Adlaşmış Sıfat Fiil Fiilimsi Midir

Fiilimsi türlerinden olan sıfat fiillerin diğer görevinden biri adlaşmış sıfat fiildir. Peki, o zaman adlaşmış sıfat fiil nedir, sıfat fiilin diğer görevinden farkı nedir, isim tamlaması kurabilir mi? İşte, o tüm soruların cevabı:

Adlaşmış Sıfat Fiil Nedir?

Sıfat fiiller cümlede tamlama ya da adlaşmış sıfat fiil olarak kullanılabilir. Nitelediği isimle birlikte kullanılan sıfat fiiller "tamlama" durumundayken nitelediği ismin düşmesiyle "adlaşmış sıfat fiil" haline gelir. Ayrıca düşen ismin aldığı çekim eki varsa kendi üzerine alır. Başka bir ifadeyle söz öbeğinden oluşan sıfat tamlaması bozulmuş, yalnızlaşan bir sıfat-fiil ortaya çıkmıştır.

Örnekler:

Naralar atarken tanımadığı insanlara sanki gözdağı veriyordu. ("tanımadığı" niteleme)

Naralar atarken tanımadıklarına sanki gözdağı veriyordu. ("tanımadıklarına" adlaşmış sıfat fiil)

Anlatılan haberlere göre hastanede birkaç gün daha kalacakmış. ("anlatılan" niteleme)

Anlatılanlara göre hastanede birkaç gün daha kalacakmış. ("anlatılanlara" adlaşmış sıfat fiil)

Marketten alacağımız ürünlerin listesini çıkarmış. ("alacağımız" niteleme)

Marketten alacaklarımızın listesini çıkarmış. ("alacaklarımızın" adlaşmış sıfat fiil)

Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi tamlama durumundaki sıfat fiiller, koyu harflerle vurgulanmış isimlerle beraber kullanılırken adlaşmış sıfat fiillerde bu isimler düşer.

Adlaşmış Sıfat Fiil Örnekleri:

"Anlatılan konuları daha önce de görmüştük." cümlesinde "anlatılan" sözcüğü tamlama görevindeki sıfat-fiildir.

"Anlatılanları daha önce de görmüştük." cümlesinde "anlatılanları" sözcüğü adlaşmış sıfat-fiildir.

Adlaşmış sıfat-fiiller isim tamlamasında tamlayan ya da tamlanan görevinde olabilir. Aşağıdaki tabloya dikkat ediniz:

Bu tabloda yer alan sıfat-fiiller, isim tamlamasında yer alsa bile fiilimsi olarak sayılır.

Not: Adlaşmış sıfat-fiiller, hareketlilik anlamını taşıdığı için fiilimsi olarak kabul edilir. Bunları kalıplaşmış sıfat-fiillerle karıştırmayın çünkü onlar fiilimsi sayılmaz.

Sıkça Sorulan Sorular

Adlaşmış sıfat fiil örnekleri neler?

Dijitalleşen dünyada gençlerin sorunlarını dile getiren romanlar anne ve babaların ilgisini çekmekte. (sıfat tamlaması içinde sıfat fiil)

Dijitalleşen dünyada gençlerin sorunlarını dile getirenler, anne ve babaların ilgisini çekmekte. (adlaşmış sıfat fiil)

Ad aktarması ile adlaşmış sıfat fiil arasındaki fark nedir?

Ad aktarmasında bir isim başka bir isim yerine kullanılır ve iki isim arasında tamlama ilgisi kurulmaz ancak adlaşmış sıfat fiilde düşen isim ile fiilimsi arasında tamlama ilgisi kurulabilir.

Örnek: Evden izin aldım. ("Ev" sözcüğü ile aile kastedildiği için ad aktarması kullanılmış.)

Örnek: Çalışanlar emeğinin karşılığını alır. ("Çalışanlar" adlaşmış sıfat fiildir ve "insanlar" ismi düşmeseydi niteleyecekti.)

Adlaşmış sıfat fiiller, fiilimsi midir?

Evet, hareketlilik anlamı taşıdığı için fiilimsi sayılır.

Adlaşmış sıfatlar, sıfat mıdır?

İsimlerle birlikte olan sıfatlar adlaştığında sıfat sayılmaz. Cümledeki kullanımına göre genellikle isim olur.

"İhtiyar", adlaşmış sıfat mı?

Cümledeki kullanımına göre sıfat veya adlaşmış sıfat olabilir. Mesela "İhtiyar kadın, karşıdaki gemiye uzun uzun baktı." cümlesinde sıfat, "İhtiyar, karşıdaki gemiye uzun uzun baktı." cümlesinde adlaşmış sıfattır.

Adlaşmış sıfatlar, sıfat tamlaması olur mu?

Hayır, çünkü nitelediği ya da belirttiği isim düşmüştür.

Adlaşmış sıfatlar, isim tamlaması kurar mı?

Evet, "Çözülecek testlerin listesini getirdim." cümlesinde tamlama kuran sıfat fiili önce adlaşmış hale getirelim: "Çözüleceklerin listesini getirdim." Bu cümlede geçen "çözüleceklerin listesi" "çözüleceklerin" kelimesi adlaşmış sıfat fiile dönüşmüş ve sağındaki "liste" ismiyle isim tamlaması kurmuştur.

Adlaşmış Sıfat Fiili indirmek için tıklayınız.