Yerel saat problemleri
Yerel saat problemlerinde şu yol takip edilir:
a. İstenilen merkezlerin her ikisi de Greenwich’in batısında ya da doğusunda ise, boylam numarası büyük olandan küçük olan çıkarılır. İstenilen merkezlerden birisi Greenwich’in doğusunda diğeri batısında ise boylamlar toplanır.
D – D = …… X 4 Dakika = …… Dakika (İki nokta arasındaki zaman farkıdır.)
B – B = …… X 4 Dakika = …… Dakika (İki nokta arasındaki zaman farkıdır.)
D + B = …… X 4 Dakika = …… Dakika (İki nokta arasındaki zaman farkıdır.)
Not: Daha doğuda olan noktanın saati daima ileridir. Eğer istenilen nokta doğudakiyse verilen saatle fark toplanacaktır.Eğer batıdaki yerin saati soruluyorsa çıkarılarak saat bulunacaktır.
Buna göre;
– Boylam farkı bulunur.
– Bulunan boylam farkı sabit zaman farkı olan 4 ile çarpılarak yerel saat farkı hesaplanır.
b. Dünya batıdan doğuya doğru döner. Bu nedenle, doğuda yerel saat batıya göre daima ileridir. Batıda ise yerel saat doğuya göre daima geridir.
Buna göre;
– Batıdaki bir noktanın yerel saati verilecek, doğudaki bir noktanın yerel saati sorulacak olursa, doğuda yerel saat daima ileri olacağından aradaki yerel saat farkı toplanır.
– Buna karşılık, doğudaki bir noktanın yerel saati verilir, batıdaki bir noktanın yerel saati sorulursa, batı daima geri kalacağından aradaki yerel saat farkı çıkarılır.
2. Güneş Problemleri
Güneş’in doğma ve batma saati ile ilgili problemlerde şu yol takip edilir:
a. Yerel saat problemlerinde anlatıldığı gibi iki nokta arasındaki yerel saat farkı bulunur.
b. Dünya, batıdan doğuya doğru döndüğü için, doğuda Güneş batıya göre daima erken doğar, batar. Batıda ise Güneş, doğuya göre daima geç doğar, batar.
Buna göre;
– Batıdaki bir noktada Güneş’in doğma saati verilir, doğudaki bir noktada Güneş’in doğma saati sorulursa, doğuda Güneş erken doğacağından aradaki yerel saat farkı çıkarılır.
– Eğer tersi sorulursa, batıda Güneş geç doğacağından aradaki yerel saat farkı toplanır.
Şu an 00°20' batı boylamında öğlen ise 3° batı boylamında öğlen ne zaman gerçekleşmiştir veya gerçekleşecektir?
Çözüm: Her bir boylam derecesi 4 dakikalık zamana, her bir boylam dakikası 4 saniyelik zamana eşittir.[1] Örnekteki iki boylam arasındaki fark 2°40'tır.
3° batı boylamı "daha batıda" olduğu için öğlen 10 dakika 40 saniye "sonra" gerçekleşecektir.
Yerel saat ya da askerî terminolojiyle mahalli vasati zaman, herhangi bir meridyen üzerindeki gözlemcinin gözlediği güneş zamanı. İngilizce local mean time kavramı "yerel ortalama zaman" anlamına gelir. LMT herhangi bir meridyen boyunca aynıdır.[1]
Yerel saat herhangi bir meridyen üzerindeki gerçek güneş zamanını verir. Yani herhangi bir meridyen boyunca yerel saate göre saat öğlen 12 iken Güneş tam tepede görünür.[2]
Yerel saat her meridyende değiştiği için gündelik hayatta pratik olarak kullanımı zordur. Örneğin Türkiye 26°-45° doğu meridyenleri üzerindedir. Batı ve doğu ucu arasındaki zaman farkı (19 meridyen x 4 dakika) 76 dakikadır.[3] Yani batı ucunda yerel saate göre saat öğlen 12:00 iken doğu ucunda 13:16'dır. Bu zaman farkını ortadan kaldırmak için zaman dilimi boyunca standart zaman (UTC+02.00) kullanılır. Standart zamanayaz saati düzeltmesi dahil değildir.
Greenwich'teki başlangıç meridyeni (0° boylamı) üzerinde yerel saat ve standart zaman aynıdır.
Yerel saatten başlıca hava seyrüseferinde astronomi almanakları kullanılarak herhangi bir meridyen üzerindeki gündoğumu ve günbatımı zamanlarını hesaplamakta yararlanılır.[4]