Yol Ve Yemek Ücreti Netten Brüte Hesaplama

Asıl ücret dışında çalışanlara işverenler tarafından sağlanan ek menfaatlerden en yaygın olanlar yemek ve yol yardımlarıdır. Bu yardımların yılı bordro parametrelerine göre gelir vergisi ve SGK istisnaları nasıl uygulanacak?

Yemek Yardımlarının Gelir Vergisi ve SGK İstisnaları

İşveren çalışanın yemeğini karşılamak istediğinde bunun birden fazla seçeneği vardır.

• Kendi bünyesinde yemekhane hizmeti verebilir,
• şirket bünyesinde yemek verilmesi için bir firma ile anlaşabilir,
• şirket dışında bir işletmeyle yemek servisi için anlaşılabilir
• bordroda nakit olarak yemek parası ödemesi yapılabilir
• işçiye restoran ve lokantalarda yemek yiyebilmesi için yemek kartı ya da yemek kuponu verilebilir

Bahsedilen yöntemlerin her biri için sigorta ve gelir vergisi tarafında farklı istisna ve muafiyet tanımlamaları yapılmıştır.

yılının asgari ücret tutarının netleşmesi ile birlikte sigorta tarafındaki istisna rakamı belirlendi. Ardından 21 Aralık tarihinde Resmi Gazete&#;de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği/Seri No ile gelir vergisi tarafındaki yemek ve yol yardımı istisna tutarları belirlenmiş oldu:

Yemek İstisnası Nasıl Uygulanır?

Nakit Yemek Parası: İşçiye nakit olarak bordrosunda ödenen yemek parası, gelir vergisine tabidir. SGK açısından ise, iş günü bazında günlük asgari ücretin %6’sı kadarı PEK matrahından istisna edilir, üzerinden SGK primi hesaplanmaz.

Yemekhane Hizmeti ve Şirket Dışında Bir Kuruluşta Yemek Hizmeti: İşçiye yemek hizmetinin bizzat yemek olarak sunulmuş olması bir ayni yardım niteliği taşıdığından bu yardım üzerinden SGK primi hesaplanmaz. Gelir vergisi açısından da istisna olarak belirlenmiş bu yardımın bedeli, hiç bordroya eklenmeden muhasebeleştirilir. Fakat kıdem ihbar tazminatı hesaplamalarında yemek bedelin çalışanın giydirilmiş ücretine eklenmesi esastır.

Yemek Kartı/Yemek Kuponu: Çalışana nakit olarak ödenmemiş, yemek kartına yüklenmiş ya da yemek kuponu olarak verilmiş yardımlar ise, SGK tarafından sadece yemek hizmeti satın alınabilen bir araç olduğundan ayni yardım olarak değerlendirilir ve tutar ne olursa olsun üzerinden SGK primi hesaplanmaz, prime esas kazanca dâhil edilmez. Gelir vergisi tarafında ise, her yıl yeniden belirlenen rakamlar üzerinden iş günü bazında günlük vergi muafiyeti uygulanır. Bu tutar yılı için 34 TL olarak belirlenmiştir.

Yol Yardımı İstisnaları Nasıl Uygulanır?

Yol yardımlarının 3 şekilde işçiye sağlanması mümkün.

Nakit Yol Parası: İşçiye nakit olarak bordrosunda ödenen yol parası, hem gelir vergisine hem de SGK’ya tabidir. Hiçbir istisna uygulanmaz.

Servis Hizmeti: İşçiye yol parası vermeden, onu işe götürüp getirecek bir araç temin edilmesi bir ayni yardım niteliği taşıdığından bu yardım üzerinden SGK primi hesaplanmaz. Gelir vergisi açısından da istisna olarak belirlenmiş bu yardımın bedeli, hiç bordroya eklenmeden muhasebeleştirilir. Fakat kıdem ihbar tazminatı hesaplamalarında servis bedelin çalışanın giydirilmiş ücretine eklenmesi esastır.

Toplu Ulaşım Kartı/Bileti: Çalışana nakit olarak ödenmemiş, yol kartına (Akbil, Kentkart vs.) yüklenmiş ya da bilet olarak verilmiş yardımlar ise, SGK tarafından ayni yardım olarak değerlendirilir ve tutar ne olursa olsun üzerinden SGK primi hesaplanmaz, prime esas kazanca dâhil edilmez.

Yol yardımının kart ya da bilet olarak verilmesi ile ilgili yılından itibaren geçerli olan yeni düzenleme ile birlikte, iş günü bazında gelir vergisi istisnası uygulamak da mümkün oldu. Bu tutar yılı için 17 TL olarak belirlendi.

Ücret

Giydirilmiş Ücret

Genel anlamda ücret, bir kimseye, bir iş karşılığında, işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır (İş Kanunu Md. 32/1).

Çıplak Ücret: İşçinin, sözleşme ile belirlenen ve içinde ikramiye, prim, sosyal yardımlar ve diğer ücret eklerinin bulunmadığı temel ücrete denir.

Giydirilmiş Ücret: Çıplak ücrete, işçiye ödenen yan ödemelerin de ilavesi ile bulunan tutara denir.

Saat, gün, hafta gibi zamana göre ücret uygulamaları olmasına rağmen genel olarak ücret aylık olarak ödenir. Bunun haricinde işçinin ürettiği mal ya da çıkardığı işin karşılığına göre ödeme yapılan ücret şekline ise parça başına (akort) ücretdenir. Yapılan işin sonucuna göre bir ücret ödeniyorsa bu ücret şekline götürü ücret denir.

• İkramiye
• İlave Tediye
• Prim
• Yol Ücreti
• Yemek Ücreti
• Bayram Harçlığı
• Yakacak Yardımı
• Toplu İş Sözleşmesinde (TİS) yazılı veya işyeri uygulaması haline getirilmiş sosyal yardımlar (Aile, Çocuk, Giyecek, Kira, Aydınlatma, Özel Sağlık Sigortası Gideri Yardımı, Erzak, … Vb.)

İkramiye

Yargıtay kararlarına göre ikramiye, işçinin, işyerine olan katkıları sebebiyle, işverenin memnuniyetini ifade etmek üzere bir defada ya da dönemsel olarak belli zaman dilimlerinde yapılan ve ücretin eki niteliğindeki ödemelere denir.

• Her işyerinde olabilir
• İşyerindeki tüm işçiler yararlanır
• Bireysel sözleşme ya da TİS ile olabilir
• Sözleşmede olmasa dahi işverence tek taraflı olarak düzenli ödenmesi durumunda işyeri şartını oluşturur
• İşveren tarafından tek taraflı olarak ortadan kaldırılması ya da azaltılması mümkün değildir
• Ödenmemesi ya da uygulamadan kaldırılması durumunda, İş Kanunu Md. 22 kapsamında işçi aleyhine çalışma koşullarında değişik olarak sayılır
• Bir yıl içinde en fazla 4 aylık tutarla sınırlıdır. İstisna, yeraltında çalışanlara 5 aylığa kadar sayılır.
• İş akdinin feshi tarihindeki geçerli ücret üzerinden hesap edilir

İlave tediye

• Hafta ve genel tatil ücreti gibi ücrete dahil olanlar dikkate alınmaz. Bu sebeple ay 26 gün alınarak, bir yıl için 26 x 2 = 52 günlük ücret üzerinden hesaplama yapılır
• Yasa kapsamına giren işyerlerinde uygulanır
• Ödeme zamanı Bakanlar Kurulunca belirlenir
• Hesabında iş akdi fesih tarihindeki ücret esas alınır

Prim

Yerleşik Yargıtay içtihatlarına göre prim, işçinin mal ve hizmet üretiminde daha istekli hale gelmesi ve başarısının artması için işverence ödül niteliğinde verilen ek ödemedir.

• İşçinin mal ve hizmet üretiminde verimliliğinin, başarısının artmasını sağlamak amacıyla işverence ödül niteliğinde verilen ek ödemedir
• Kişiye özel olduğundan ikramiye gibi genel özellik taşımaz. Ancak, haklı bir neden olmaksızın işverenin işçilere prim ödeme eşit davranma yükümlülüğü vardır
• Hesabında, her ay ödenen pirim miktarı farklılık göstereceğinden son bir yıl içindeki ödenen toplam pirim tutarı ’e bölünerek, bulunan günlük değer tazminata esas değere yansıtılır

Yol, Yemek, Bayram Harçlığı, Yakacak Yardımı, Aile, Çocuk, Giyecek, Kira, Aydınlatma, Özel Sağlık Sigortası Gideri Yardımı, Erzak, … vb. sosyal yardım ödemeleri

• Tıpkı prim hesabında olduğu gibi son yıl içinde yapılan yukardaki kalemlerdeki ödemeler toplanarak ’e bölünüp günlük değer bulunur ve bu değer tazminata esas değere yansıtılır
• Uygulamada yıllık yol ve yemek yardımının 6/7’si yukarıdaki toplama katılır

Giydirilmiş Ücret Örnek Hesabı

Örneğin;

Temel Ücreti TL brüt olan 4 ikramiye alan, TL yakacak yardımı alan, günlük 4 TL Yol, 5 TL yemek parası alan bir işçi için giydirilmiş ücret;

Temel aylık olarak; / 30 = 65 TL

İkramiye olarak; x 4 / = 21,37 TL

Yakacak olarak; / = 0,96 TL (Eğer yakacak gerçekten ton olarak veriliyorsa gerçek değerinin bulunması gerekir)

Yol Parası olarak; 4,00 x 6 / 7 = 3,43 TL (Eğer yol ve yemek yardım değerleri verilmemişse piyasa tabldot ve ulaşım fiyatlarının bulunması gerekir)

Yemek Parası olarak; 5,00 x 6 / 7 = 4,29 TL günlük ücret alacağından;

Giydirilmiş Ücret = 65 + 21,37 + 0,96 + 3,43 + 4,29 = 95,05 TL günlük brüt ücret olacaktır.