Peygamberimize Inen Ilk Ayet

Alak suresi, Kuran-ı Kerim’in 96. suresidir ve toplamda 19 ayetten oluşmaktadır. Ancak ilk 5 ayet hem anlam hem ezberleme hem de Hz. Peygamber’e inen ilk ayetler olması nedeniyle de ayrı bir yere sahiptir. "Oku" ayetiyle başlayan Alak suresi halk arasında İkra suresi olarak da bilinmektedir. Biz de ezberlemek için Türkçe ve Arapça okunuşunun yanı sıra Alak suresinin ilk 5 ayeti anlamı, fazileti, Türkçe meali ve tefsirini bir araya getirdik…

ALAK SURESİ İLK BEŞ AYETİ ARAPÇASI

1- İkra’ bismi rabbikelleziy halak

2- Halekal’insane min ‘alak

3- Ikre’ ve rabbükel’ekrem

4- Elleziy ‘alleme bilkalem

5- Allemel’insane ma lem ya’lem

ALAK SURESİNİN İLK BEŞ AYETİ TÜRKÇE ANLAMI

1- Yaratan Rabbinin adıyla oku!

2- O, insanı bir alekadan (embriyodan) yarattı.

3- Oku! Rabbin sonsuz kerem sahibidir.

4- O Rab ki kalemle yazmayı öğretti.

5- İnsana bilmediği şeyleri öğretti.

ALAK SURESİ İLK 5 AYETİ TEFSİRİ

Diyanetin tefsirine göre, Alak Suresi ilk 5 ayetinde; Peygamber Efendimiz’e (s.a.v.) inen ilk vahiy olup ona ve onun şahsında bütün müslümanlara okumayı emretmiş, onları kalemle yazmaya teşvik etmiştir. İlk vahyin “oku” emriyle başlaması ve bu emrin iki defa tekrar edilmesi, okumanın ve bilmenin dinde ve insan hayatında ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Peygamber Efendimiz’e (s.a.v.) “Yaratan rabbinin adıyla oku!” buyurularak Hz. Peygamber’in (s.a.v.) okuma faaliyetine veya herhangi bir işe, başka varlıkların adıyla değil, yaratan rabbinin adıyla başlaması ve O’ndan yardım istemesi emredilmiştir.

İlk ayette “Yaratan rabbinin adıyla oku!” buyurularak özellikle yaratma sıfatına vurgu yapılmıştır. Çünkü hem insandaki okuma yeteneği ve imkanını hem de onun okuduğu, incelediği, anlamaya ve kavramaya çalıştığı objeleri, nesneleri yaratan Allah’tır. İnsan, bilgi edinme sürecinde Allah’ın verdiği imkan ve yetenekleri kullanmakta, O’nun yarattığı şartlarda ve onun yarattığı varlıklar üzerinde inceleme ve araştırmalar yapmaktadır.

Alak Suresi’nin 2. ayetindeki “alak” ile aşılanmış yumurtanın ana rahminin iç cidarına asılı vaziyetinin (zigot) kastedildiği anlaşılmaktadır.

Alak Suresi 3. ayet, bir bakıma Hz. Peygamber’in (s.a.v.) bu dolaylı özür beyanına bir cevap olmaktadır. Buna göre Allah’ın keremi sonsuzdur; O, insanı “alak”tan yaratıp mükemmel bir varlık haline getiren ve peygamberlik gibi yüce bir makama kadar erdiren kudretiyle, dilediği kullarına normal yollardan, yani kalemi ve diğer bilgi malzemesini kullanarak bir hocadan bilgi almasını sağlayarak okumayı öğretir, ama O, kullarından dilediğine, bir öğretici ve öğrenim aracılığı olmadan bilgi öğretmeye de kadirdir.

Alak Suresi 4 ve 5. ayetlerde kalemde sayılamayacak kadar çok ve büyük faydalar vardır. Kalem vasıtasıyla ilimler tedvin edilmiş, hikmetler kaydedilmiş, öncekilerle ilgili haberler, bilgiler zaptedilmiş, Allah tarafından indirilmiş olan kutsal kitaplar yazılmıştır.

Kaynak: Diyanet İşleri Tefsiri

ALAK NE DEMEKTİR?

Surenin 2. ayetinde geçen ve sureye adını da veren alak kelimesi, Türkçeye alaka olarak geçmiş sözcüğün de köküdür. Alak, yapışmak ya da asılmak anlamlarına gelen fiilden türemiştir. Ancak surede yan anlamı ile kullanılan alak, insanın anne karnındaki ilk hallerinden biri olan zigot terimine karşılık gelmektedir.

ALAK SURESİNİN FAZİLETİ

Çeşitli İslami kaynaklar Alak Suresinin, okuyanlara Allah'u Teala'nın büyük ecirlerin yanı sıra sabır ihsan edeceğini kaydetmiştir.

Rasulullah bir hadis-i şerifinde Alak Suresini okuyanlara bütün mufassal sureleri okumuş ecri verileceğini ifade etmiştir. Hücurat Suresinden Büruc suresine kadarki surelere mufassal sureler ismi verilir.

Alak Suresini her gün okuyan kişilerin hafızasının daha kuvvetli bir hal alacağı belirtilmiştir.

Tüm bunlara ek olarak 7 kere Alak Suresi okumanın, kişinin muradını gerçek kılacağına inanılır. Ayrıca herhangi bir hayırlı iş için 7 kere Alak Suresi okumak, o işin rast gitmesini sağlar.

Değerli kardeşimiz,

Sahih ve güvenilir hadisler arasında gerçek bir çelişki yoktur. Bu nedenle, aralarında çelişki varmış gibi zannedilen bazı hadisler gördüğümüzde, bunların mutlaka bir açıklamasının olduğunu ve hemen reddetmenin doğru olmayacağını bilmeliyiz.

Soruda da geçtiği üzere, hadis, tefsir ve siyer kaynakları Kur'an’ın ilk indirilen vahyinin hangisi olduğuna dair iki rivayet aktarmışlardır.

İlk rivayete göre Kur'an’ın ilk inen vahyi Alak suresinin ilk beş ayetidir.

İkinci rivayete göre Kur'an’ın ilk inen vahyi Müddessir suresinin ilk ayetleridir.

Alimlerin çoğuna göre, Alak suresinin ilgili ayetleri ilk sırada ve Müddessir suresinin ilgili ayetleri ikinci sırada inen ayetler olmalıdır.(1)

Hz. Cabir rivayetinde geçen “İlk olarak Müddessir suresinin ayetlerinin indiği” ifadesi, vahyin kesilmesinden sonra inen ilk ayetler olarak anlaşılması daha uygundur. Nitekim yine Hz. Cabir’den gelen bir diğer rivayete göre Müddessir suresi fetret-i vahiyden sonra inmiştir.(2)

İmam Suyuti’nin bu konudaki açıklamaları, diğer alimlerin de değerlendirmelerini yansıttığı için, onun maddeler halindeki açıklamalarını kısaca özetlemek istiyoruz.

Suyuti, Hz. Aişe ile Hz. Cabir’den gelen iki rivayetin birkaç şekilde telif edilebileceğini belirtir:

1. Hz. Cabir’e, “İlk inen Kur'an ayetleri hangisidir?” diye sorulan soru, tam veya bütün halinde vahyedilen ilk sureye dairdir. Cabir’in bu soruya verdiği cevap Alak suresinin tamamı nazil olmadan önce bir bütün halinde inen ilk surenin Müddesir suresi olduğunu belirtmeye yöneliktir. Cabir rivayetinde geçen; “Hira’da bana gelen melek” ibaresi Alak rivayetinde geçen meleği kastetmektedir.

2. Cabir’in “ilk nazil olan ayetler” ile ilgili ifadesi, vahyin başlangıcına değil, fetret-i vahiyden sonrasına mahsustur.

3. Alak suresi 1-5. ayetler “nübüvvet bağlamında”, Müddessir suresi 1-3. ayetler ise “risalet bağlamında” ilk nazil olan Kur'an vahiyleridir. Dolayısıyla önce nübüvvet, sonra risalet başlamış, Müddessir suresi de inzarı başlatmıştır...

4. Cabir rivayetinde sözü edilen öncelikten maksat, vahyin nüzulünden önce vuku bulan bir hadise üzerine gelen ilk ayetlerdir. Nitekim Müddessir suresinin ilk ayetleri, Hz. Peygamber (asm) Efendimizin Hira’da yaşadığı ilk vahiy tecrübesinden duyduğu korku üzerine eve gelip örtüye bürünmesi üzerine nazil olmuştur. Alak suresinin ilk ayetleri ise herhangi bir nüzul sebebi olmadan nazil olmuştur.

5. Cabir: “Müddessir suresi ilk nazil olan Kur'an vahyidir.” derken, bunu Hz. Peygamber’den (asm) naklettiği rivayetten hareketle değil kendi içtihadıyla söylemiştir. Bu yüzden, ilk Kur'an vahyinin Alak suresinin başındaki ayetler olduğu bilgisini içeren Hz. Aişe rivayetinin Hz. Cabir rivayetine öncelenmesi gerekir.(3)

Bu açıklamalardan edindiğimiz kanaatimiz şudur ki, ilk nazil olan Alak suresinin ilk ayetleridir. Özellikle “oku” emriyle başlaması çok güçlü bir münasebete işaret olduğu söylenebilir.

Kaynaklar:

1) Taberî, Câmiu’l-Beyân, Kahire 2001, XXIII, 403; Salebî, el-Keşf ve’l-Beyân, X, 69; Vâhidî, Esbâbu’n-Nüzûl, s. 12; Fahreddîn er-Râzî, Mefâtîhu’l-Ğayb, Lübnan 1981, XXX, 190; İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azim (thk. Muhammed Sellâme), Riyad 1997, VIII, 262; Zerkeşî, el-Burhân, I, 144; Suyûtî, ed-Dürrü’l-Mensûr, XV, 63.
2) Salebî, el-Keşf ve’l-Beyân, X, 69; Vâhidî, Esbâbu Nüzûl, s. 12; Râzî, Mefâtîhu’l-Ğayb, XXX, 190; İbn Kesir, Tefsîru’l-Kur’ân, VIII, 262; Zerkeşî, el-Burhân, I, 144.
3) Suyûtî, el-İtkân, I, 78-80; İbn Hacer, Fethu’l-Bârî, VIII, 678-680; Aynî, ‘Umdetu’l-Kârî, XIX, 266.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

Alak Suresi Türkçe, Arapça Anlamı ve Okunuşu 

1- Arapça Okunuşu: 

Bismillahirrahmanirrahim.

 Ikre' bismi rabbikelleziy halak.

 Halekal'insane min 'alak.

 Ikre' ve rabbükel'ekrem. Elleziy 'alleme bilkalem.

 Allemel'insane ma lem ya'lem.

 Kella innel'insane leyatğa.

 Erra a hustağna. İnne ila rabbikerrü'.

 Eraeytelleziy yenha. Abden iza salla.

 Eraeyte in kane 'alelhüda. Ev emara bittakva.

 Eraeyte in kezzebe ve tevella. Elem ya'lem biennallahe yera.

 Kella lein lem yentehi lenesfe'an binnasıyeh.

 Nasıyetin kezibetin hatıeh. Felyed'u nadiyehu. Sened'uzzebaniyete.

 Kella la tütı'hü vescüd vakterib.

 2- Alak Suresinin Anlamı: 

 Oku! Yaratan Rabbinin adıyla oku.

 O, insanı bir kah pıhtısından, asılarak tutunan bir embriyodan yarattı. 

 Oku! Rabbin Ekrem'dir. 

(Esmaül Hüsna'da yer alan El- Ekrem ismi, hiçbir kayda ve şarta bağlı olmadan, sınırsızca lütfeden, ihsanda bulunan, kullarını gözeten anlamına gelir. )

Rabbindir insana kalemle yazmasını ve ilmi öğreten. 

 Hiçbir insanın bilmediğini insanlara öğreten O'dur. 

 İş sandığınız / düşündüğünüz gibi değil. İnsan gerçekten azar, yoldan çıkar ve günahkardır. 

 Öyle olmamasına rağmen kendisini her türlü ihtiyaçtan münezzeh görmüştür insan. 

 Oysaki dönüşünüz yalnızca banadır. 

 Gördün mü size yasakları bildireni? 

 Bir kulu Allah'a secde ederken? 

 Ya onlar değil de o kul iyilik ve hayra yönelik ameller işliyorsa? 

 Ya O, size küçük büyük günahlardan sakınmayı ve takva içinde olmanızı emrediyorsa? 

 Peki gördün mü şu Allah'ın nimetlerini ve yarattığı diğer her şeyi yalanlayanı? 

 İş sandığınız gibi değil. Eğer günahkarlar günah işlemekten vazgeçmezse onların alnını mutlaka tutup sürteceğiz. 

 O yalancı ve günahkar olan alnı! 

 Hadi çağırsın / beraberinde getirsin kendisini destekleyenleri. 

 Biz de zebanlleri çağırıyor olacağız. 

 Sakın onlara boyun eğme ve onların yolundan gitme. Secde et ve Rabbine yaklaş. 

Alak Duası Faydaları ve Faziletleri 

Alak Suresi, Hz. Muhammed'e indirilen ilk vahiy olması nedeniyle Kuran'ı Kerimdeki en faziletli dualardan biridir. İnsanı yaratanın ve bilmediği her şeyin Alak tarafından kendisine öğretildiğinin söylendiği ayet, ezberlenerek günlük namazlarda okunabilir.