Halide Edip Adıvar Milli Edebiyat Dönemi Eserleri
kaynağı değiştir]
Balkan Savaşı yıllarında kadınlar toplum yaşamında daha aktif rol almaya başlamışlardı. Halide Edib de bu yıllarda Teali-i Nisvan Cemiyeti’nin (Kadınları Yükseltme Derneği) kurucuları arasında yer aldı ve yardım işlerinde çalıştı. Bu dönemde genç yaşta ölen arkadaşı ressam Müfide Kadri'nin hayatından esinlenerek Son Eseri adlı aşk romanını kaleme aldı.[9] Öğretmenlik mesleğinin içinde olduğundan eğitim ile ilgili bir kitap yazmaya yöneldi ve Amerikalı düşünür ve eğitimci Herman Harrell Horne'un "The Psychological Principle of Education" (Eğitimin Psikolojik Temeli) adlı eserinden yararlanarak Talim ve Edebiyat adlı kitabı yazdı.[2] Aynı dönemde Türk Ocağı içinde Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Ahmet Ağaoğlu, Hamdullah Suphi gibi yazarlarla tanıştı. Bu kişilerle dostluğu sonucu Turancılık fikrini benimseyen Halide Edib, bu düşüncenin etkisiyle Yeni Turan adlı eserini yazdı. 'de Harap Mabetler ve Handan isimli romanları yayımlandı.
I. Dünya Savaşı yılları[değiştir kaynağı değiştir]
'te Amerikan TV dizisi The Young Indiana Jones Chronicles'ın "Istanbul, September " adıyla yayınlanan bölümünde Halide Edib'i Zuhal Olcay canlandırdı. yılında TRT 1'de yayınlanan Kurtuluş dizisinde Ayda Aksel, 'de Kanal D'de yayınlanan Vatanım Sensin dizisinde Selma Ergeç ve yılında yine TRT 1'de yayınlanan Ya İstiklal Ya Ölüm dizisinde Dolunay Soysert tarafından canlandırılmıştır. Yüz Yıllık Mucize dizisinin bir bölümünde yer almıştır
Ayrıca bakınız[değiştir Halide Edip Adıvar edebi kişiliği hayatı, eserleri
Halide Edip Adıvar Kısaca Hayatı()
Halide Edib Adıvar Türk edebiyatının en başta gelen roman yazarlarından biridir. yılında İstanbul’da hayata gözlerini açmıştır. Üsküdar Amerikan Kız Kolejinden mezun olmuştur. İstanbul’da çeşitli yerlerde öğretmenlik yapmıştır. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Suriye’de kız okullarında müfettişlik yapmıştır. Daha sonra İstanbul’a dönmüştür. İlk kadın öğretim üyesi olarak ders vermiştir.
Kurtuluş Savaşı başladığında Anadolu’da savaşlara katıldı. Cumhuriyet kurulduktan sonra yılında eşi olan Adnan Adıvar ile Avrupa ve Amerika’da yaşamıştır. yılında Türkiye’ye dönmüştür. İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümünde ders vermiştir.
Bir dönem milletvekilliği yapmıştır. Daha sonra üniversitede derslerine tekrar başlamıştır. yılında emekli olmuştur.
Halide Edib Adıvar savaşta yaptığı büyük başarılar için İstiklal Madalyasını kazanmıştır. Üniversitede ders verdiği zamanlarda sağlığı bozulmuştur. Bu nedenle eve çekilmiştir. Evindeyken 9 Ocak yılında vefat etmiştir.
- Millî Edebiyat akımının ünlü kadın romancısıdır.
- Edebiyatçılığının yanında bir asker gibi cephe gerisinde mücadele vermiştir.
- Halide Edip Adıvar, edebiyatın birçok türünde eser vermesine karşın romancı olarak tanınmıştır.
- Eserleri romantizmden realizme doğru bir gelişme gösterir.
- Romanlarında ilk başta aşk temasını, kadın psikolojisini ele alır. Daha sonra Türkçülük, milliyetçilik ve memleketçilik konularına yönelir; kişileri yaşadıkları olay çevresinde, gelenek ve göreneklere bağlayarak anlatır.
- Romanlarında canlı, kuvvetli karakterler yaratır.
- Yazar, üslubu genellikle ikinci plana itmiştir. Eserlerinde basit cümle yanlışlarından, anlatım bozukluğuna kadar birçok eksiklik göze çarpar.
Halide Edip'in romanlarını içerikleri ve dönem bakımından üç bölümde toplanır:
İlk dönem romanları: Yazar, ilk dönem romanlarında özellikle aşk gibi bireysel konuları ele alır. Bu romanlarda güçlü kadın kahramanlar öne çıkar. Kahramanların ruhsal durumları başarıyla çözümlenir. Seviye Talib, Handan, Kalp Ağrısı bu tür romanlardandır.
Kurtuluş Savaşı dönemi romanları: Anadolu'ya geçip Kurtuluş Savaşı'na katılmasıyla Halide Edip'in sanat anlayışında değişiklik olur. Bu dönemde Anadolu insanını yakından tanır. Onun sabrını, direnişini, fedakârlığını, yurt sevgisini görür. Türkçülük akımının etkisiyle toplum yapısını yansıtan Kurtuluş Savaşı ile Anadolu kent ve kasabalarındaki kimi çevrelerin değişik tutumlarını, çetelerin direnişlerini, kabaran millî coşkuyu anlatan toplumcu sayılabilecek eserler kaleme alır. Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Zeyno'nun Oğlu bu dönemin romanlarındandır.
Toplum ve töre romanları: Yazar, özellikle son yıllarında İstanbul'da ve Anadolu'yu, Anadolu'da yaşayan insanları konu alır. Doğu - Batı çelişkisini gündeme getirir, bu konuya bir cevap arar. Bunu yazarken değişik yörelerin törelerini de sergiler. Romanlarındaki bazı olay ve izlenimler, yazarın hayatından kaynaklanır. Sinekli Bakkal, Tatarcık, Sonsuz Panayır bu türden romanlardır.
Halide Edip Adıvar Edebi Kişiliği
Sanatçı, Handan romanında kahramanlarının birbirlerine yazdıkları mektuplarla gelişen olayları anlatır. Eser mektuplarla oluşması bakımından önemlidir. Ateşten Gömlek romanında Milli Mücadele yıllarında yaşananları, İzmir’in işgali sırasında kocası ve çocuğu düşman tarafından öldürülen Ayşe’nin etrafında gelişen olaylarla anlatır. Vurun Kahpeye‘de Batı Anadolu’ya öğretmen olarak atanan Aliye’nin yaşadığı sıkıntılar işlenir. Sanatçı, en önemli romanlarından biri olan ve olgunluk dönemi eseri olarak kabul edilen Sinekli Bakkal’da, II. Abdülhamit dönemi toplumunu bir aşk hikâyesi etrafında tahlil eder. Bir başka toplumsal tahlili ise Tararcık romanında yapar. Bu eserde Cumhuriyet dönemi gençliğinin durumu anlatılır.
Halide Edip’in eserleri üç dönemde toplanabilir. Bunlardan ilki Seviye Talip, Handan ve Kalp Ağrısı gibi daha çok bireysel konuları ve kadın psikolojisini incelediği eserlerdir. Bu dönem eserlerinde özellikle psikolojik tahliller ön plandadır. İkinci dönem Milli Mücadele yıllarını işlediği Ateşten Gömlek ve Vurun Kahpeye gibi eserlerini yazdığı dönemdir. Bu dönem eserlerinde milli duygular ön plandadır. Üçüncü dönem ise Kurtuluş Savaşı sonrasında toplumsal ve sosyal konulara yöneldiği ve bu anlayışla Sinekli Bakkal, Tatarcık ve Sonsuz Panayır gibi romanları yazdığı dönemdir.
Kısaca özetleyecek olursak;
- Milli Edebiyat Döneminin tanınmış ilk kadın romancısı ve hikâyecisidir.
- İngiliz dili ve edebiyatı profesörüdür. Bazı eserlerini İngilizce yayımlamıştır.
- Fatih ve Sultan Ahmet’te yaptığı mitingleriyle tanınır.
- Tasvir ve tahlilde başarılıdır. Tasvirleri realist nitelik taşır.
- Karakterleri bulunduğu çevreye göre konuşturur. Romanlarında gözlem önemlidir.
- Konuşma diline bağlı kalmıştır.
- Dili özensizdir, eserlerinde basit dil yanlışları vardır.
- İlk romanlarında aşk konusunu işlemiş, kadın psikolojisi üzerinde durmuştur. Bu romanlarının kahramanları genellikle Batılı bir anlayışla idealize edilmiş, güçlü ve kültürlü kadınlardır.
- Sonra Türkçülük akımını benimsemiştir, Milli Edebiyat akımının tanınmış ilk kadın romancısı olmuştur.
- Kurtuluş Savaşı yıllarında milli duyguları öne çıkaran romanlar yazmıştır.
Halide Edip Adıvar Eserleri:
Roman:
- Heyula ()
- Raik'in Annesi ()
- Seviye Talip ()
- Handan ()
- Yeni Turan ()
- Son Eseri ()
- Mev'ud Hüküm ()
- Ateşten Gömlek ()
- Vurun Kahpeye ()
- Kalp Ağrısı ()
- Zeyno'nun Oğlu ()
- Sinekli Bakkal ()
- Yolpalas Cinayeti ()
- Tatarcık ()
- Sonsuz Panayır ()
- Döner Ayna ()
- Akile Hanım Sokağı ()
- Kerim Ustanın Oğlu ()
- Sevda Sokağı Komedyası ()
- Çaresaz ()
- Hayat Parçaları ()
Öykü:
- İzmir'den Bursa'ya (Yakup Kadri, Falih Rıfkı ve Mehmet Asım Us ile birlikte, )
- Harap Mabetler ()
- Dağa Çıkan Kurt ()
Oyun:
- Kenan Çobanları ()
- Maske ve Ruh ()
Anı:
- Türkün Ateşle İmtihanı ()
- Mor Salkımlı Ev ()
kaynağı değiştir]
Halide Edip Adıvar edebi kişiliği hayatı, eserleri
Halide Edip Adıvar Kısaca Hayatı()
Halide Edib Adıvar Türk edebiyatının en başta gelen roman yazarlarından biridir. yılında İstanbul’da hayata gözlerini açmıştır. Üsküdar Amerikan Kız Kolejinden mezun olmuştur. İstanbul’da çeşitli yerlerde öğretmenlik yapmıştır. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Suriye’de kız okullarında müfettişlik yapmıştır. Daha sonra İstanbul’a dönmüştür. İlk kadın öğretim üyesi olarak ders vermiştir.
Kurtuluş Savaşı başladığında Anadolu’da savaşlara katıldı. Cumhuriyet kurulduktan sonra yılında eşi olan Adnan Adıvar ile Avrupa ve Amerika’da yaşamıştır. yılında Türkiye’ye dönmüştür. İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümünde ders vermiştir.
Bir dönem milletvekilliği yapmıştır. Daha sonra üniversitede derslerine tekrar başlamıştır. yılında emekli olmuştur.
Halide Edib Adıvar savaşta yaptığı büyük başarılar için İstiklal Madalyasını kazanmıştır. Üniversitede ders verdiği zamanlarda sağlığı bozulmuştur. Bu nedenle eve çekilmiştir. Evindeyken 9 Ocak yılında vefat etmiştir.
- Millî Edebiyat akımının ünlü kadın romancısıdır.
- Edebiyatçılığının yanında bir asker gibi cephe gerisinde mücadele vermiştir.
- Halide Edip Adıvar, edebiyatın birçok türünde eser vermesine karşın romancı olarak tanınmıştır.
- Eserleri romantizmden realizme doğru bir gelişme gösterir.
- Romanlarında ilk başta aşk temasını, kadın psikolojisini ele alır. Daha sonra Türkçülük, milliyetçilik ve memleketçilik konularına yönelir; kişileri yaşadıkları olay çevresinde, gelenek ve göreneklere bağlayarak anlatır.
- Romanlarında canlı, kuvvetli karakterler yaratır.
- Yazar, üslubu genellikle ikinci plana itmiştir. Eserlerinde basit cümle yanlışlarından, anlatım bozukluğuna kadar birçok eksiklik göze çarpar.
Halide Edip'in romanlarını içerikleri ve dönem bakımından üç bölümde toplanır:
İlk dönem romanları: Yazar, ilk dönem romanlarında özellikle aşk gibi bireysel konuları ele alır. Bu romanlarda güçlü kadın kahramanlar öne çıkar. Kahramanların ruhsal durumları başarıyla çözümlenir. Seviye Talib, Handan, Kalp Ağrısı bu tür romanlardandır.
Kurtuluş Savaşı dönemi romanları: Anadolu'ya geçip Kurtuluş Savaşı'na katılmasıyla Halide Edip'in sanat anlayışında değişiklik olur. Bu dönemde Anadolu insanını yakından tanır. Onun sabrını, direnişini, fedakârlığını, yurt sevgisini görür. Türkçülük akımının etkisiyle toplum yapısını yansıtan Kurtuluş Savaşı ile Anadolu kent ve kasabalarındaki kimi çevrelerin değişik tutumlarını, çetelerin direnişlerini, kabaran millî coşkuyu anlatan toplumcu sayılabilecek eserler kaleme alır. Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Zeyno'nun Oğlu bu dönemin romanlarındandır.
Toplum ve töre romanları: Yazar, özellikle son yıllarında İstanbul'da ve Anadolu'yu, Anadolu'da yaşayan insanları konu alır. Doğu - Batı çelişkisini gündeme getirir, bu konuya bir cevap arar. Bunu yazarken değişik yörelerin törelerini de sergiler. Romanlarındaki bazı olay ve izlenimler, yazarın hayatından kaynaklanır. Sinekli Bakkal, Tatarcık, Sonsuz Panayır bu türden romanlardır.
Halide Edip Adıvar Edebi Kişiliği
Sanatçı, Handan romanında kahramanlarının birbirlerine yazdıkları mektuplarla gelişen olayları anlatır. Eser mektuplarla oluşması bakımından önemlidir. Ateşten Gömlek romanında Milli Mücadele yıllarında yaşananları, İzmir’in işgali sırasında kocası ve çocuğu düşman tarafından öldürülen Ayşe’nin etrafında gelişen olaylarla anlatır. Vurun Kahpeye‘de Batı Anadolu’ya öğretmen olarak atanan Aliye’nin yaşadığı sıkıntılar işlenir. Sanatçı, en önemli romanlarından biri olan ve olgunluk dönemi eseri olarak kabul edilen Sinekli Bakkal’da, II. Abdülhamit dönemi toplumunu bir aşk hikâyesi etrafında tahlil eder. Bir başka toplumsal tahlili ise Tararcık romanında yapar. Bu eserde Cumhuriyet dönemi gençliğinin durumu anlatılır.
Halide Edip’in eserleri üç dönemde toplanabilir. Bunlardan ilki Seviye Talip, Handan ve Kalp Ağrısı gibi daha çok bireysel konuları ve kadın psikolojisini incelediği eserlerdir. Bu dönem eserlerinde özellikle psikolojik tahliller ön plandadır. İkinci dönem Milli Mücadele yıllarını işlediği Ateşten Gömlek ve Vurun Kahpeye gibi eserlerini yazdığı dönemdir. Bu dönem eserlerinde milli duygular ön plandadır. Üçüncü dönem ise Kurtuluş Savaşı sonrasında toplumsal ve sosyal konulara yöneldiği ve bu anlayışla Sinekli Bakkal, Tatarcık ve Sonsuz Panayır gibi romanları yazdığı dönemdir.
Kısaca özetleyecek olursak;
- Milli Edebiyat Döneminin tanınmış ilk kadın romancısı ve hikâyecisidir.
- İngiliz dili ve edebiyatı profesörüdür. Bazı eserlerini İngilizce yayımlamıştır.
- Fatih ve Sultan Ahmet’te yaptığı mitingleriyle tanınır.
- Tasvir ve tahlilde başarılıdır. Tasvirleri realist nitelik taşır.
- Karakterleri bulunduğu çevreye göre konuşturur. Romanlarında gözlem önemlidir.
- Konuşma diline bağlı kalmıştır.
- Dili özensizdir, eserlerinde basit dil yanlışları vardır.
- İlk romanlarında aşk konusunu işlemiş, kadın psikolojisi üzerinde durmuştur. Bu romanlarının kahramanları genellikle Batılı bir anlayışla idealize edilmiş, güçlü ve kültürlü kadınlardır.
- Sonra Türkçülük akımını benimsemiştir, Milli Edebiyat akımının tanınmış ilk kadın romancısı olmuştur.
- Kurtuluş Savaşı yıllarında milli duyguları öne çıkaran romanlar yazmıştır.
Halide Edip Adıvar Eserleri:
Roman:
- Heyula ()
- Raik'in Annesi ()
- Seviye Talip ()
- Handan ()
- Yeni Turan ()
- Son Eseri ()
- Mev'ud Hüküm ()
- Ateşten Gömlek ()
- Vurun Kahpeye ()
- Kalp Ağrısı ()
- Zeyno'nun Oğlu ()
- Sinekli Bakkal ()
- Yolpalas Cinayeti ()
- Tatarcık ()
- Sonsuz Panayır ()
- Döner Ayna ()
- Akile Hanım Sokağı ()
- Kerim Ustanın Oğlu ()
- Sevda Sokağı Komedyası ()
- Çaresaz ()
- Hayat Parçaları ()
Öykü:
- İzmir'den Bursa'ya (Yakup Kadri, Falih Rıfkı ve Mehmet Asım Us ile birlikte, )
- Harap Mabetler ()
- Dağa Çıkan Kurt ()
Oyun:
- Kenan Çobanları ()
- Maske ve Ruh ()
Anı:
- Türkün Ateşle İmtihanı ()
- Mor Salkımlı Ev ()
Hemen her eserinde anlatı türünü benimseyen Halide Edib Adıvar, en çok Ateşten Gömlek (), Vurun Kahpeye () ve Sinekli Bakkal () adlı romanlarıyla tanınır ve Cumhuriyet dönemi edebiyatında gerçekçi roman geleneğinin öncülerinden biri olarak kabul edilir.[21] Eserleri genellikle içerik bakımından üç grupta incelenmiştir: Kadın meselelerini ele alan ve eğitilmiş kadının toplumdaki yerini arayan eserleri, Millî Mücadele dönemini anlatan eserleri ve şahsiyetleri, içinde bulundukları geniş toplumla birlikte ele alan romanları.[22]
İngiliz romanı geleneklerine uygun yapıtlarında Türk toplumunun geçirdiği evrimi, bu evrim sürecindeki çatışmaları, kendi deneyim ve gözlemlerine dayanarak sergilemiştir. Olaylar ve kişiler çoğunlukla birbirinin devamı özelliği taşıdığı için ırmak roman olarak nitelendirilebilir. Kadın psikolojisini derinliğine işlediği romanlarında, ideal kadın tipleri yaratmaya çalışan Halide Edib, romanlarını sade bir dil ve üslupla kaleme almıştır.