Özel günlerde sıkıntı yaratmaması için fizyolojik bir durum olan adet dönemini ilaçlarla ertelemenin mümkün olduğunu belirten Kadın Sağlığı ve Doğum Uzmanı Sadiye Eren, adet geciktirici ilaçların nasıl kullanılması gerektiği hakkında bilgi verdi ve konuyla ilgili sık sorulan soruları yanıtladı:
Adet geciktirici ilaçların asıl kullanım amacı nedir ve nasıl kullanılmalıdır?
Asıl kullanım amacı, beklenen adetin ötelenmesidir. Kadınlarda her ay yumurta olgunlaşırken östrojen, olgunlaştıktan sonra da progesteron üretilir. Kadın vücudunun gebeliğe hazırlık safhasındaki bu hormonlar sayesinde oluşan yumurtalar çatlar. Eğer döllenme olmazsa iki hormon birden azalmaya başladığı için buna bağlı bir adet süreci oluşur. Her kadının her ay yaşadığı adet döngüsünün sistemi bu şekilde işlemektedir. Dışarıdan müdahale ederek, östrojen ve progesteronun azalması engellenirse, adet döngüsü sonraya ertelenebilir. Bu erteleme işlemi çok uzun süreli değil, en fazla 10 güne kadar uygulanmalıdır. Daha fazla yapılırsa bazı yan etkiler görülebilir.
Adet döngüsü 10 günden fazla ertelenirse ne gibi yan etkiler oluşur?
Göğüslerde şişmeyle birlikte, vücutta ödem hissi oluşur. Adet gününde uzama veya kanama artışı olabilir. Bunlar dışında çok belirgin yan etkileri görülmemektedir.
Bu tür ilaçlar nasıl kullanılmalı?
Beklenen adet döneminden 2 gün önce kullanılmaya başlanabilir. Bu ilaçların değişik formları bulunmakla birlikte, bazısı günde 2 tane, bazısı günde 3 tane alınmaktadır. Kullanım süresini de en fazla 10 güne kadar veriyoruz. Eğer daha uzun süre verilmesi gerekirse doktor kontrolü altında alınmalıdır.
İlacı aldıktan sonra vücutta nasıl bir değişim olur?
Çok fazla bir değişim olmaz. Göğüslerde hafif dolgunluk (adet dönemi öncesinde hissedilen dolgunluk gibi), vücutta bir gerginlik hissi, bu ilaçların etkisiyle biraz daha fazla olabilir. Ama herkeste olacak diye de bir kural yoktur.
İlacın etkisini gösterdiği nasıl anlaşılır?
Kanama olmaması, ilacın etkisini gösterdiği anlamına gelir. Kanama varsa ilaç etkisini göstermedi demektir.
İlacı kullandıktan sonra cinsel ilişkiye girilirse hamile kalınır mı?
İlaç sadece adet geciktirici bir içeriğe sahiptir, tek başına hamileliği engelleme özelliği yoktur. Eğer adet geciktirici ilaçla birlikte doğum kontrol hapı kullanılıyorsa koruma sağlanabilir.
Adet dönemini ertelemenin vücuda bir zararı olur mu?
Çok sık yapılmadıkça bir zararı olmaz. Ancak ne de olsa vücudun doğal döngüsünü engellediği için sık kullanılmamasını öneriyoruz.
1 sene içinde kaç defa kullanılabilir?
Süre anlamında literatürde bir kısıtlama bulunmamaktadır. Ancak çok sık kullanılmasını önermiyoruz. Örneğin senede 2 defa, çok mecbur kalınırsa belki 3 defa kullanılabilir. Doğal döngüyü bozmamak adına mümkün olduğu kadar az kullanmalıdır.
İlaç sonraki adet döngüsünü nasıl etkiler?
İlaç kullanımı sonrasında ilk kanamanın gerçekleşmesiyle birlikte vücut yeni bir döngü belirliyor ve o şekilde devam ediyor.
Dikkat edilmesi gereken konular neler?
Bazı hastalarımızda ilaç kullanımından önce ultrasonla rahim içini ölçmemiz gerekebilir. Rahim içi yapısına göre östrojen veya progestoron içeriğini değerlendiririz. Genellikle bu tür adet geciktirici ilaçlar yalnızca progestin içerirler ama her progestinin hafif östrojenik aktivitesi de vardır. Daha çok östrojenik aktivitesi fazla olanları tercih ediyoruz. Ancak kişinin rahim içi, yani endometrium dediğimiz dokunun kalınlığı ve yapısı kullanacağımız ilaç için yol gösterici olmaktadır.
Regl döneminde şiddetli ağrı, bulantı, yoğun gözlenen kanama vb. rahatsızlıkların normal ve katlanılması gereken bir süreç olduğunu düşünmek, regl geciktirici ve doğum kontrol yöntemlerine dair bilgisizlik gibi durumlar tıbbi yardım almamızı ne kadar etkiliyor bilinmez ama bu yöntemler hakkında ne kadar bilgili olduğumuzu sorgulamanın halk sağlığı açısından önemli olduğunu düşünmekteyiz. Regl dönemleri herkes için farklı deneyimlense bile bazı özel günlerde regl olmaktan kaçınmayı tercih edebiliriz.
Özellikle tatil, bayram gibi özel günleri regl nedeniyle kaçırmak istemiyorsak doğum kontrol veya regl geciktirici ilaçlar yararlanılabileceğimiz seçeneklerdendir. Doğum kontrol ilaçlarından farklı olan regl geciktirici haplar (örn; Primolut-N), menstrüyasyonun ertelenmesi ve rahatsız edici semptomların tedavisine olanak sağlamaktadır. Bu ucuz ve etkili yöntemin doktor kontrolünde uygulanması ve doz kullanımına dikkat edilmesi gerektiği, aksi takdirde hastanın güvenliği açısından ortaya çıkabilecek riskler hakkında hastalar uyarılmaktadır [1].
Doktorların bu konuda ayrıca bir seçenek olarak sunduğu doğum kontrol hapları hakkında merak edilenlere buradan ulaşabilirsiniz.
Noretisteron nedir?
Noretisteron ilacının içerisinde progesteron hormonu yer almaktadır [2]. Regl döngüsünde progesteron seviyeleri düşüşe geçmeye başlar. Sentetik progesteron yani noretisteron kullanımı ile bu seviyeler düzenlenerek reglin ertelenmesi sağlanır [3]. Rahim içerisindeki salgı ve yapıları etkileyerek yumurta atılımını geciktirmesinin yanında regl dönemiyle ilişkili adet olamama, çok fazla kanama, premenstrüyal sendrom gibi problemlerin tedavisinde de noretisteronun kullanıldığı belirtilmektedir [2]. Bu ilaçların ara sıra kullanımında bir sakınca görülmese de, düzenli olarak reglin ertelenmesi için kullanılması önerilmemektedir [3,5,6].
Noretisteron ilaçların doğum kontrol yöntemi olmadığı için kullanıldığı süre içerisinde cinsel ilişkiye girilmesi halinde korunma yöntemlerinin kullanılması gerekir [3]. Regl geciktirici hapları kullanmadan önce mutlaka doktora danışılması önemlidir [4]. Diyabet, karaciğerde rahatsızlık, gebelik şüphesi vb. sakıncalı durumların hastanın geçmiş öyküsünde sorgulanması, regl geciktirici haplara başlamaya uygun olup olmadığını belirlemede önemli olarak belirtilmiştir [2]. Belli miktar ve aralıklarla doz alınması tedavi açısından önemlidir. Doz alımının aksaması veya unutulması durumunda doktorun belirttiği şekilde hastanın tedaviye devam etmesi gerekmektedir [4].
İlaç Kullanım Sonrası Etkiler
İlacı aldıktan sonra göğüste hassasiyet, gergin ve düşük ruh hali, düşük libido, kabızlık ve sıvı birikmesi kişiden kişiye görülme şekli değişmekle beraber ilacın kullanım sonrası olası etkileri olarak belirtilmektedir [3,5, 6]. Tedavi süresine bağlı olarak görülme sıklığı değişen yan etkilere mide bulantısı, baş ağrısı, migren, nefes darlığı, akne oluşması şeklinde yer verilmiştir [3,4].
Sonuç olarak incelenen kaynaklara bakıldığında doktor kontrolünde reçeteyle alınması gereken regl geciktirici hapların;
Progesteron seviyesinde ve rahmin iç yapısında meydana getirdiği değişimlerle menstrüal döngüyü değiştirebildiği,
Sürekli kullanılmadığı takdirde vücut için bir sorun teşkil etmediği,
Doğum kontrol hapı yerine kullanılmaması gerektiği anlaşılmaktadır.
[1] Mansour D. (). Postponing menstruation: choices and concerns. The Journal of Family Planning and Reproductive Health Care, 43(2), – seafoodplus.info
[2] Topalismailoğlu, H. Primolut-N, Nasıl Kullanılır, Yan etkileri. seafoodplus.info
[3] Smith, L. (, Nisan 17), How to delay your period-is it safe to take norethisterone? seafoodplus.info
[4] R. Nalini. (). Primolut-N. International Journal of Advances in Nursing Management,9(3) doi: /
[5] Medistate Kavacık Hastanesi. Adet geciktirici ilaçların asıl kullanımı. seafoodplus.info
[6] Kahveci, T. (, Şubat 5), Adet Geciktirici İlaçlar. seafoodplus.info