Edebiyat akımları arasında en bilinen akımlardan bir tanesi olan parnasizm, sanat için sanat anlayışını ele almaktadır. Bu akım senesinde Fransa'da ortaya çıktı. Parnasizm akımını ele alarak sanat yapan şairler daha çok sone türündeki eserlerin oluşumunu sağladılar. Parnasizmin en önemli iki noktası hayal ve düşe bağlı olmaktır.
PARNASİZM NEDİR?
Parnasizm akımı, Fransa'da senesinde yayınlanan Parnas dergisi ile ortaya çıktı. Parnesyenler şiiri salt olarak benimsediler. Bundan kaynaklı olarak da biçim üstünlüğünü ve güzelliğini ön planda tuttular. Aynı zamanda uyağa ve ölçüye de oldukça önem verilmektedir. Parnasizm akımında üslup gerçekçidir. Pozitivizm biliminin güçlenmesinden dolayı parnasizm akımı da meydana geldi. Genellikle sone türü ele alınarak eserler yazılmaktadır. Parnasizm akımında önemli noktalardan biri de yazılan eserin nasıl anlatıldığıdır. Bu akımda yazılan şiirler ise realist metotlarla yazılmaktadır. Parnasizm akımında "sanat, sanat içindir" anlayışının ele alınması ile burada yazılan şiirler öğretici, eğitici, yararlı olmak değil güzelliktir.
PARNASİZM TEMSİLCİLERİ
Türk edebiyatındaki parnasizm temsilcileri arasında ise Cenap Şahabettin, Tevfik Fikret ve Yahya Kemal isimleri yer almaktadır. Parnasizm akımı Türk edebiyatına ilk olarak Servet-i Fünun döneminde girdi.
PARNASİZM ÖZELLİKLERİ
PARNASİZM ŞİİR ÖRNEKLERİ
Heredia
Buğdaylar alacalı ovadan taşmış
Yuvarlanıp dalgalanıp açılıyor serin esen yelde
Ve uzakta bir sapan, göğün üzerinde
Sallanan bir gemiye benziyor
Ayaklarımın altında deniz, erguvan renkli, ufka kadar,
Mavi ya pembe ya menekşe ya renk renk
Ya da gelgitin dağıttığı koyunlar örneği ak
Uçsuz bucaksız bir kır gibi yeşermekte
Ve deniz kuşları gelgitin peşinde
Altın bir dalganın şişirdiği olgun buğdaylara doğru
Sevinç çığlıklarıyla döne döne uçuyor
Karadan kalkan balımsı bir yel
Kanatlı esrikliğin ardında kelebekleri
Kelebekten çiçeğe durmuş okyanusa serpiyor.
Mai Deniz
Sâf ü râkid… Hani akşamki tagayyür, heyecân?
Bir çocuk rûhu kadar pür-nisyân,
Bir çocuk rûhu kadar şimdi münevver, lekesiz,
Uyuyor mâi deniz.
Ben bütün bir gecelik cûşiş-i ahzânımla,
O hayâlât-ı pêrişânımla
Müteşekki, lâim,
Karşıdan safvet-i mahmûrunu seyretmedeyim…
Yok, bulandırmasın âlûde-i zulmet bu nazar
Rûh-i mâ'sûmunu, ey mâi deniz;
Âh, lâkin ne zarar;
Ben bu gözlerle mükedder, âciz
Sana baktıkça teselli bulurum,
Mâi bir göz elem-i kalbime ağlar sanırım…
Çin İşi
Hayır, madame siz değilsiniz sevdiğim
Sevdiğim ne Ofelya, ne de Beatris
Ne de sizsiniz, ne de siz, Jülyet'çiğim
İri gözlü sarışın Lora, ne de siz
Benim sevdiğim güzel şu anda Çin'de
İhtiyar akrabalarıyla oturur
Narin çinilerden kuleler içinde
Sarı Nehir karabatakla doludur
Gözleri vardır şakaklara çekilen
Bir avuçluktur küçücük ayakları
Bakır lambalardan daha aydın bir ten
Kırmızı boyalı, uzun tırnakları
Başını uzatır kamış kafesinden
Kırlangıçlar geçer sürüne sürüne
Şarkı söyler, her akşam, kendiliğinden
Söğüt dalına, şeftali çiçeğine
PARNASİZM ESERLERİ
François Coppee: Romance of Youth
Theodore de Banville: Les Princesses
Theophile Gautier: Le Morte Amoureuse
Sully Prudhomme: Epaves
Jose Maria de Heredia: Les Trophees: The Sonnets
Rene Leconte De Lisle - La Passion
Tevfik Fikret: Rübab-ı Şikeste / Şermin / Haluk'un Defteri
Yahya Kemal: Kendi Gök Kubbemiz / Eski Şiirin Rüzgarıyla
Cenap Şehabettin: Evrak-ı Eyyam / Tiryaki Sözleri / Evrak-ı Leyal
Ali Ekrem Bolayır: Bari'a / Şiir Demeti
Ahmet Hikmet Müftüoğlu: Çağlayanlar: Haristan / Çağlayanlar
Ali Fuat Ozansoy: Fani Teselliler / Elhan-ı Vatan
Hüseyin Suat Yalçın: Lane'i Melal
Celal Sahir Erozan: Siyah Kitap / Beyaz Gölgeler
PARNASİZM TARİHÇESİ
Parnasizm akımı Fransa'da ortaya çıktı. senesinde yayınlanan Parnas dergisi ile ortaya çıkarak yayıldı. Parnas ise mitolojide yer alan ilham perilerinin yaşadığı dağ olarak bilinmektedir. yüzyılda ise pozitif bilim akımının daha çok güçlenmesi ile de parnasizm akımında gelişmeler meydana geldi.
PARNASİZM KURUCUSU
Parnasizm akımında "Sanat, sanat içindir" anlayışı ele alınarak eserler yazılmaktadır. Parnasizm akımının kurucusu ise Gautier'dir. Gautier Fransiz şair olarak bilinmektedir. Aynı zamanda yazar, romancı, gazeteci ve edebiyat eleştirmenidir. 30 Ağustos tarihinde Fransa'da dünyaya gelmiştir. Parnasizm ve romantizm akımını savunur. Eserleri arasında Jeune Femme Nue yer almaktadır.
PARNASİZM VE SEMBOLİZM ORTAK ÖZELLİKLERİ
yüzyılın ortalarında Fransada ortaya çıkan bir edebiyat akımıdır. Parnasizmin akımının özellikleri arasında nesnellik, duyarsızlık ve aşkınlaştırma yer alır. Parnasizmin ortaya çıkışı, romantizm akımından sonra gelir ve romantizmin aşırılıklarına tepki olarak doğmuştur. Romantikler, duygusallık ve kişisel ifadeye önem verirken, parnasistler objektifliğe ve dilin gücüne vurgu yapmışlardır.
Bu akım, şiirde sade ve net bir dil kullanımı ile somut imgelerin kullanılmasını savunmuştur. Şairler, nesneleri olduğu gibi anlatmaya çalışmışlar ve duygu ve düşüncelerini şiirlerinde açıkça ifade etmekten kaçınmışlardır. Şiirin bir müzik eseri gibi olması gerektiği düşüncesiyle, ritmik düzenlemeler ve uyaklar kullanmışlardır.
Parnasizmin temsilcileri arasında Leconte de Lisle, Théophile Gautier ve Charles Baudelaire yer alır. Bu şairler, sanatın amacının güzelliği yansıtmak olduğunu düşünmüşlerdir ve şiirlerinde estetik kaygıları ön planda tutmuşlardır.
Bu akım, Fransada yüzyılın ikinci yarısında etkili olmuş ve birçok ülkede edebiyat akımlarına ilham vermiştir. Türk edebiyatında da etkisini göstermiş ve Servet-i Fünun dönemi edebiyatının oluşmasına katkı sağlamıştır.
Parnasizm akımı, romantizmin aksine doğanın yarattığı duygusal heyecanları reddeder ve objektif, soğuk bir yaklaşım benimser. Parnasistler, sanat eserlerinin estetik özelliklerine odaklanır ve şiirde sıkı bir şekilde kontrollü bir dil kullanımı önerirler. Bu makalede, parnasizmin özellikleri hakkında daha detaylı bilgi vereceğim.
Dünya edebiyatında parnasyenler: Leconte de Lisle, Jese Maria de Heredia, François Coppe ile Türk edebiyatında parnasyenler: öncelikle Cenap Şehabettin, ardından Tevfik Fikret ve Yahya Kemal Beyatlı gibi sanatkârlar şiirlerini kaleme alırken etkilenmişlerdir.
Romantizme tepki olarak doğan bu akımda duygu ve hayalin yerini gerçekler alır, dış dünyanın betimlenmesi esastır. Sanat için sanat anlayışı hâkimdir. Eski Yunan ve Latin mitolojisine hayranlık duyan parnasyenler, konularını genellikle tarihten almış veya yabancı ve uzak ülkeleri konu olarak işlemiştir.
Fransız edebiyatından Gautier (Gutie), Banville (Banvil), Lisle (Lisl), Coppée (Koppi) ve Heredia (Herediya) parnasizmin dünya edebiyatındaki önde gelen temsilcilerindendir. Bu akımı Türk edebiyatına Cenap Şahabettin tanıtmıştır. Tevfik Fikret ve Yahya Kemal’in şiirlerinde de bu akımın etkileri görülür.
Romantik şiire tepki olarak yüzyılın ikinci yarısında Fransada doğmuştur. Realizmi ve naturalizmi doğuran toplumsal ve siyasal koşullar, bu akım için de geçerlidir, realizm ilkelerinin şiire yansımasıdır. Kısacası şiirdeki gerçekçilik olarak adlandırılabilir. Realizmin şiire yansımış biçimine Parnasizm denir. Fransa’da ′ta “Çağdaş Parnas” adlı şiir dergisinin çevresinde toplanan sanatçılara “parnasyen” adı verilmiş, bunların oluşturduğu şiir akımı da Pamasizm olarak nitelenmiştir. Kısaca “şiirde gerçekçilik” demektir.
Parnasizm, hayalci ve duygucu romantik şiire karşı bir tepkidir. Realizm akımı ve Naturalizm akımını hazırlayan koşullar bu akım için de geçerlidir. Felsefe alanında Pozitivizmin öne çıkmasıyla bilimsel çalışmalar önem kazanmış, edebiyatın şiir kolunda da dış dünyayı duygusallıktan uzak bir biçimde anlatan şiirler değer kazanmıştır.
1. Parnasyen sanatçılar sanat için sanat ilkesine sahiptir. Şiiri yalnızca güzellik olarak görmüşler, onun toplumsal bir amacı olmasını kabul etmemişlerdir.
2. Sanatçılar güzelliği yakalayabilmek için, biçim kusursuzluğuna önem vermişlerdir, ölçü, kafiye ve sözcüklerin uyumun dikkat eden parnasyen sanatçılar şiirde seçkinlere seslendiler. Şiiri oluşturan sözcükleri, bir kuyumcu titizliği ile seçtiler.
3. Parnasizm sanatçıları, romantizmin duygu ve hayal yüklü lirik şiirine tepki gösterdiler. Yaşamı ve doğayı nesnel bir bakışla kavramayı hedeflediler.
4. Bu akım aslında eski Yunan edebiyatı ve Latin edebiyatına yeniden geri dönüştür. Sanatçılarında karamsar bir ruh hali vardır.
5. Bu akımla birlikte, bilim ve fenle ilgili konular, felsefi düşünceler şiire girdi.
6. Egzotik konuları işleyen parnasyen, dilin açık ve yalın olmasına özen gösterdiler.
Theophille Gautier ( önemli yapıtları : Mineler, Momİenin Romanı, Romantizmin Tarihi)
Thedore De Bonville ( önemli yapıtları : Fransız Şiirinin Küçük Kitabı, Akrobatik Şiirler)
Leconte De Lisse (önemli yapıtları: Antik Şiirler, Barbar Şiirler, Trajik Şiirler)
Jose Maria De Heredia ( önemli yapıtı :Ganimetler )
François Cooppe ( önemli yapıtları: Kutsal Kalıntılar Korunağı, Alçakgönüllüler)
Parnasizm, Fransada ortaya çıkan bir edebiyat akımıdır ve özellikle yüzyılın sonlarında etkili olmuştur. Türk edebiyatında da etkileri görülmüş ve birçok önemli şair parnasist etkilerle yazılarını şekillendirmiştir. İşte Türk edebiyatındaki parnasist şairler:
Tevfik Fikret: Türk edebiyatındaki en önemli parnasist şairlerden biridir. Şiirlerinde lirizm ve musiki uyumu ön plandadır. Şiirlerinde doğa ve güzelliklerin yanı sıra modernizm temalarını işlemiştir. Rübâb-ı Şikeste, Halukun Defteri, Tarih-i Kadim gibi eserleriyle tanınır.
Cenap Şahabettin: Bu akımın Türk edebiyatındaki diğer önemli temsilcisidir. Şiirlerinde aşk, doğa, tarih ve güzellikler işlenir. Gölgeler, Ruh Üşümesi, Yalnızlık Şarkıları gibi eserleriyle tanınır.
Yahya Kemal Beyatlı: Bu akımın etkisiyle yazan şairlerden biridir. Şiirlerinde estetizm, sanat ve edebiyat konuları işlenir. Rubailer, Eğik Sütun, Sessizlik Şarkısı gibi eserleriyle tanınır.
Ahmet Haşim: Bu akımın etkisiyle şiirler yazan şairlerdendir. Şiirlerinde doğa, aşk, hayatın acı gerçekleri işlenir. Göl Saatleri, Piyale, Nesl-i Ahir gibi eserleriyle tanınır.
Süleyman Nazif: Bu akımın etkisiyle yazan şairler arasında yer alır. Şiirlerinde doğa, güzellik, aşk ve sanat konuları işlenir. Mahur Beste, Güneş, Sefiller gibi eserleriyle tanınır.
Türk edebiyatında Bu akımın etkisi, özellikle yüzyılın başlarına kadar devam etmiştir ve birçok şair bu akımdan etkilenmiştir.
Önemli Not:
Bu akımı Türk edebiyatında tanıtan ve temsil eden ilk sanatçı Cenap Şehabettin’dir. Bu sanatçı daha sonra sembolizm akımını benimsemiştir.
Sanat AkımlarıFransa'da yılında Çağdaş parnas şiir dergisi etrafında toplanan sanatçılarca ortaya çıkarılmış edebi akıma parnasizm denilmektedir. “Sanat için sanat” anlayışını savunan parnasizm, yüzyılda etkisini göstermeye başlamıştır. Bu akım ismini Modern Parnas adlı dergiden almıştır. İlk olarak Fransa’da meydana gelen bu akım sembolizm akımı ile bazı ortak özellikleri taşımaktadır. Parnasizm nedir, temsilcileri kimlerdir? İşte, parnasizm akımı özellikleri…
Parnasizm özellikleri maddeler halinde nedir? Parnasizm Türk temsilcileri ve eserleri
yüzyılın ikinci yarısında Fransa’da ortaya çıkmış bir akımdır.
Kısaca “şiirde realizm” olarak tanımlanabilir.
Romantik şiire tepki olarak şekillenmiştir.
Sanat için sanat ilkesi benimsenmiştir.
Seçkin bir kitleye seslenilmiştir.
Dış gerçeği tasvir etmişler ve bundan dolayı da “tasvirci şiir” olarak değerlendirilmiştir.
Felsefî şiir anlayışı yerleşmeye başlamıştır.
Sözcüklerin seçiminde önemli bir dikkat geliştirilmiştir.
Ölçü, uyak gibi ahenk unsurları önemsenmiştir.
Biçimsel açıdan “mükemmelliyetçilik” söz konusudur.
En çok sone nazım biçimi kullanılmıştır.
Sanatı “güzellik” işlevi ile sınırlandırarak değerlendirmişlerdir.
Şiirde bilimsellik, nesnellik hususlarının oluşmasına gayret edilmiştir.
Parnasizmin Başlıca Temsilcileri:
Theophile Gautier (Tiefil Gutiye),
Theodore de Banville (Tieodoğ dö Banvil),
François Coppee (Fığansuva Kupe),
Jose Maria de Heredia ( Joze Mağiya dö Heğidya),
Sully Prudhomme,
Theodore de Banville (Tieodoğ dö Banvil).
Türk Edebiyatında Parnasizm
Bu akımın en belirgin etkileri Tevfik Fikret‘te görülür. Kimi yönleriyle Yahya Kemal de bu akımdan izler taşır.
Sonnet
Eskiden niceleri Burgonya bahçelerinde,
Adlarını kazıdılar ağaçlara sevdiklerinin
Niceleri o canım salonlarında Louvre’ların
Burunları havada gülüp eğlendiler delice.
N’oldu peki? Şimdi kim biliyor onları? kimse,
Hepsi göçüp gittiler ardı sıra birbirinin,
Adlarını bilen yok bakın bugün hiçbirinin
Bunlar da bir zamanlar yaşadı demiyor hiç kimse.
Her şey bu hesap. Marie, Cassandre, siz Helena
(…)
— Bir günlüktür saltanatı zambakların, güllerin —
Gelip Ronsard, Seine’de, o sırrı Loire’larda
Ölümsüz etmeseydi sizi bu dünyada, acaba
Kim ederdi lafını sizin de yaşadığınızın.
Jose Maria de Heredia
Çeviri: İlhan Berk
Ayrıca bakınız:
EDEBİYAT/KÜLTÜR/SANAT/FİKİR AKIMLARI
Edebiyat Akımı veya Edebî Akım Nedir?
Edebiyatın Sanat Akımları ile İlişkisi
Klasisizm
Romantizm (Coşumculuk)
Realizm (Gerçekçilik)
Naturalizm (Doğalcılık)
Parnasizm
Sembolizm (Simgecilik)
Simgecilik Nedir?
Sürrealizm (Gerçeküstücülük)
Empresyonizm (İzlenimcilik)
Kübizm
Ekspresyonizm (Dışavurumculuk)
Dadaizm
Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk)
Fütürizm (Gelecekçilik)
Entüisyonizm (Sezgicilik)
Letrizm (Harfçilik)
Pozitivizm (Olguculuk)
Modernizmi Esas Alan Yazarlar ve Eserleri
Postmodern Edebiyat
Modernist Akımlar
PARNASİZM ESERLERİ
François Coppee: Romance of Youth
Theodore de Banville: Les Princesses
Theophile Gautier: Le Morte Amoureuse
Sully Prudhomme: Epaves
Jose Maria de Heredia: Les Trophees: The Sonnets
Rene Leconte De Lisle - La Passion
Tevfik Fikret: Rübab-ı Şikeste / Şermin / Haluk'un Defteri
Yahya Kemal: Kendi Gök Kubbemiz / Eski Şiirin Rüzgarıyla
Cenap Şehabettin: Evrak-ı Eyyam / Tiryaki Sözleri / Evrak-ı Leyal
Ali Ekrem Bolayır: Bari'a / Şiir Demeti
Ahmet Hikmet Müftüoğlu: Çağlayanlar: Haristan / Çağlayanlar
Ali Fuat Ozansoy: Fani Teselliler / Elhan-ı Vatan
Hüseyin Suat Yalçın: Lane'i Melal
Celal Sahir Erozan: Siyah Kitap / Beyaz Gölgeler
PARNASİZM TARİHÇESİ
Parnasizm akımı Fransa'da ortaya çıktı. senesinde yayınlanan Parnas dergisi ile ortaya çıkarak yayıldı. Parnas ise mitolojide yer alan ilham perilerinin yaşadığı dağ olarak bilinmektedir. yüzyılda ise pozitif bilim akımının daha çok güçlenmesi ile de parnasizm akımında gelişmeler meydana geldi.
PARNASİZM KURUCUSU
Parnasizm akımında "Sanat, sanat içindir" anlayışı ele alınarak eserler yazılmaktadır. Parnasizm akımının kurucusu ise Gautier'dir. Gautier Fransiz şair olarak bilinmektedir. Aynı zamanda yazar, romancı, gazeteci ve edebiyat eleştirmenidir. 30 Ağustos tarihinde Fransa'da dünyaya gelmiştir. Parnasizm ve romantizm akımını savunur. Eserleri arasında Jeune Femme Nue yer almaktadır.
PARNASİZM VE SEMBOLİZM ORTAK ÖZELLİKLERİ
Sembolizm insanın iç dünyasına önem verip ele alırken parnasizm de dış gerçeklik ve güzellik ön plandadır,
Parnasizm gerçekçi olan bir akım olarak bilinirken sembolizm ise hayal gücü üzerine kurulu olan bir akımdır,
Parnasizm akımında çoğunlukla sone biçimi ile şiir yazılırken sembolizm akımında serbest nazım biçimi ön plandadır,
Semboliz akımında kötü ve hüzünlü konu ele alınırken parnasizm akımında geçmiş dönemde yaşanolan mutlu ve özlemlerin konusu ele alınır.
#Parnasizm