlar. Bu nedenle sayıları çok azalmıştır.
Karakulak (Caracal caracal)
Türkiye&#;nin güneyinde ve batısındaki seyrek ormanlar, makiler ve bozkırlarda görülür. Yırtıcı bir kedigildir; uzunluğu 80 santime kadar çıkabilir. Genellikle gece etkindirler.
Yılan kartalı
Sulak alanlara yönelik yoğun kurutma çalışmaları nedeniyle (özellikle baraj yapımları) yılan kartallarının artık ülkemizde yuva kurmadığı anlaşılmaktadır.
Kızıl akbaba
Ülkemizde sayıları en hızlı azalan türlerden biridir. Akdeniz havzasındakı pek çok ülkede soyu tükenmiştir; ülkemiz son sığınaklarından birisidir. Özellikle kaya duvarlarının ve hayvancılığın yaygın olduğu açık alanlarda yuva kurarlar. Yüksek dağlar, bozkırlar ve makilerde görülürler. Ülkemizde Toros ve Ilgaz Dağları&#;nda, Çoruh ve Dicle vadilerinde, yanı sıra Ankara ve Eskişehir&#;in engebeli bölgelerinde yaşarlar.
Kara akbaba
Ülkemizde yaşayan en büyük kuştur. (Kanat açıklığı 2 metreyi geçebilir) Soyları dünya genelinde (İspanya hariç) tehlikededir; ülkemizde de sayıları çok azalmıştır. Genellikle orta yükseklikteki ve yaşlı ağaçların (özellikle karaçam) bulunduğu ormanlık bölgelerde yaşarlar. Ülkemizde İç Ege, İç Anadolu ve Doğu Anadolu&#;nun kuzeyinde görülürler. En yoğun popülasyonlarının bulunduğu yer Soğuksu Milli Parkı&#;dır (Kızılcahamam / Ankara)