Tunceli Düzgün Baba
Düzgün Baba
Düzgün Baba (Kırmançça: Bava Duzgı, Kürtçe:&#;Dızgun Bava), DersimliAlevilerin mitolojik karakterlerinden biridir.[1] Ayrıca Nazımiye'de Kıl köyü yakınında aynı isimle anılan bir dağı simgelemektedir. İnanışa göre o yöre halkınca Kemerê Duzgıni (Duzgı kayası), Bımbarek (Mübarek) ya da Kemerê Bımbareki (Mübarek kaya) olarak adlandırılan bu dağın zirvesinde kaybolmuştur.[2] O Kureşan topluluğunun mitolojik atası olan Seyyid Kureş/Kuresin oğlu varsayılır.[3] Söylencede ise Duzgı/Dızgun değil de, Haydar ya da Şah Haydar olarak geçer. Bununla birlikte ona neden 'Düzgün' denildiğine ilişkin bir rivayet de vardır. Bazı araştırmacılar yöre söylenceleri üzerinde fazlasıyla oynanmış olduğundan hareketle, Şah Haydar'ın onun asıl adı olduğu şeklindeki unsuru kuşkulu bulmuşlardır. Bu görüşe göre, Haydar Duzgı/Dızgun'un sadece lakaplarından biridir.[4] Kategorik bir tasnif yapılacak olursa, Duzgı/Dızgun 'hayali veliler'den sayılabilir. Çünkü bu tür velilerin, çoğunlukla ya anlamı bilinmeyen ya da garip bir anlamı olan adları vardır ve onlar pek çok kez bir dağı simgelerler. Buğday Dede (Tire), Kum Baba (Şile), Çitlenbik Dede (Kemalpaşa) ve Çınar Dede gibi.[5]
Düzgün Baba hakkındaki anlatı[değiştir Düzgün Baba Dağı yerli ve yabancı turistleri ağırlıyor
Yöre sakinlerince kutsal sayılan Düzgün Baba Dağı, Nazımiye ilçesine yaklaşık 12 kilometre uzaklıktaki Kıl köyünde bulunuyor.
Yılın her döneminde farklı güzellikler sunan dağ ve çevresi, özellikle haziran-ağustos döneminde yurt içi ve yurt dışından yüzlerce kişinin uğrak yeri oluyor.
Günübirlik turlarla bölgeye gelenler, ilk olarak Düzgün Baba Dağı'nın iki farklı noktasında yer alan cemevlerini ziyaret ediyor.
Buradaki görevlilerden bilgi alan ziyaretçiler, daha sonra dağın zirvesine ulaşmak için zorlu yolculuklarına başlıyor.
2 bin rakıma zorlu yolculuk yapıyorlar
Ziyaretçiler, uzun süren yürüyüşün sonunda yaklaşık 2 bin rakımlı dağın zirvesine ulaşıyor.
Zirvedeki mağaraları ve kutsal sayılan alanları gezen turistler, kentin inanç ve kültürel değerleri hakkında bilgi sahibi oluyor.
Dağdaki mağara ve inanç alanlarını gezmenin keyifli olduğunu anlatan İmre, "Yaz aylarında binlerce yerli ve yabancı turist Düzgün Baba Dağı'na akın ediyor. Buraya gelen vatandaşlar dua edip niyazlar dağıtıyor. Tunceli'de Düzgün Baba Dağı inançsal anlamda turizmi canlandırıyor. Bizler de buradan bütün doğaseverlerle sesleniyoruz; gelsinler doğamızı görsünler. Tunceli'nin turizmine ve inanç merkezlerine katkıları olsun" dedi.
kaynağı değiştir]
Düzgün Baba Dağı yerli ve yabancı turistleri ağırlıyor
Yöre sakinlerince kutsal sayılan Düzgün Baba Dağı, Nazımiye ilçesine yaklaşık 12 kilometre uzaklıktaki Kıl köyünde bulunuyor.
Yılın her döneminde farklı güzellikler sunan dağ ve çevresi, özellikle haziran-ağustos döneminde yurt içi ve yurt dışından yüzlerce kişinin uğrak yeri oluyor.
Günübirlik turlarla bölgeye gelenler, ilk olarak Düzgün Baba Dağı'nın iki farklı noktasında yer alan cemevlerini ziyaret ediyor.
Buradaki görevlilerden bilgi alan ziyaretçiler, daha sonra dağın zirvesine ulaşmak için zorlu yolculuklarına başlıyor.
2 bin rakıma zorlu yolculuk yapıyorlar
Ziyaretçiler, uzun süren yürüyüşün sonunda yaklaşık 2 bin rakımlı dağın zirvesine ulaşıyor.
Zirvedeki mağaraları ve kutsal sayılan alanları gezen turistler, kentin inanç ve kültürel değerleri hakkında bilgi sahibi oluyor.
Dağdaki mağara ve inanç alanlarını gezmenin keyifli olduğunu anlatan İmre, "Yaz aylarında binlerce yerli ve yabancı turist Düzgün Baba Dağı'na akın ediyor. Buraya gelen vatandaşlar dua edip niyazlar dağıtıyor. Tunceli'de Düzgün Baba Dağı inançsal anlamda turizmi canlandırıyor. Bizler de buradan bütün doğaseverlerle sesleniyoruz; gelsinler doğamızı görsünler. Tunceli'nin turizmine ve inanç merkezlerine katkıları olsun" dedi.
- Genel
- Aksoy, G. () Dersim Alevi Kürt Mitolojisi, Raa Haq'da Dinsel Figürler, İstanbul, Komal, ISBN
- Aksoy, Gürdal () 'Mithra'dan Bava Duzgın'a; Dersimde Antik Dönem İnançlarının Sürekliliği Üzerine', Munzur, sy. 2
- Baran, Volkan () 'Bava Duzgı Efsanesinin Doğrusu Hangisi', Munzur, sy . 21
- Comerd, Munzir () 'Dersim İnancında Duzgın', Ware, amor 11
- Çakmak, Hüseyin () 'Resmi Anlatımlarda ve Halk Anlatımlarında Duzgı Efsanesi', Munzur, sy. 29
- Özel
- ^Dersimde Zazaca konuşanlar dillerine Kırmancki, Kurmancî'ye Kırdaşkî, Kurmancî konuşanlar ise Kırmancki'ye Zazakî ya da Dımılkî der. Aralarında ses benzerliği olsa da, Kırmancki Kurmanci'den farklı olup birbirleriyle karıştırılmamalıdır.
- ^Hüseyin Çakmak, 'Resmi Anlatımlarda ve Halk Anlatımlarında Duzgı Efsanesi', Munzur, , sy.
- ^Kureşan Dersim'de önemli bir dinsel topluluk olup, antropolojik bakımdan Zerdüşti Magiler ile Yahudi Levi topluluğunu andırırlar. Zira Kureşan (Kureyşan) sadece dinsel bir topluluk ya da bir sülale olmayıp, aynı zamanda bir aşiret sayılmaktadır.
- ^örneğin bkz. Çakmak, , s.
- ^Gürdal Aksoy, Dersim Alevi Kürt Mitolojisi, Raa Haq'da Dinsel Figürler, İstanbul, , Komal, s . ISBN
- ^Khur aslında kâfir demektir. Safevi devleti döneminde Kızılbaş aşiretlerce Kuhr olarak kullanılmıştır ki, Arapça kufr ile ilişkilidir. Fakat yörede onun Sünni Kürtleri ifade ettiği ve bu nedenle Kur-manç adıyla bağlantılı olduğu düşünülmüştür. Bunun aksine, Kuresu Khur ifadesi aslında Kureşan topluluğunun bazı klanların Ermeni köklerine işaret eder görünmektedir (Khur için bkz. Gürdal Aksoy, Anadolu Aleviliği'nden Dersim'e, Alevi Tarihine Coğrafi bir Giriş, Ankara, Dipnot ISBN ; Kureş adının kökeni hakkında bkz. Gürdal Aksoy, Dersim: Alevilik, Ermenilik, Kürtlük, Ankara, , Dipnot).
- ^Düzgün adının kökeni için bkz. Aksoy, , s.
- ^Aksoy , s
- ^Aksoy
- ^İranî kökenli bu Ermenice sözcük Türkçeye tuzak olarak geçmiştir.
- ^Aksoy, , s. ISBN
- ^Aksoy , s. 56; Aksoy, , s. 99
- ^Aksoy, , s.
- ^"Çadırkaya/Tercan/Erzincan". 5 Şubat tarihinde kaynağından arşivlendi.&#;
- ^Mercan<Mehrcan<Mithrakana (Heinrich Hübschmann, Die Altarmenischen Ortsnamen ; seafoodplus.info); Aksoy
- ^bkz. Aksoy, , s.
- ^Hamza Aksüt Aleviler adlı kitabında Kureşan ocağına ait olup olmadığı belli olmayan şecerede adı ocağın öncüsü olarak geçen Şeyh Mahmud'un, kimi araştırmacılarca Akşehirli Seyyid Mahmud Hayrani'yle bir tutulduğunu, fakat bunun kabul edilemez olduğunu, çünkü şecerenin tarihsel bir değeri olmadığın savunur (Aksüt, Aleviler, Ankara, , Yurt Kitap-Yayın, s. ISBN ). Zeki Görgü ise, Yazılı ve Sözlü Anlatımlarda Seyyid Mahmud Hayrani adlı kitabında, Seyyid Kureş'i Bava Duzgın'ın kardeşi, Seyyid Mahmud Hayrani'yi ise kardeşinin torunu olarak kaydetmiştir (Görgü, Yazılı ve Sözlü Anlatımlarda Seyyid Mahmud Hayrani, Ankara, , Kalan yayınları, s. 9 ISBN
- ^ayrıntılı bilgi için bkz. Aksoy