Bir gayrimenkul sahibine başka bir gayrimenkul üzerinde sınırlı kullanım hakkı sağlanmasına irtifak hakkı denir. sayılı Türk Medeni Kanununun maddesine göre irtifak hakkı, bir taşınmaz lehine diğer taşınmaz üzerinde kurulur.
Contents
İrtifak hakkı, bir taşınmaz mal üzerine, diğer bir gayrimenkul veya şahıs lehine kurulan ve hak sahibine sınırlı bir yararlanma sağlayan hakka deniyor. Gayrimenkul sahibi, ilgili mülkün bir başkası tarafınsan kullanılmasına izin verdiği takdirde, irtifak hakkını vermiş oluyor.
İrtifak hakkı, esasen sınırlı ayni hak olup, sahibine taşınmaz üstünde yararlanma ve kullanma hakkı sağlar. Bu hakkın kurulduğu taşınmaz, malikin mülkiyet hakkından doğan bazı haklarını kullanamamasını veya irtifak hakkı lehine kurulanın hakkını kullanmasına katlanmak zorundadır.
İrtifak hakları, hak sahibinin belirleniş tarzına göre arzi irtifak (taşınmaz irtifakı) ve şahsi irtifak hakkı olmak üzere ikiye ayrılıyor. Hem eşyaya hem de kişiye bağlı kurulabilen karma irtifaklar da bulunabiliyor.
Kelime anlamı olarak dayanma, destek, yüklenim, yararlanmak istemek gibi anlamlara gelen irtifak, hukuki bir terim olarak gayrimenkuller üzerindeki hak kurulumunu tanımlamak için kullanılır. İrtifak hakkından farklı olarak irtifak hakkı taşınmaz mallar üzerinde kurulabilir.
Tapu şerhi, şahsi hakkın sona ermesi veya şerh süresinin dolmuş olması halinde ortadan kalkıyor. Peki, tapu şerhi kaç yıl? Tapu şerhi süresi: Şufa, vefa ve iştira haklarında en çok 10 yıl, gayrimenkul satış vaadinde ise 5 yıldır.
Özel kanunlarda belirtilen süreler hariç Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazları üzerinde 30 yıla kadar irtifak hakkı tesis edilmekte, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlar üzerinde ise 30 yıla kadar kullanma izni verilmektedir.
Yargıtayın benimsediği uygulamaya göre; önce taşınmazın tümünün değeri bulunur. Sonra bu irtifak sebebiyle taşınmazda meydana gelecek değer düşüklüğü oranı yüzde olarak belirlenir. Belirlenen bu yüzde oran taşınmazın tüm değeri ile çarpılarak irtifak değeri tespit edilir.
İrtifak hakkının devri
Devri yasaklanmamış olan irtifak haklarının bedelli ya da bedelsiz devri mümkün olabiliyor. Medeni Kanun gereğince geçit, kaynak ve üst hakkı aksi kararlaştırılmadıkça bir başkasına devredilebiliyor.
Bir taşınmaz sahibinin sahip olduğu hakları sınırlayarak, taşınmazını bir başkasının kullanmasına ya da yararlanmasına izin verdiği hakka irtifak hakkı denir. Ayni bir haktır ve hak sahibine gayrimenkulü kullanma hakkı tanır.
Cevap Üst Hakkı, Kaynak Hakkı, Diğer İrtifaklardır. İntifa ve oturma hakkı dışındaki, diğer irtifak hakları başkasına devri mümkün şekilde kurulabilir.
Arzi irtifak hakkı, Arzi irtifak hakları, bir taşınmaz aleyhine başka bir gayrimenkul lehine kurulan irtifak çeşidine deniyor. Bu irtifak hakkında şahsi irtifak hakkından farklı olarak karşılıklı iki taşınmaz söz konusu oluyor. Bu hak “Taşınmaz İrtifakı” olarak da ifade ediliyor.
Kat irtifakı sınırlı aynî hak değildir, tapuya arsadan bağımsız şekilde müstakilen tescil edilmez, irtifak hakları gibi mükellefine katlanma veya kaçınma mükellefiyeti yüklemez ve arsa üzerine kat mülkiyetine elverişli bir yapı yapmak ve bu yapıyı tamamlamak borcu yükler.
İntifa Hakkı, bir maldan ömür boyunca sınırsız şekilde yararlanma imkânı veren bir haktır. Bu kapsamda örneğin bir gayrimenkul üzerinde intifa hakkı sahibi olan kişi o gayrimenkulü dilediğince kullanabilecek hatta başkalarına dahi kullandırtabilecektir.
Taşınmaz lehine irtifak hakkı, bir taşınmaz üzerinde diğer bir taşınmaz lehine konulmuş bir yük olup, yüklü taşınmazın malikini mülkiyet hakkının sağladığı bazı yetkileri kullanmaktan kaçınmaya veya yararlanan taşınmaz malikinin yüklü taşınmazı belirli şekilde kullanmasına katlanmaya mecbur kılar.