Vücutta Beyaz Kan Eksikliği

Lökopeni (Beyaz Kan Eksikliği) Nedir?

Lökopeni, kişilerin tam kan sayımı tetkikinde beyaz kan hücresi (WBC) sayısının normal sınırların altında tespit edilmesini ifade eder. Bağışıklık hücrelerindeki bu azlık kişinin enfeksiyon hastalıklarına karşı yatkın hale getirebileceği için önem arz eder.

Sağlıklı bireylerde normal kabul edilen beyaz kan hücresi sayısı aralığı 3,, ile 10,, arasında değişkenlik gösterebilir. Bu sayıların birimi mikrolitre kan hacminde yer alan hücre miktarıdır. ’in altında tespit edilen beyaz kan hücresi sayısı kişide lökopeni varlığına işaret ediyor olabilir.

Lökopeni ve nötropeni kavramları bazen birbiri yerine kullanılabiliyor olsa da bunun aslında yanlış bir kullanım şekli olduğuna dikkat edilmelidir. Lökopeni kavramı tüm beyaz kan hücrelerini içerisine alan ve bunların herhangi birindeki azalmayı ifade eden bir terim iken nötropeni kavramı ise beyaz kan hücreleri arasında en fazla bulunan nötrofil sayısındaki azalmayı ifade eder.

Nötrofiller, beyaz kan hücrelerinin yaklaşık olarak %’ini oluşturur. Temel görevleri ise bakteri ve mantar kaynaklı enfeksiyon etkenleri ile mücadele edilmesidir. Nötrofillerin ardından kanda en sık bulunan beyaz kan hücresi virüslere karşı vücudun savunulmasını sağlayan lenfositlerdir. Beyaz kan hücreleri arasında en az sayıda bulunan hücre grubunu ise bazofiller oluşturur ve bu hücreler alerjen maddelere karşı iltihabi yanıt oluşumunda görev alır. Eozinofiller alerjik reaksiyonlar ve astım gibi hastalıkların gelişiminde rol oynadığı düşünülen beyaz kan hücresi grubudur. Boyut açısından incelendiğinde savunma hücrelerinin en büyükleri olan monositler ise bakteri, virüs ve mantarlara karşı mücadelesini sürdürür.

Lökopeni (Beyaz Kan Eksikliği) Belirtileri Nelerdir?

Beyaz kan hücreleri kemik iliğinde üretilen ve vücudun savunma fonksiyonlarının devam etmesi için kritik öneme sahip hücrelerdir. Bu hücrelerin sayısının azalması bireylerin hastalıklarla ve hastalık oluşturma potansiyeline sahip mikroorganizmalar ile mücadele yeteneğini olumsuz yönde etkileyerek çeşitli enfeksiyon belirtilerinin oluşmasına neden olabilir:

• Ateş
• Terleme
• Üşüme, titreme

Bu ortak belirtiler dışında lökopeni ile oluşabilecek şikayetler bu durumun ortaya çıkmasındaki asıl neden ve hangi hücre grubunun etkilenmiş olduğuna göre farklılık gösterebilir.

Lökopeni (Beyaz Kan Eksikliği) Neden Olur?

Çeşitli sağlık sorunları kemik iliğinde beyaz kan hücresi üretimini etkileyerek veya bu hücrelerin ortadan kaldırılmasını hızlandırarak lökopeni durumunun oluşmasına neden olabilir:

• Viral ve Bakteriyel Enfeksiyon Hastalıkları

Nezle veya grip gibi akut (ani başlangıçlı) viral hastalıklarda geçici bir lökopeni hali ortaya çıkabilir. Bu virüslerin bulaşı sonrası ilk dönemde kemik iliğinde beyaz kan hücrelerinin üretilme süreci olumsuz yönde etkilenir. Bu rahatsızlıklar dışında bazı ağır hastalıkların seyri sırasında vücudun beyaz kan hücrelerini kullanma hızında bir artış söz konusu olabilir. HIV gibi viral enfeksiyonlar sadece belirli tipte beyaz kan hücrelerini hedef alarak lökopeni halinin gelişimine neden olabilir.

Bakteri kaynaklı çeşitli enfeksiyon hastalıklarında da lökopeni durumu meydana gelebilir. Tüberküloz hastalığı bu rahatsızlıklar içerisinde yer alır. Özellikle kadın bireylerde bu ağır enfeksiyona yakalanma sonrasında lökopeni gelişimi için artmış bir risk söz konusudur.

Aplastik anemi, aşırı aktif dalak ve myelodisplastik sendrom gibi durumlar lökopeni gelişimi ile sonuçlanabilir. Kemik iliği kemiklerin merkezinde yer alan süngerimsi bir dokudur ve kan hücrelerinin üretimini gerçekleştirir. Bahsedilen rahatsızlıklara ek olarak bazı kanser türleri, kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ve radyasyon uygulamaları veya benzen ve pestisit (tarım ilacı) gibi kimyasallar ile maruziyet sonrasında da kemik iliği olumsuz yönde etkilenerek lökopeni gelişebileceği unutulmamalıdır.

Lösemi başta olmak üzere çeşitli kanser türleri kemik iliğinin hasarlanmasına neden olarak lökopeni gelişimine neden olabilir.

• Otoimmün Rahatsızlıklar

Otoimmün rahatsızlıklar bağışıklık sisteminin kendi doku ve organlarına karşı giriştiği mücadeleyi ifade eder. Romatoid artrit ve lupus gibi rahatsızlıkların seyri sırasında beyaz kan hücrelerinin hedef alınması halinde kişilerde lökopeni gelişimi gözlenebilir.

Kostmann sendromu gibi konjenital (doğuştan gelen) rahatsızlıklar lökopeni halinin oluşmasına neden olabilir.

• Beslenme Eksiklikleri (Malnütrisyon)

Vitamin ve mineraller genel olarak mikro besin maddesi olarak tanımlanırlar. Bu mikro besin grupları içerisinde yer alan B12 vitamini, folat, bakır ve çinko gibi maddelerin eksikliğinde lökopeni durumu meydana gelebileceği için dikkatli olunmalıdır.

Sarkoidoz, granülom adı verilen iltihabi oluşumlarla karakterize multisistemik bir rahatsızlıktır. Bağışıklık sisteminin aşırı aktif hale geçmesi ile vücudun çeşitli bölgelerinde ağır iltihabı durumlarla seyreden bu hastalık, kemik iliğini de etkisi altına alarak lökopeni gelişimine neden olabilir.

Bu sağlık problemlerine ek olarak bazı rahatsızlıkların tedavisi amacıyla kullanılan çeşitli ilaçların kullanımı sonrasında da kişilerde lökopeni geliştiği tespit edilebilir. Multiple skleroz (MS) tedavisinde kullanılan interferon türevi ilaçlar, bazı nöbet önleyici ilaçlar, bupropion etken maddeli sigara bırakma ve depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlar, bazı antipsikotikler, steroid ilaçlar ve penisilin gibi bazı antibiyotikler, kullanımları sonrasında kemik iliğinin baskılanmasına ve dolayısıyla lökopeni gelişimine neden olabilecek ilaçlar arasında yer alır. Bu nedenle hekimlerin bilgisi ve reçetelendirmesi dahilinde olmayan ilaç kullanımlarından kaçınılması oldukça önemli bir konudur.

Lökopeni (Beyaz Kan Eksikliği) Teşhisi Nasıl Konulur?

Lökopeni teşhisi oldukça basit bir tetkik olan tam kan sayımında bu hücrelerin düzeyinin incelenmesi ile gerçekleştirilebilen bir tanıdır.

Lökopeni (Beyaz Kan Eksikliği) Tedavisi Nasıldır?

Lökopeni tedavisi hangi savunma hücresi tipinin etkilendiğine ve bu durumun oluşumundaki asıl nedenin ne olduğuna göre değişkenlik gösterebilir. Lökopeniye tedavi yaklaşımı kapsamında uygulanabilecek çeşitli yöntemler mevcuttur:

Lökopenisi olan bireylerde çeşitli ilaçların kullanımı ile vücutta bağışıklık sistemi hücrelerinin üretimi desteklenebilir. Lökopeni halinin gelişiminde enfeksiyon hastalıklarının etkili olduğunun tespit edilmesi halinde ise enfeksiyon etkenine yönelik olarak antiviral, antifungal ya da antibiyotik ilaçların reçetelendirilmesi gerekli olabilir.

Bazı kişilerde lökopeni gelişmesinin altında yatan sebep çeşitli sağlık sorunları nedeniyle kullanılan ilaçlar olabilir. Bu ilaçlar hekimlerin bilgisi ve önerisi dahilinde bu yan etkiyi gösterme ihtimali daha düşük olan alternatifleri ile değiştirilebilir.

• Büyüme Faktörü Kullanımı

Kemik iliğinde bulunan kök hücrelerin uyarılması ve bu hücrelerden bağışıklık sistemi hücrelerinin üretimini desteklemek amacıyla kullanılan çeşitli büyüme faktörleri özellikle bazı genetik rahatsızlıklarda ve kemoterapi nedeniyle oluşan lökopeni olgularında olumlu sonuçlanabilen bir uygulamadır.

• Beslenme Tarzı Değişiklikleri

Genel olarak ağır lökopenisi olan kişilerde tüketilen gıdalardaki bakteri düzeyinin düşük tutulması istenilir. Aynı zamanda sağlıklı ve dengeli beslenme kapsamında lökopenisi olan kişilerin vücudun vitamin ve mineral ihtiyacına daha fazla dikkat etmesi önerilir.

Beslenme tarzı değişikliğine ek olarak istirahat etmek, küçük de olsa her türlü kesiklere karşı önlem almak ve hastalık oluşturma potansiyeline sahip canlılarn bulunduğu ortamlarla temas sonrasında vücut hijyeninin tekrar sağlanması gibi yöntemler lökopenisi olan kişilerin ağır enfeksiyon durumlarından kaçınabilmesi adına gerçekleştirebileceği uygulamalar arasında yer alır.

Tüm bu özellikleri göz önüne alındığında lökopenisi olan bireylerin düzenli olarak kontrollerini yaptırmaları ve rutin olarak beyaz kan hücresi düzeylerinin incelenmesi önerilir.

Lökositler olarak da bilinen beyaz kan hücreleri, kan hücrelerinizin %1'inden daha azını oluşturur ancak hastalıklara karşı korunma için çok önemlidir. Bunlar vücudu virüslere ve bakterilere karşı koruyan hücrelerdir. WBC düşüklüğü kan ve kemik iliği ile ilgili bir dizi bozukluğu gösterebilir. Düşük kan hücresi sayımına sahip olmak lökopeni olarak da adlandırılır. Bu durum genellikle doktorunuz kan testi istedikten sonra teşhis edilir. Bazen farklı bir durumu kontrol ederken keşfedilir.

WBC Düşüklüğü Nedir?

Düşük beyaz kan hücresi sayısı lökopeni veya lökositopeni olarak da adlandırılır. Beyaz kan hücresi sayısı kişiden kişiye değişir. Peki WBC kaç olursa tehlikeli? Lökosit normal değeri bir milimetreküp kanda arasıdır. Bu değerin ile değerinden düşük olması kan tahlili WBC düşüklüğü anlamına gelir. Peki, WBC normal mi? Kandaki normal WBC sayısı 4, ile 11, WBC'dir. Normal değer aralıkları laboratuvarlar arasında biraz farklılık gösterebilir.

WBC Düşüklüğü Neden Olur?

“WBC düşüklüğü neden olur?” diye merak ediyorsanız işte bu sorunun yanıtı:

Düşük beyaz kan hücresi sayımı genellikle yapıldıkları kemik iliğindeki sorunlardan kaynaklanır. Kemik iliği vücudun kan hücrelerinin çoğunu oluşturmaktan sorumlu olan kemiklerin içindeki süngerimsi dokudur. Lösemi gibi belirli WBC düşüklüğü kanser türleri ve kemoterapi gibi tedaviler kemik iliğinin beyaz kan hücreleri oluşturma yeteneğine zarar verebilir ve kemoterapide beyaz kan düşüklüğü görülebilir. Benzen ve bazı pestisitler gibi kimyasallar da kemik iliğine zarar verebilir.

WBC düşüklüğünün bir diğer yaygın nedeni enfeksiyondur. Bir enfeksiyon kemik iliğini etkileyebilir ve vücudun beyaz kan hücreleri üretmesini zorlaştırabilir. Ayrıca vücut özellikle şiddetli bir enfeksiyonla savaşırken yanıt olarak artırılsa bile beyaz hücre üretim hızı hastalıkla mücadelede beyaz kan hücrelerinin kullanılma hızına ayak uyduramayabilir.

Lökopeninin diğer nedenleri arasında vücudun kendi beyaz kan hücrelerine saldırmasına neden olan lupus ve romatoid artrit gibi otoimmün bozukluklar yer alır. Vitamin eksikliği, aşırı alkol tüketimi ve genel olarak kötü beslenme de beyaz kan hücresi sayısını düşürebilir.

WBC düşüklüğü nedenleri şöyledir:

• Otoimmün bozukluklar
• Kanser
• Kanser tedavileri (kemoterapi, radyasyon tedavisi ve kemik iliği nakli dahil)
• Doğumsal anomaliler
• Bulaşıcı hastalıklar / şiddetli enfeksiyonlar
• İlaçlar
• Sarkoidoz
• Viral enfeksiyonlar
• Vitamin veya mineral eksiklikleri
• Yetersiz beslenme
• Radyasyon tedavisi
• Kemoterapi
• Kök hücre veya kemik iliği nakli

Enfeksiyon da bebeklerde WBC düşüklüğü nedenleri arasındadır.

WBC Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

“WBC düşüklüğü nedir?” sorusu kadar bu düşüklüğün neden olduğu belirtiler de merak edilir. Anormal derecede düşük beyaz kan hücresi seviyeleri herhangi bir türde daha yüksek enfeksiyon riskine yol açabilir. Düşük beyaz hücre sayımının kendisi doğrudan herhangi bir semptom üretmez ancak önemli lökopeni sonucu bağışıklığı baskılanmış ve ardından bir enfeksiyon gelişen bir hasta bu enfeksiyonla ilişkili ateş, lokal ağrı, yorgunluk, kas ağrısı, iştahsızlık ve genel halsizlik gibi WBC düşüklüğü belirtileri yaşayabilir.

WBC Düşüklüğüne Sahip Olmanın Riskleri Nelerdir?

“WBC düşüklüğü ne demek?” sorusu kadar bu düşüklüğün yaratabileceği riskler de merak konusudur. WBC düşüklüğünün en önemli risklerinden biri kişinin enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelmesidir. Enfeksiyonla savaşmak için yeterli bir beyaz kan hücresi olmadan vücut herhangi bir enfeksiyonun (genellikle küçük olarak kabul edilenler dahil) ciddi hastalığa veya ölüme neden olma riskiyle karşı karşıyadır.

Enfeksiyon riski herhangi bir nedenle bağışıklığı zaten tehlikeye girmiş bir hasta için daha da büyük bir endişe kaynağıdır. Bunun bir örneği kanser kemoterapisinin kemik iliği üzerindeki etkisinin neden olduğu düşük nötrofil sayısıdır (nötrofiller, bakteriyel enfeksiyonla mücadelede yer alan bir tür beyaz kan hücresidir). Bu durumda beyaz hücre sayısının geri kazanılmasına izin vermek için tedavilerin yeniden planlanması gerekebilir ve yeterli seviyelerin korunmasına yardımcı olmak için nötrofillerin büyümesini teşvik etmek için ilaçlar verilebilir.

“WBC kaç olursa lösemi olur?” sorusu da şu şekilde yanıtlanabilir: Bir mikrometre kanda mm3=µm WBC normaldir. Ancak bunun10 katı WBC yüksekliği tehlikelidir. Bu değer yetişkinler için WBC lökosit olduğundan bu lösemi belirtisidir.

WBC Düşüklüğünde Yapılabilecekler

Lökopeniyi ve beyaz kan düşüklüğü belirtileri yaşanmasını bir yolu olmasa da hastaların beyaz kan hücresi sayılarının düşük olduğu zamanlarda kendilerini korumak için yapabilecekleri birkaç şey vardır. Bunlar:

• Yeterli beslenme
• Mikroplarla temastan kaçınmak
• Yaralanma, kesik ve sıyrıklardan kaçınma
• Bol dinlenmek
• Uygun el yıkama (gün boyunca sabun ve su veya el dezenfektanı kullanarak)

Peki WBC düşüklüğü nasıl yükseltilir? Bazı kaliteli protein kaynakları balık, yumurta, kümes hayvanları, sığır eti, süt, yoğurt ve fasulyedir. Diyetiniz zayıfsa veya yemek yemede sorun yaşıyorsanız multivitamin, B12 vitamini ve folat takviyelerinden birini yalnızca doktorunuza danışarak alabilirsiniz. Çünkü vücut WBC üretmek için B12 vitamini ve folat kullanır.

WBC Düşüklüğü Tedavisi

“WBC düşüklüğü nasıl tedavi edilir?” sorusu da merak edilenler arasındadır. Lökopeni tedavisi genellikle buna neyin sebep olduğuna ve etkilenen beyaz kan hücresinin türüne bağlıdır. Düşük beyaz kan hücresi sayımının neden olduğu bazı enfeksiyonları çözmek için başka tedaviler gerekebilir. WBC düşüklüğü tedavisi şunları içerir:

İlaçlar

Vücudu daha fazla kan hücresi üretmeye teşvik etmek için bazı ilaçlar kullanılabilir. Beyaz kan hücresi sayısının azalmasının nedenini tedavi etmek de lökopeni sorununu çözmek için etkili bir yaklaşımdır.

Lökopeniye yol açan tedavilerin kesilmesi

Vücuda özellikle kemoterapi gibi bir tedavide daha fazla kan hücresi üretmesi için zaman verilmelidir. Kan hücresi sayıları genellikle kemoterapi veya radyasyon tedavileri yapıldıktan sonra artar. Bununla birlikte WBC'lerin sayılarını artırması için geçen süre yine de bir hastadan diğerine değişmektedir.

Büyüme faktörleri

Vücut büyüme faktörleri adı verilen proteinleri üretir. Bu büyüme faktörlerinden bazıları kemik iliğini kan hücreleri üretmeye zorlar. Granülosit koloni uyarıcı faktör (G-CSF) adı verilen bir tür büyüme faktörü kanser tedavisinden sonra enfeksiyon geliştirme riskini en aza indirmek için kemik iliğinin WBC üretmesini sağlar. 

Diyet

Kanda WBC düşüklüğü olduğunda nötropenik bir diyet önerilebilir. Bu diyet türü aynı zamanda düşük bakteriyel diyet veya bağışıklık sistemi baskılanmış diyet olarak da adlandırılır. Çünkü bağışıklık sistemleri zayıflamış kişiler içindir. Bu diyet bağışıklığı baskılanmış hastaların belirli yiyecek ve içecek türlerinde bulunan zararlı mikroorganizmalara karşı korunmasına yardımcı olabilir.

Evde WBC Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?

Kanda WBC düşüklüğü tedavisi dışında rutin hayatta bazı önlemler alınması gerekir. WBC düşüklüğü söz konusu olduğunda evde daha iyi hissetmenize ve enfeksiyonları önlemenize yardımcı olabilecek bazı ipuçları:

• Yeterince dinlenme.
• Dengeli beslenme.
• Kesiklere ve sıyrıklara iyi bakma.
• Mikroplardan uzak durma.
• Genel hijyene özen gösterme.