Saruhanlı Paşaköy Satılık Arsa

saruhanlı paşaköy satılık arsa

izmir_stratejik_plani___

İZMİR TİCARET ODASI

İZMİR STRATEJİK PLANI

Proje Koordinatörü

seafoodplus.info Çınar ATAY

Proje Koordinatörü

seafoodplus.info Çınar ATAY

Proje Ekibi

seafoodplus.info Çınar ATAY

Yrd. Doç.Dr. Yıldırım ORAL

seafoodplus.info Bülent MİRAN

Doç.Dr. M. Vedat PAZARLIOĞLU

Araş. Gör. Sibel ECEMİŞ

Proje Danışmanları

seafoodplus.info Feral EKE

seafoodplus.info Alp TİMUR

seafoodplus.info Asaf KOÇMAN

Bilgi Veri Toplama ve Değerlendirme Ekibi

Buket BAYDEMİR

Başak KAVAL

Saygın İKİZ

Serdar ŞENOL

Özge ORAL

Nükhet DOĞAN

SUNUŞ

ÖNSÖZ

İzmir’in bulunduğu coğrafi konumu değerlendirildiğinde ve de bu kapsamda geçmişine göz atıldığında ne tür süreçlerden geçtiği ve bu süreler zarfında ne tür tecrübeler edindiği, bu gün içinde bulunduğu durumdan belli olmaktadır. Ancak burada belirtilmesi önem arz eden konu, İzmir’in gelişmişliğinin her dönem belirli tarzlar ve davranış biçimleri içinde engellemeye çalıştığı şeklinde olmuştur.

Ekonomik gelişimindeki girişimci felsefeye ve de her türlü yeniliğe açık bünyesi sayesinde ilerleyen İzmir’in oluşturduğu sermaye, sonuçta büyük oranda şehri terk etmiş ve bunun sonucunda da şehir makro yatırımlardan hak ettiği veya üretiminin karşılığında potansiyeline uygun bir oranı alamamıştır.

Elimizdeki çalışmayla, İzmir’in çevresiyle bir bütün olarak ele alınmasının gerekliliği içinde konuya yaklaşılmaktadır. Daha önceki yıllarda ele alınmış konular ve stratejik yaklaşımlar içinde, örneğin; dönemindeki karmaşık hedeflere erişimde, krizlerin peş peşe gelmesi hedefleri saptırmıştır. Bu durum İzmir ticari sermayesinin yatırımcı felsefesini engellemiş ve durağanlığın ötesinde bir ticari hayat yaşanmıştır. Bu dönemde gelen siyasi farklılıklar da olayların pekişmesine neden olmuştur. Yatırımcı kuruluşların İzmir Büyükşehrine yaptıkları yatırımların değişik yaklaşımlarla değerlendirilerek durması, atıl kapasite yaratırken yatırımların arkasının gelmemesine de sebep olmuştur.

dönemini “kalkışa geçiş dönemi” olarak ele aldığımızda bu yıllarda hedeflenen konular arasında ele alınan ve İzmir merkez olmak üzere planlanması gerekli görülen stratejik alanın fiziki bir planı, yapılmaktayken yarım kalmıştır. Bu durumun sonuçları arasındaki plansızlık kavramı içinde İzmir stratejik alanı olarak benimsenen alanda 15 Organize Sanayi Bölgesi planlanmıştır. Ekonomik ve alt yapı hedeflerine bakılmaksızın girişilen bu konu sonucunda sanayi sektörü arsa spekülasyonuna yönelmiş ve yatırımcı sermaye üretim yerine, ne zaman sonuçlanacağı belirsiz bölgelerde arsa alımına nakit aktarmıştır. İlçelerin sanayi alanı sahibi olma rekabeti içinde görülen bu konunun belirsizliğinin ve diğer benzerlerinin elimizdeki çalışmayla önünün alınması amaçlamaktadır.

Gelişmenin önemli öğelerinin başında gelen ulaşım sistemlerinde kısmi bir ilerleme olmasına karşın bütüncül yaklaşıma erişilememiş, çevre yolu tamamlanamamış, İzmir’in özellikle kuzey ve güney ana girişleri ve çıkışları hala alternatifsiz tek ulaşım akslarına boyun eğmiş durumda bırakılmıştır. Aliğa-Menderes-Torbalı elektrifikasyon hattı yapılan yatırımlarıyla günümüzde atıl durumdadır. Deniz ulaşımı ve ticaretinde liman konuları yıllarca spekülatif tartışmalara sahne olmuş ve bu yöne itilmiştir.

İzmir ticari sermayesinin gelişimi sanayi alanında kesintili olarak ivme gösterirken bunu sektörel olarak ticari açıdan değerlendirdiğimizde inşaat sektörünü ön planda gelir görmekteyiz. Zira, yılı sonu itibarıyla İzmir Büyükşehir Bütününde yer alan sermayenin ticari dağılımında inşaat sektörü % 20 ile ön plandadır. Bunu, zengin tarım potansiyeline sahip olmanın avantajını kullanan gıda sektörü takip etmekte olup payı toplamda % 13’tür. Ancak, son on yıl içinde bu iki lokomotif sektör arasındaki rekabette gıda sektörünün yakaladığı ivme inşaat sektörü aleyhine olmuş

ve ikisi arasındaki oran son otuz yıl içinde onar yıllık periyotlar halinde bakıldığında 2,14’den, ikinci on yılda 1,83’e ve son on iki yıl olan periyodunda da 1,49’a inmiştir. Bu da giderek inşaat sektöründeki gerilemeyi veya talebin azalmasını doğrulamaktadır. Bu nedenledir ki sonuç bölümünde ele alınan hedefler arasındaki kuzey, güney ve batı akslarında konut sektörüne yatırımın önlenmesi önerisi doğrulanmaktadır. Tarım sektörünün % 13 olan payı da bu bağlamda şehirsel yerleşmeler dışındaki alanların da desteklenmesinin gerekliliğini hissettirmektedir. Zira, nüfus ve demografik incelemeler ve göç analizleri de İzmir ana merkeze gelen göçün yaklaşık % 50’sinin Ege Bölgesinin kırsal kesiminden ve bunun da % 22’sinin Stratejik Planlama Alanından olduğunu gösterdiğinden, Stratejik Planlama Alanının dış kabuğundan başlamak üzere tarımın teşvik edilmesinin gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Tabiatıyla tarımın teşviki yanında sanayiin de geliştirilmesi önem arz etmektedir. Bu da Kınık ve Tire Organize Sanayi Bölgelerinin desteklenmesiyle birlikte Tekeli Organize Bölgesinin de hızla devreye girmesini gerekli kılmaktadır. Zira İzmir Ticaret Odası öncülüğünde kurulan İTOB Sanayi Bölgesi, m2’lik parsellerle küçük ve orta ölçekli girişimcilere de yatırım olanağı sağlamaktadır.

İzmir sermayesinin zaman içindeki dalgalanması kurulmuş olan firmaların yılı sonu itibarıyla sadece % 49’unun hayatiyetlerini devam ettirdiğini göstermektedir. Bunlar arasında mali kurumların gelişmesi veya azalması beklenmesine rağmen, krizlere karşın bu sektörün payının toplamda sonrası değerlendirildiğinde hep % arasında kaldığı saptanmıştır. Ancak detaylı bir inceleme öncesinde bu kurumların toplamdaki payının % 10 olduğunu da göstermektedir. Şu halde durum, İzmir’in mali kurumlar açısından, bu kurumları bünyesinde tutmak için atılım yapması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Son dönemlerin en cazip sermaye yatırımı olan tekstilde de durağanlık olmuş ve pay % arasında kalmıştır.

Sektörel olarak turizmin odak noktalarından biri olarak gösterilmesine rağmen bu konuda girdiler hep il dışında elde edilmiştir. Etrafının yüksek potansiyelinden İzmir pay alamamış ve bu konuda ticari sermaye atılımları son on yılda toplamda % 3’ten % 4’e çıkmasına karşın istenilen düzeyin gerisinde kalınmıştır. İzmir bu süreçler içinde Bergama benzeri bir transit merkez olmuş, Dalaman ve Bodrum Havalimanlarının açılmasıyla ve de şehir, havalimanının Çiğli’den taşınmasıyla potansiyelini yitirmiştir.

Dolayısıyla geçtiğimiz süreçlerde İzmir gereken atılımı yapamamış ve geride kalmıştır. Bu dönemde öncelikle ele alınması gereken yatırımlar arasında sürükleyici olanlara eğilinilmesi gerekmektedir. Bunlar makro hedefler olarak ele alınmalıdır. İlk aşamada İzmir’in dışa açılmasının teşvik edilmesi gerekmekte olup bunların başını deniz ulaşımında yapılacak atılımlar çekmelidir. Çandarlı limanı hakkında kesin bir karara varılmalıdır. Enerji sorunları çözülmeli ve doğalgaz yanında başta rüzgar enerjisi olmak üzere alternatiflerin devreye alınması gerekmektedir. Jeotermal enerjinin kıpırdanması teşvik edilmelidir. Güneş enerjisinin domestik hizmetler başta olmak üzere kullanımının yaygınlaştırılması hedef alınmalıdır. Hepsinden önemlisi yatırımların mekansal dağılımının planlanması gereklidir. Bu sayede bütünlük ve koordinasyon sağlanacaktır. Şu halde ilk aşamada mekansal analiz metotlarının analizi gerekmektedir. Hangi yatırımın hangi alana yapılması, hangi olumlu

ekonomik girdiyi sağlayacaktır sorusunun cevabı bu şekilde böylece konut sektörü de bu bağlamda kendisine yer bulacaktır. Bu doğrultuda konut sektörü, konut imalatıyla sektörel bir yön verici olmaktan çıkarılmalıdır. İzmir’i zayıflatan yönlerden biri de bu konut fazlası ve yanlış mekansal dağılımı olarak görülmektedir. Aynı durum şehir içi turizmi için de geçerlidir. Şayet İzmir ölçeğinde bir yerleşmenin Nazım İmar Planı bulunmuyorsa, bu konuda ticari sermaye sahiplerini de yatırımlarını yanlış yönlendirdikleri açısından yorumlamanın anlamı bulunmamaktadır. Sektörel arazi arzının yapılabilmesi için bu tür Nazım Planların yapılması gerekmektedir.

İzmir çok kutuplu, polarize bir gelişim sergileyerek ilerleme kaydetme durumundadır. Bu nedenle kendi içinde geçmiş yıllarda sonlandırılamamış Kalkınma Ajansı adı ile lanse edilmiş bir organizasyonun hangi ad altında olursa olsun gerçekleştirilmesi ve İzmir sermayesinin ve de makro yatırımlarının yön bulması gereklidir. Expo projesinin geçmiş yıllarda yön bulamaması ekonomik krizlere bağımlı olsa da kısmen de bu yöntemsizlikten kaynaklanmıştır. Geçmiş süreçlere dikkat edildiğinde önümüzdeki kısa vade bu tür bir sergilemeye hazırlanma dönemi olarak değerlendirilmelidir. Şu halde İzmir en erken yılından önce bu tür bir adaylığa başvurmamalıdır. İzmir’de geçmiş stratejik planlarda da yer alan Menkul Kıymetler Borsasının kurulamaması da geriye dönük olumsuzluktur.

Bir önceki stratejik planın hedeflerinden olan İzmir’in kişi başı dolarlık gelire ulaşılmasının hedeflenmesi kamu yatırımlarına ayrılan ödenekler incelendiğinde de mümkün görülmemekte idi. yılında erişilen değer dolar ve yılında ise dolar olmuştur.

Burada olduğu gibi, stratejik planların emredici işlevi bulunmamaktadır. Yön verici ve tavsiye niteliği taşımaktadırlar, bu nedenle serbestileri geniş bir yelpazeye yayılma imkanı taşır. Ancak emredici hususların da plan kapsamında yer almasını önerirler. Zaten bu doğrultuda çalışmada emredici hususların planlama için en önemli araçlarından biri olan Nazım Planların yapılması önerilmiştir. Bunlara ek olarak Stratejik planlar makro karar mekanizmalarının devreye girmesini önerirler. Dolayısıyla mekansal açıdan detay olarak kabul edilen çözümler kapsamları dışındadır. Özellikle şehirsel ölçekte mekan tasarımları konusunda çözüm getirme yerine çözüm yollarını göstermek ve yönlendirmek ana amaçlarının başındadır. Şu halde örneğin İzmir için Konak Meydanının düzenlemesinin nasıl olması gerektiği stratejik kavram dışındadır. Ama anılan meydan dahil olmak üzere benzer kolektif alanların şehirsel tasarım ölçeğinde ele alınması gerekliliğini önerirler.

Bu pencereden bakacak olursak, Birinci Stratejik Plan Döneminde önerilen yatırımlardan % 50’sinin gerçekleştiğinden bahsedilmesi de stratejik bir önem taşımamaktadır. Zira, yatırımlarda sayısallıktan ziyade kapsamın önemi vardır. İkinci plan döneminde de sayısallık üzerinde durulmasına karşın bu plan dönemi için farklı bir yöntem izlenmiştir. Örneğin Çandarlı Limanıyla, Konak Meydanı projesi sayısallık olarak iki konu olarak ele alındığında gerçekleşme açısından farklı kriterler ve temellere dayanmaktadırlar. Gerçekleştikleri takdirde sayısallıklarının ekonomik

olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. İzmir’in geçmiş yıllardan bu güne gelirken yaşadığı en büyük handikap işte burada gizlidir.

Sayısallığı adetten çıkararak olaylara daha gerçekçi bir gözle bakılmasının öğrenilmesi gerekmektedir. Yaptırmamanın değil yaptırmanın daha önemli olduğu bütün olarak öğrenildiği zaman belki de bu tür plan yaklaşımlarına gereksinim duyulmayacaktır. Her şeye rağmen daha bu gereksinimlere ihtiyaç duyulan dönemlerde İzmir Ticaret Odasının bu kapsamda bir çalışmaya önderlik etmesi, birlik ve beraberlikle sorunların üstesinden gelinmesi için çaba sarf ettiğinin delilidir. Bu güne değin yapılmış olan stratejik planlarla şehrin gelişimini amaçlayan İzmir Ticaret Odası, bu kez de aynı güç ve ivmeyle şehrin ekonomik gelişimine katkı yapma isteğindedir.

seafoodplus.info Çınar ATAY

İzmir, Eylül

İçindekiler

Sunuş

Önsöz

Özet

Giriş

1. Çalışmanın Amaçları

2. Çalışma Programı

Birinci Bölüm

3. Mevcut İdari Yapı

4. İzmir İlinin Ekonomik Sektörel Potansiyeli

5. Strateji Planının Alt Yörelerinin Tanımlanması

[ A ] İzmir Büyükşehir Bütünü Strateji Alt Yöresi

[ B ] Bakırçay Strateji Alt Yöresi

[ C ] Gediz Strateji Alt Yöresi

[ D ] Gediz-Nif Strateji Alt Yöresi

[ E1 ] K. Menderes Kıyı Kesimi Strateji Alt Yöresi

[ E2 ] K. Menderes Kara Kesimi Strateji Alt Yöresi

[ F1 ] Yarımada Çeşme Kesimi Strateji Alt Yöresi

[ F2 ] Yarımada Urla Kesimi Strateji Alt Yöresi

6. İzmir İlinin Mevcut Yapısal Özellikleri, Tahmin Ve Projeksiyonlar

Sosyal Yapı Özellikleri

Ekonomik Sektörlerin Özellikleri

Ticaret

Sanayi

Tarım

Turizm

Mali Müesseseler

Coğrafi Çevre Özellikleri

Altyapı

Ulaşım Ağı Bilgileri

İçme ve Kullanma Suyu – Tarımsal Sulama

Kanalizasyon ve Pis Su

Enerji

Haberleşme ve Telekominikasyon

İzmir Körfezi

İzmir İli Kıyı Kesimi

7. Kamu Yatırımları

Kamu Yatırımlarının Sektörler İtibarıyla Değerlendirilmesi

Makro Kamu Yatırımlarının Sektörler İtibarıyla Değerlendirilmesi

Kamu Yatırımlarının Ekonomik Değerlendirilmesi

8. Strateji Alt Yörelerinin Sorunları ve Potansiyelleri

Alt Yörelerin Sorunları

Alt Yörelerin Potansiyelleri

İkinci Bölüm

9. Sentez: Strateji Planının Genel İlke ve Özellikleri, Yapılanma Önerileri

Yaklaşım Yöntemi

İzmir İli Mekansal Sentez Çalışmaları

Bütünleşik Mekansal Strateji Şeması

Plan İçin Öngörülen Araçlar

İdari Yapı Önerileri

Yatırım ve Karar Organizasyonları, Mali Kurumlar, Anadolu Menkul Kıymetler Borsası

Potansiyellerin ve Hedeflerin Strateji Planına Olası Etkileri

Ekonomik–Sektörel Etkiler

Sanayi

Ticaret

Tarım

Turizm

Mali Kurum Stratejileri

Altyapı Etkileri

Doğal – Çevresel Etkiler

Deprem Potansiyeli ve Zemin Koşulları

Su Potansiyelinin Değerlendirilmesi

Üçücü Bölüm Strateji Alt Yörelerinin Ortak ve Ayrışık Strateji Kavramları

İzmir İli İçin Bütünleşik Strateji Planı Öngörüleri ( – )

– Dönemi İçin Mekansal Ekonomik İlkeler ve Varsayımlar

Dönemi Ekonomik Sektörel Hedefler

Dönemi Yatırım Program Öncelikleri

(Birinci Beş Yıllık Dönem)

(İkinci 5 Yıllık Dönem)

Strateji Plan Dönemi Sonrası İçin Uzun Vadeli Amaçlar ve Kestirimler

Değerlendirme ve Sonuç

İZMİR STRATEJİK PLANI ÖZETİ

’lı yıllar değerlendirildiğinde Ülke ekonomisi açısından pek parlak olmayan sonuçlara karşılaşmaktayız. Bu yılların karakteristikleri açısından ilk planda aşırı borçlanma ve ekonomide dengenin sağlanamaması yanında kamu kesiminde dengelerin de bozulduğu görülmektedir. Bunlara eklenen seçim politikalarının yanına körfez krizi de gelince para piyasaları da krize girmiş ve parlak olmayan bir dönem yaşanmıştır. Bu dönem başında İzmir Ticaret Odasının İzmir’i, özelde ilerleyen yıllarda bu krizin etkilerinden uzak tutmayı amaçlayan bir Stratejik Plan çalışmasını yaptırmış olması önemli bir girişim olarak kabul edilmelidir. Bütün olumsuzluklara rağmen İzmir’i bir dünya şehri yapmayı hedefleyen bu çalışma ağırlıklı olarak sosyal ve ekonomik konulara yönelmiş ve hedefler belirlemeyi amaçlamıştı. Bu hedeflerin içinde yılı belirtildiği üzere İzmir’in bir dünya şehri olması idi. Ancak aradaki yıllarda ortaya çıkan ekonomik krizler sonrasının durgunluk döneminden sıyrılış şeklinde geçmemiş ve hedefe ulaşılmada göreceli de olsa geç kalınmıştır.

Ege Bölgesi Türkiye Gayri Safi Yurt İçi Hasılasının ortalama % 16’lık kısmını üretmektedir. Yine Bölge, Türkiye sanayi üretiminin % 14’üne sahiptir ve bölgenin imalat endüstrisine olan katkısı istihdamda % 3, üretimde % 13, katma değerde % 17 ve yatırımlarda % 13’tür. Ülke ekonomisinde bölgenin payı, sanayide % 17, ticarette % 18 ve tarımda ise % 23’tür. Tarımdaki nispi payın yüksekliğinde bölgeye özgün pamuk, üzüm, incir ve zeytin gibi ürünlerin olması ve bölgedeki tarımın gelişmiş olmasının rolü vardır. Bölgenin kişi başına ortalama GSYİH’sı yılında dolardır. yılında dolara kadar çıkmış, ancak krizlerin etkisiyle yılında dolara düşmüştür. Bu da ülke ekonomisindeki gerilemenin, bölge ekonomisi üzerindeki etkisinin iyi bir göstergesidir. Bölge halkının ekonomik durumunun göstergesi olarak karşılaştırmada kullanılan kişiye düşen araç sayısına bakıldığında, Türkiye ortalamasına nazaran özel araçta 1,22 kat ve motorlu kara taşıtı sayısında ise 1,35 kat daha fazla araca sahiptir.

Türkiye’nin illeri arasında İzmir, ekonomik potansiyeli açısından ilk üç sırada yer almakta, sosyo-ekonomik özellikleri bir bütün olarak dikkate alındığındaysa diğer illerden farklı ve kendine ait özellikleriyle sivrilen bir nitelik kazanmaktadır. İzmir, Türkiye GSYİH’nın ortalama % 8’lik kısmını üretmekte ve üretimi döneminde ülke ekonomisine benzer artış ve azalışlar göstermektedir. , ve krizleri hem Türkiye hem de İzmir’in GSYİH seyrinde rahatlıkla izlenebilmektedir. ’li yıllarda artış eğiliminde olan GSYİH, ’lı yıllarda iniş ve çıkışlı artışlar izlemiştir.

İzmir, yılı sabit üretici fiyatlarına göre sanayi faaliyet kolundaki Türkiye GSYİH’nın % ’lik, ticarette ise % ’luk, tarımda ise %’lik kısmını üretmektedir. Bu oranlar İzmir’in sanayi, ticaret ve tarımdaki gücünü göstermektedir.

İlk dönemin senaryoları arasına bakacak olursak ülkeyi genelde içine alan sıkıntılardan etkilenilmiş de olsa İzmir için temel özellik olarak az kutuplu bir yapının seçilmiş olması ve de bunun sanayi ile ticarete bağlanmış olması önemli bir handikap olarak görülmektedir. İzmir Büyükşehir merkezli bir mekansal planın yalnızca bu kapsamda ele alınmasının öngörülmesi bir başka yanılgıdır. Aradan geçen yıllar İzmir için kalkınma senaryosunun tek merkezli ve az kutuplu olamayacağını göstermiştir. İzmir çok merkezli vektörel bir yapıda gelişme zorundadır. Bu çalışma kapsam olarak ele alındığında bu açık olarak görülmüş ve hedefler bu yönde planlanmıştır. Ayrıca İzmir, hinterland destekli tek merkezli bir gelişime tabi olamaz. Bu takdirde hedeflediği amaca ulaşmada zorlanacaktır ve de öyle olmuştur. İzmir merkez şehir olarak sanayi yerine üst düzey ve vasıflı hizmetleri hedeflemeli ve bunu ticaret ile birlikte yürütmeli, turizm ise bir destek sektör olarak kullanılmalıdır. Genel olarak İzmir, sanayisini etrafına dağıtma zorunda olmalıdır. Bu şekilde hinterlandındaki dengeli gelişme İzmir merkezini olumlu biçimde etkileyecektir. İzmir’in bu doğrultuda aldığı göç etrafına da dağılacak ve kentin göç ile bozulan yapısına yetişmek için harcadığı kaynaklar içerde daha sağlıklı bir yaşam yaratmaya yönelebilecektir. Kaldı ki İzmir’in aldığı göçün bir kısmının kendi il hudutları içindeki yerleşmelerden olduğu da düşünülecek olursa bunun da önüne geçilebilecektir. Genel olarak İzmir’de metropoliten potansiyelden yeterince yararlanıldığı söylenemez. Düşük hızlı toplu ulaşım olanakları hinterlandın potansiyelini daha da daraltmaktadır. Bu potansiyelden yararlanamamanın bir başka sonuca da İzmir’in yaşamakta olduğu yetişmiş insan ve firmaların dış göçleri sorunudur. İzmir Büyükşehrinin yıllık ortalama nüfus artışının 0/00

olduğu bilindiğinde, çevre yerleşmeler içinde bu değerin altında kalanlar Bergama, Kınık, Selçuk, Bayındır, Tire, Ödemiş, Beydağ, Kiraz ve Çeşme olarak görülmektedir. İncelemelerimiz bu yerleşmelere daha üst değer göstermelerine rağmen Dikili ile Karaburun’un eklenmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Şu halde etrafındaki nüfus düşüşünü karşılayan, diğer deyimiyle göçü alan şehir birinci planda İzmir olmaktadır ve bu nüfus dağılımında İzmir ne dünya şehri olmaya aday ne de kalkış dönemi hedeflerine ulaşmayı amaçlayan bir atılım yapamaz. yılında İzmir Büyükşehri kişiyi barındıracaktır ve ortalama değerler içinde İzmir her yıl kişi artacaktır. Bu artışı sağlayacak olan en önemli unsurların başında göç alma olgusunun ilk planda yakın çevreden gelmesi engellenmelidir.

Ülke nüfusunun % Ege Bölgesinde yaşamaktadır. Yıllık nüfus artışı toplamda ‰ ile şehirlerde ‰ oranları Türkiye ortalamasının altında iken ‰ ile ortalamanın üzerindedir. Bölge, nüfus artışları açısından Türkiye değerlerine yakın olduğu için, diğer bölgelere nazaran üstün konumdadır.

İzmir il toplamında sayımında şehirde yaşayanların yüzdesi % 79 iken yılında bu yüzde % 81’e çıkmıştır. 10 yılda iki puanlık bir artış vardır. Diğer taraftan kırda yaşayanların oranı % 21’den % 19’a gerilemiştir. Tabi ki bu iki puan içersinde doğumdan kaynaklanan artış ile göçlerin de etkisi vardır. İzmir’de yılı

sayımına göre hanehalkı nüfusu milyondur. Bu nüfus hanede yaşamakta ve ortalama hane halkı büyüklüğü ’dir.

İzmir’in, net göç hızına bakıldığında sayım yılına göre, Kocaeli’nden sonra 2. sırada; ’te Kocaeli, İstanbul, İçel ve Bursa’nın arkasından 5. sırada; yılında ise Kocaeli, İstanbul, Antalya ve İçel’in arkasından 5. sırada yer almaktadır. Yani İzmir sahip olduğu olanaklar açısından tercih edilen bir il konumundadır.

İzmir İlinde okuma ve yazma oranı ülke genelinde olduğu gibi sürekli artış göstermiştir. 6 ve üstü yaştakiler için okuma ve yazma oranı, ’de % olan bu oran, yılı nüfus sayımına göre % ’dır. Bu oran erkeklerde % 96,3'e kadınlarda % 87,4'e yükselmiştir.

Ege Bölgesinde toplam tüketimin % 35’i gıda, % 23’i konut ve kira ve % 10’u ise giyim harcamalarına gitmektedir. Yani toplam tüketimin % 68’i zorunlu harcamalara yönledirilmektedir ki bu durumda gelir yapısındaki düşüklüğü göstermektedir. İzmir için tüketim harcamalarındaki özelliklerine bakıldığında gelir yükseldikçe değişkenlik göstermiştir. Giyim, ev eşyası, ulaştırma, haberleşme ve bakım hizmetleri yüksek gelir gruplarında belirgenleşmiştir. Gıda ve giyime ayrılan pay gelir arttıkça nispi olarak önemini yitirmiştir. Konuta yapılan harcamalar tüm gelir grupları için önemini korumaktadır. Ev eşyası, kültür, eğitim ve eğlence harcamaları ancak yüksek gelir düzeyinde gözlenmiştir.

İzmir’in son 20 yıldaki iş gücü potansiyeli ele alındığında, toplam nüfusun ortalama % 54’ü işgücü olarak değerlendirilmiştir. Bu işgücünden istihdam edilen nüfus oranı dönemi için ortalama % civarındadır. Bu dönemde işsizlik ise ortalama % civarlarında seyretmiştir. İzmir’de ve döneminde ortalama olarak nüfusun % ’i tarımda, % ’si sanayide, % ’si inşaatta ve % ’u hizmetlerde istihdam edilmiştir. İstihdamda tarımın oranı puan azalmış, hizmetlerde ise 10 puan artmıştır.

Tüketim davranışında konut harcamaları tüm gelir grupları için önemlidir. İzmir ilinde % 64 kendi evinde ikametgah etmektedir. Bu oran köylerde % 80 iken, ilçelerde % 65 ve İzmir Büyükşehir belediyesi sınırlarında % 59’dur. Mülkiyet ile ters sırada da kiracı olma durumu vardır. Bedelsiz oturanlar ise ortalama % 6 civarındadır. Mevcut istatistiklere bakıldığında, İzmir’in konut problemi olmadığı izlenimi ortaya çıkmaktadır. Ancak konutların özellikleri ele alındığında konut sorununun varlığı bilinmektedir.

Kalkınma bir bütün olarak ele alınmalı ve İzmir’in art bölgesi doğru değerlendirilmelidir. Ulusal politikalar içinde konuya bu açıdan baktığımızda kamu yatırımlarını büyük bir yer tuttuğu inkar edilemez. Bu demektir ki kalkınma için hedeflerden birisi de kamu yatırımlarından gereken payı elde etmektir. İzmir ülke bazında kamu yatırımlarından yılı itibarıyla % pay almaktadır. Aldığı bu payın kendi iç sektörleri itibarıyla dağılımında en büyük payı da sürekli artan bir tarzda ulaşım almakta ancak bu konuda da bir dengesizlik göze çarpmaktadır. Örneğin otoyol yapımının payının büyük olduğu görülmektedir. Bu

yatırımların sona ermesiyle sektördeki payın düşmesi, genelde İzmir’in de payının düşmesi olacaktır. Yine kamu yatırımlarına bakacak olursak İzmir’de kamunun son beş yılda turizm ve tarım sektörlerine yaptığı yatırım il toplamında % 3’ü geçmemiştir. Konut sektöründeyse yatırımlar yılından bu yana devlet politikaları doğrultusunda kesilmiştir. Bunun olumluluğu yanında turizmde atılım yapma eğilimini yıllardır sürdüren İzmir’e bu denli az kamusal yatırımla ivme kazandırılamaz. Yine kamu yatırımları olarak sosyal içerikli yatırımların payının da az olduğu gözlenmektedir. Bunlar arasında yılı itibarıyla, eğitim % 6, sağlık % 2 pay almaktadır. Enerji yatırımlarıysa son yıl en yüksek değere ulaşarak % 7 olmuştur. Bu durum kamunun yatırımları arasındaki dengesizliği vurgulamaktadır.

İzmir’in ticaret hacmi, Türkiye ticaret hacminin % 7’sini oluşturmakta, il düzeyinde yaklaşık olarak bin esnaf ve 60 bin tüccar bulunmaktadır. yılları arasında İzmir’de yeni kurulan ve kapanan firma sayılarındaki gelişmeler, Türkiye’nin yaşadığı krizlerin izlerini taşımaktadır. İzmir’de ve yıllarında yeni kurulan toplam firma sayısı diğer yıllara oranla azalmış, kapanan firma sayısı ise, ve yıllarında diğer yıllara oranla artmıştır.

İzmir’in ticaretteki payı incelendiğinde yılları itibariyle Türkiye ihracatının yaklaşık % 19’unun, Ege Bölgesi ihracatının ise neredeyse tamamının (% ’i) İzmir’den yapılmakta olduğu anlaşılmaktadır. İhraç mallarının miktarındaki ve fiyatlarındaki gelilmelerin izlenmesi sonucunda yılında Ege Bölgesinden ihraç edilen ürünlerden ton başına 64,3 dolar, yılında 53,7 dolar, yılında 31,8 dolar ihracat geliri elde edildiği anlaşılmaktadır. İzmir ihraç fiyatlarının gelişimi içinde aynı eğilimin söz konusu olduğu, Ege ihracatında İzmir’in payı dikkate alındığında söylenebilir. Dış ticaret hadlerindeki olumsuz bu gelişme Ege’de ve İzmir ekonomisinde fakirleşerek büyüme olgusunun varlığına işaret etmektedir. İhraç ürünlerinin nitelikli, üretimi uzmanlık bilgisi gerektiren ürünlerden oluşmaması, standartlaşmış, emek ve doğal kaynak tabanlı ihraç ürünlerinin ağırlıklı olması fakirleşerek büyümenin ortaya çıkmasındaki önemli nedenler olarak sayılabilir.

Türkiye’de de ticaret sektörünün, genişleme dönemlerinde Ülkenin genel ekonomisine oranla daha hızlı büyüdüğü, daralma dönemlerinde de daha hızlı küçüldüğü görülmektedir. Ticaret sektörünün, hizmetler sektörünün bir alt sektörü olduğu ve emek yoğun üretimde bulunduğu dikkate alındığında, sektörün büyüme hızının oynaklığını giderecek ve nispi istikrarı sağlayacak önlemlerin alınması gerektiği anlaşılmaktadır.

İzmir İli turizmin gerektirdiği tüm özelliklere sahiptir. Bunları ana başlıklar itibariyle iklim, deniz, güneş, doğal güzellik, termal kaynaklar ve antik şehirler olarak sıralayabiliriz. İzmir’de adet turizm işletme belgeli tesis ile 51 adet turizm yatırım belgeli tesis mevcuttur. Bu tesislerdeki toplam yatak sayısı 'dir. il'de toplam adet Seyahat Acentesi bulunmaktadır.

İzmir’in Türkiye turizmindeki yeri ele alındığında potansiyel kaynaklarının değerlendirilmediği görülmektedir. Turizm İşletme Belgeli Tesis Sayısı’nın % 6,7’si İzmir’dedir. Yani Türkiye’deki tesisin ’u İzmir’dedir. Türkiye’deki turizm işletme belgeli yatağın % 7,1’i yani ’i İzmirdedir. Yatırım belgeli tesislerin % 3,6’sı İzmir’dedir.

Yukarıdaki potansiyel ile İzmir’de yabancılar için ortalama kalış süresi gün olmaktadır. İzmir mevcut potansiyellerini değerlendirerek ortalama kalış süresini arttırması gerekmektedir. Türkiye’de milyon yabancı konaklamanın yalnızca % 5’i İzmir’de yapılmaktadır ki bu da yaklaşık civarındadır. Yabancı Gecelemede ise İzmir ilinin aldığı pay % 4 olup milyon gecelemenin yaklaşık milyonu İzmir’de gerçekleşmektedir.

Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde sermaye piyasasının gelişme sürecinde bulunması ve olması, diğer mali kurumların ve araçlarının yeterince yaygınlaşmamış olması sonucunda mali sektör, bankacılık sektörü ağırlıktadır. Yeterli bilgiye sahip olmayan ya da alışkanlıklarını sürdüren işletme ve tasarruf sahipleri de, sektörün mali sistemdeki ağırlığını belirlemede etkili olmaktadır.

İzmir’deki mevduat hacmi toplam yılları arasında Türkiye mevduat hacminin % 6’sını oluşturmaktadır. Türk Lirası cinsinden mevduatların Türkiye geneline oranı %7, yabancı para cinsinden mevduatların payı ise %5’tir. ve yıllarında uluslararası para piyasalarında ve Türkiye’de yaşanan krizler özellikle İzmir’deki Türk Lirası mevduat hacmi üzerinde olumsuz etkilere yol açmış ve bu mevduat hacminin azalmasına neden olmuştur.

İzmir’de toplam banka kredilerinin Türkiye geneline oranı yıllar itibariyle azalmış, yılında % 8 olan bu oran yılında % 4’e düşmüştür. Mevduatların Türkiye geneline oranı değişmezken, kredilerin payının azalması, izmirde bankacılık sektörünün reel sektöre kaynak aktarma görevini yerine getiremediğini, İzmirdeki işletmelerin fon ihtiyaçlarını karşılama imkanlarının Türkiye geneline oranla daha az olduğunu ortaya koymaktadır. Reel sektöre kaynak aktarma görevini Türkiye ortalamasının çok altında gerçekleştirebilen İzmir bankacılığı, şube ve personel verimliliği açısından da Türkiye ortalamasının altındadır. yıllarını kapsayan dönemin tümünde İzmir bankacılığı, gerek şube gerekse personel başına düşen kredi ve mevduat dağılımı açısından Türkiye genelinin gerisindedir.

Diğer taraftan kamu maliyesi açısından İzmir’deki duruma bakıldığında, konsolide bütçe gelirlerin gittikçe artan kısmının İzmirden tahsil edildiği, buna karşılık konsolide bütçe harcamalarından İzmir’e düşen payın yıllar itibariyle azaldığı görülmektedir.

İzmir’deki mevduat ve kredilerin dağılımının ortaya koyduğu gibi, mevduatlarının önemli bir kısmını İzmir içerisinde krediye dönüştürülmemekte, İzmir dışında gerçekleştirilen ekonomik faaliyetlerin finansmanı sağlanmakta, İzmir dışına kaynak aktarılmaktadır. Bu durum kamu maliyesi açısından da söz konusudur. Diğer illere

kaynak aktarmak, şüphesiz bölgesel dengesizlikleri gidermeye yönelik ekonomi politikaları çerçevesinde düşünüldüğünde normal karşılanabilir. Ancak, yine de bu durumun bir ölçüde İzmir ekonomisinin küçülmesine, en azından ekonominin durağanlaşmasına yol açabileceğine de dikkat çekmek gerekir.

İzmir’deki mali kurumlar stratejilerini planlarken, İzmir ekonomisinde tarım, ticaret ve sanayi ile ilgili faaliyetlerde bulunan işletmelerin yoğun olduğu ve bunların da önemli bir kısmının küçük ve orta ölçekli işletme olduğu dikkate alarak oluşturmalıdır. Bu nedenlerle, İzmir’de firmaların fon ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için yeni kurumların oluşturulmasına ihtiyaç vardır. Bu kurumların başında küçük ve orta ölçekli işletmelerin finansman ihtiyaçların karşılamak amacıyla kurulması gerekli olan Anadolu Menkul Kıymetler Borsası gelmektedir. Çünkü İMKB’na kote olmuş şirketlerin yaklaşık %20’si İzmir ve Ege Bölgesi şirketlerinden oluşmaktadır. Böylece Menkul Kıymetler Borsasının kurulması ve başarıyla faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerekli olan yatırımcı profili, finansal ve ekonomik büyüklük İzmir’de mevcuttur. Bu nedenle, KOBİ’lerin finansmanı sağlamak amacıyla kurulacak olan bir Anadolu Menkul Kıymetler Borsası kurulması için ideal bir konumdadır.

İzmir tekstil, giyim ve deri sanayiinde önemli bir başarı göstermiş ve % 5,7 teknolojik ilerleme sağlarken, kullandığı tüm faktörlere karşılık elde ettiği verimlilik % 8,2 artmıştır. İzmir bu performansıyla Türkiye ortalamasının üzerinde bir gelişme göstermiştir. İzmir’in bu trendi koruyacak şekilde üretimini sürdürmesi beklenmektedir. Orman ürünleri ve mobilye sanayiinde teknoloji yenileme çalışmalarına ihtiyaç bulunmaktadır.

İzmir taş ve toprağa dayalı sanayiinde verimlilik artırma çalışmalarını başlatmalıdır. Kağıt ve kağıt ürünleri sanayiinde teknolojik yenileme ve verimlilik artırıcı tekniklere ihtiyaç bulunmaktadır. Ayrıca metal sanayiinde teknolojisini yenilemeli ve verimlilik artırıcı yöntemler üzerinde durulmalıdır.

İzmir’de yılı itibariyle çalışan sayısının % 5, güç kapasitesinin yaklaşık % 20 artacağı tahmin edilmektedir. Gıda ve içki sanayiinde faaliyet gösteren iş yeri sayısı ’te yaklaşık % 10 azalacağı tahmin edilmektedir. Dokuma giyim ve deri sanayiinde iş yeri sayısı yılında işyeri sayısında % 25, çalışan sayısında yaklaşık 3,5 kat, güç kapasitesinde yaklaşık kat bir artış olması beklenmektedir. İzmir içki ve tütün sanayiinde teknolojisini yenileyecek atılımları gerçekleştirmelidir. Bu bağlamda Ekrem Demirtaş tarafından Tekeli Ticaret ve İmalat Organize Bölgesinde kurulan ve yılında üretime geçecek olan içki imalat tesisi önemli bir atılım olarak görülmektedir.

İzmir İl nüfusunun yaklaşık % 18'inin kırsal kesimde yaşamakta ve ekonomik faaliyetleri bütünüyle tarıma dayanmaktadır. İzmir ilinin tarım alanı hektar olup 84 tür bitkisel tarım ürünü yetiştirilmektedir. Pamuk, tütün, mandalina, zeytin, incir ve üzüm Ege Bölgesi ve İzmir'in ihraç ettiği tarımsal ürünlerdir. Ayrıca enginar

üretiminde diğer illerimize göre Türkiye birincisidir. İzmir’deki tarım arazilerinin % 48,7’si sulanmaktadır.

İzmir’de bin civarında küçükbaş hayvan ve bin civarında büyükbaş hayvan ile bin civarında kümes hayvanı bulunmaktadır. Ancak hayvansal üretimin girdi maliyetleri arttığından yıldan yıla söz konusu hayvan sayısında bir azalma gözlenmektedir. Hayvansal ürünlerin üretim miktarlarına baktığımızda bin ton süt, 28 bin ton kırmızı et, 30 bin ton beyaz et üretimi yapılmaktadır.

Dağılımını dengesini sağlamayı amaçlamak ve de önceliklerin belirlenmesi için ele alınan strateji planının hedefi zorunluluk getirmek değildir. Kapsam olarak aksiyon planı tarzında ele alınmalı, hedefleri belirlemelidir. Dolayısıyla da mekânsal sistemin ele alınması önemli bir yer tutmaktadır. Bu bağlamda stratejik plan alanı, alt yöreler itibarıyla ele alınmıştır ve çalışmanın amacına yönelik ortak ve benzer yaşam koşullarına sahip alanlar belirlenmiştir. Bunların aynı zamanda, benzer ekonomilerden etkileniyor olmanın yanında aynı sektörlerden hizmet almaları ve üretim alanları yaratabilmeleri, birlikte karar verme olanaklarına sahip olma kriterleri değerlendirilerek belirlenmiştir. Bu nedenle yedi alt yöre tanımlanmıştır. Bu stratejik alt yörelerin başında gerek idari ve gerekse fiziksel bütünlük gösteren İzmir Büyükşehir İlçelerinin oluşturduğu alan gelmektedir. Körfezin kenarına dizilmiş bu alan aynı zamanda hizmet, tarım ve sanayi konularında ihtisaslaşmıştır. Bunu takiben diğer Stratejk Alt Yöreler kuzeyden başlayarak gruplaşmıştır. Diziliş sonucu Bergama odaklı Bakırçay Alt Yöresi Kınık ve Dikili’yi kapsamaktadır. Turizm ve tarım uzmanlık alanlarıdır. İzmir merkez şehir ile olan ilişkileri bağlamında bu alt yöre ikincil durumdadır ve dış kabuk olarak kabul edilmiştir. Bunun güneyinde Gediz Alt Yöresi gelmektedir. Odak Aliağa’dır ve uzmanlık alanı bir öncekileri barındırmanın yanında sanayii de kapsamasıdır. Menemen tarım ve hizmetler Foça ise turizm odaklıdır. Üçüncü alt yöre İzmir doğu aksında yer alan Kemalpaşa Alt Yöre odaklı Gediz-Nif Alt Yöresidir. Tarım sanayi ve hizmetler ihtisas alanlarıdır. İzmir İli güneyine inilince iki alt yöreyle daha karşılaşmaktayız. Bunların birincisi Torbalı odaklı K. Menderes Kıyı Kesimi Alt Yöresidir ki, alandaki tüm uzmanlaşma alanları yer almaktadır Menderes’in uzmanlaşma çeşitliliğinde yoksun olan turizmi ise Selçuk sağlamaktadır. Ancak bu son yerleşme konum itibarıyla Kuzey Alt Yöre gibi merkez şehirle kopukluk yaşamakta ve planlama alanının bir diğer dış kabuğu olarak kabul edilmektedir. Doğusundaysa K. Menderes Kara Kesimi Alt Yöresi yer almaktadır ve odak Tire’dir. Bayındır ve Ödemiş’in güçlü yapıları yanında gelişme bekleyen yapılarıyla Beydağ ve Kiraz stratejik plan alanının üçüncü dış kabuğunu oluşturmaktadır. Tarım ağırlıklı yöre giderek sanayi ile tanışmaya başlamıştır. Yöreye büyük özellik kazandıran yarımada ise iki alt yöreye bölünerek incelenmiştir. Birinci olarak Çeşme odaklı Yarımada Çeşme Kesimi Alt Yöresi Karaburun’u da içermektedir. Burada da Karaburun göreceli olarak dış kabuğu oluşturmaktadır. Zayıf tarım potansiyeli yanında güçlü bir turizm yapısına sahip bu alt yörenin yanında Urla odaklı Yarımada Urla Kesimi Alt Yöresi gelmektedir ki burada tarımı daha güçlü görmekteyiz. Bu alanda hizmetler de gelişmiş durumdadır.

Stratejik planın hedefleri doğrultusunda büyük altyapı odaklarının alt yöre bazında yaratıcılık taşımaları nedeniyle ve de bu kararlar da gözetilerek İzmir envanterine ana liman olarak Kuzey Ege Limanı yanında Aliağa’ya stol tipi bir hava alanı öngörülmektedir. İzmir merkezde ana demiryolu bağlantılarının terminali yanında bir marşandiz garı ve triaj tesislerinin yer alması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu yaklaşımlar giderek ulaşım sistemlerinin geliştirilmesini gerekli kılmakta ancak stratejik plan dönemi içinde İzmir’in alansal kullanımında yeni otoyol projelerine gereksinim olmadığını ortaya çıkarmaktadır. Tabii burada çevre yollarının kısa vadede tamamlanmasının şartı vardır. Güney aksın karayolu bağlantısı yeterli sevide olup, kuzey aksta da çift hatlı bölünmüş yol gerekli olmaktadır. Burada sisteme eklenmesi gereken Bergama-Kınık–Soma-Akhisar ve Menemen-Emiralem-Manisa bölünmüş yollarıdır.

Kısa ve uzun vadeli ulaşım koridorlarının tesisi ve bütünleşmesi için hızlandırılmış demiryollarına da gereksinim ortaya çıkmaktadır. Karayolu güzergahları paralelinde bu sistemlerin de geliştirilmesi gerekmektedir. Şu halde mevcut şebekenin sağlıklaştırılması yanında Bergama-Kınık-Soma bağlantısının gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Demiryollarının bu makro hedefleri yanında daha mikro ölçekteki yatırımların başında Nemrut bağlantısının son merhalesinin bitirilmesi ve bunu takiben uzun vadede Kuzey Ege Limanının gelişmesine paralel Dikili bağlantısının da düşünülmesi gündeme gelmelidir. Ulaşım sistemlerine yönelik bu bağlantıların sanayinin desantralizasyonu yanında yörenin genel bütünlüğünü de sağlayacak olması düşünülmelidir. Bu şartların gerçekleşmesiyle çok merkezli vektörel planlamanın birlikteliği ortaya çıkacaktır.

Sanayi yatırımlarının mekânsal planlanması ekonomi açısından ön planda gelmektedir Ancak günümüze değin münferit yapılanmalarla gelişim gösteren İzmir sanayiinin bölgesel ölçekte ele alınmasının en önemli unsurlarının başında gelen Organize Sanayi Bölgeleri konusunda stratejik planlama alanının oldukça cömert bir girişim sergilediği görülmektedir. Bu konunun belirli bir disiplin altında yatırım haline dönüşmesi gerekmekte olup, atıl yatırımlar haline dönüşümünden kaçınılınmalıdır. Örneğin içinde bulunduğumuz aşamada Kiraz Organize Sanayi Bölgesi yatırımının daha gerilere alınmasında ekonomik yarar bulunmaktadır. Startejik planlama alanında yer alan on beş organize sanayi bölgesinin giderek spekülatif yatırımlara sahne olmaması gerekmektedir. Organize Sanayi Bölgelerinin geliştirmesinde hedeflenen ana unsurun Teknolojiyi Geliştirme Bölgeleri ile paralellik taşımalarıdır. Bu konuda aşama kaydedilmiş ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü alanı içinde Teknolojiyi Geliştirme Bölgesinin kuruluş aşmasına geçilmiştir. Hedef, başta Aliağa yöresi olmak üzere benzer girişimlerin çoğaltılması olmalıdır. Nitelikli Sanayi Bölgelerininse kurulmasının daha zaman alacağı belirlenmektedir. Kurulma aşamasına gelindiğindeyse ilk aşamalarda serbest bölgelerde yer almaları uygun bulunmaktadır.

Tekeli’de faaliyete geçmiş bulunan ve Kentsel Çalışma Alanı olarak tasarlanan hektarlık Tekeli İmalat ve Ticaret Bölgesi türü yaklaşımların desteklenmesi ve

Organize Sanayi Bölgeleriyle birlikte koordineli çalıştırılmasının yararı görülmektedir. Bu bağlamda mevcut Serbest Bölgelerin çalışma kapasiteleri olumlu bir tempoda ilerlemektedir ve yılı itibarıyla Türkiye toplamı içinde %19 oranında bir pay almışlardır. İlerleyen yıllarda sanayi sektöründe aşama kaydetmesi hedeflenen Aliağa yöresine de benzer yapıda bir Serbest Bölgenin yerleşmesi ve burada yer alacak Organize Sanayi Bölgelerinden ikincisinin Serbest Bölgeye dönüştürülmesi de hedeflenmelidir.

Ticaret sektöründe uygulanacak stratejinin yenilik boyutu bulunmalıdır. Gerek teknoloji ve gerekse toplumsal boyuttaki gelişmeler ticaretin mekansal boyutta da gelişim göstermesini zorunlu kılmaktadır. Günümüzde salt ticarete bağlı gelişim gösteren şehirler artık bulunmamaktadır. Her ne kadar “e-ticaret” kavramı gelişim gösterse de mekansal boyut her zaman bulunacaktır.

İncelemelerimiz ticaretin sektör olarak, gelişmesi hedeflenmiş İzmir Büyükşehir Strateji Alt Yöresinde geniş bir mekansal boyuta yayıldığını da göstermektedir. Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta, ticaret sektöründe yeni kurulan ve kapanan firmaların, ekonominin tüm sektörlerindeki yeni kurulan ve kapanan firmalara oranındaki gelişmelerdir. Türkiye’de döneminde ticaret sektöründe yeni kurulan şirketler, ekonomi genelinde yeni kurulan firmaların % 59’unu kapsarken, ticaret sektöründe kapanan şirketler, ekonominin genelinde kapanan şirketlerin % 74’ünü kapsamaktadır. Aynı eğilim İzmir özelinde de görülmektedir. İzmir ticaret sektöründe döneminde yeni kurulan firmalar, İzmir ekonomisinin genelinde yeni kurulan firmaların % 54’ünü, İzmir’de ticaret sektöründe kapanan firmalar, İzmir ekonomisinin genelinde kapanan firmaların % 66’sını oluşturmaktadır. Bu durum gerek İzmir’de gerekse Türkiye genelinde ticaret sektöründe yeni kurulan şirketlerin, diğer sektörlere oranla başarısızlığa uğrayıp kapanma oranının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bir anlamda ticaret sektörünün firmalar açısından kırılganlığı, krize girme ve krizden etkilenme olasılığı, daha yüksektir. Ticaret sektörünün niteliği gereği kriz ve büyüme koşullarından daha şiddetli olarak etkilendiği anlaşılmaktadır. Özellikle planlama alanında kurulan firmaların % 20’sinin inşaat sektöründe yer alması ve bunun % 13 payla gıda sektörünün takip etmesi ilk bakışta İzmir’in üretimde ve tüketimde belirgin bir ivmeye sahip olduğunu göstermektedir. Buna karşın en alttaki yedi sırada kurulan firmaların sektörel dağılımında eğitim sektörünün % 1 payla en altta yer aldığı görülmektedir. Bunu plastik ve ağaç işleri takip etmektedir. Daha üstte ise deri ve ayakkabı grubu gelmektedir. Bunun üzerinde de sırasıyla % 4 payla taşımacılık, ortalama % 5’er payla sağlık ve turizm gelmektedir. Bu durum turizmini canlandırmak için çaba sarf eden İzmir için kapanması gereken bir açıktır. Aynı şekilde bu durum sağlık konusunda da özellikle jeotermal kaynaklara gereken önemin verilmesi açısından bir uyarı olarak kabul edilmelidir. Hatta bu iki konunun birleştirilmesi konusunda çalışmaların genişletilmesi konusu ciddi bir tarzda ele alınmalıdır. Hedef gelen turistin kalış süresini uzatmak olmalıdır. Turizmin İzmir için temel sorunlarının başında tanıtım eksikliğinin olduğu bilinmelidir. Bu amaçla turizm sektörüne ilişkin geniş kapsamlı tek bir birliğin kurulması kaçınılmaz

görülmektedir ve sektörde profesyonellik yanında kurumsallaşma sorunlarının da çözülmesi gerekmektedir. Örneğin, özelde İzmir’in sahip olduğu Bozdağ Kayak Merkezinin anlaşmazlıklar sonucunda verimli işletilememesi İzmir turizmi için büyük kayıptır. Sorunlarının ivedilikle halledilmesi ilk planda gelen hususlardan biri olarak durmaktadır.

Bütünleşik mekansal stratejileri uygulamamız ve potansiyellerin değerlendirilmesi sonucunda alt yörelerin ekonomik sektörlere göre uzmanlaşma biçimlerini ortaya koymaktadır. Ancak burada, bunları ortaya koymadan önce korunması öngörülen doğal ve kültürel alanların, kıyı kesimi ve İzmir Körfezinin ayrı stratejilerinin belirlenmesi gerekmektedir. Kıyı kullanımı için kıyıların optimum derinlikleri de belirlenerek sabit bir kullanım çizgisine kavuşturulması ve değiştirilmememsine özen gösterilmesi gerekmektedir. Özellikle iç ve orta körfez için bu konu daha da önem arz etmektedir.

Strateji planına göre İzmir ilerleyen yıllarda ticaret ve hizmetler sektöründe gelişim göstermelidir. Buna dışa dönük olarak turizmin de elenmesi gereklidir. Bakırçay yöresindeyse il dışına ve içine yönelik turizm, Dikili ve Bergama’dan ötürü önem kazanmaktadır. Bunlara Kınık’ın eklenmesiyle sanayi faaliyetleri açısından alt yörenin kendi içinde ve il içinde sektörel uzmanlaşması yer bulmaktadır. Gediz Alt Yöresi ise, il içi ve dışı açısından sanayi sektöründe uzmanlaşmasına davam edecek olup bunu turizmle beraber götürmektedir. Bu iki sektör fiziki olarak mekansal ayrıcalıklı alanlara da sahiptir. Alt yöre bazındaysa hizmet sektöründe de ihtisaslaşması gerekmektedir. Yörenin yüksek tarımsal potansiyeli sanayi ile birlikte il içi ve dışına hizmet ettiğinden bu stratejik alt yörenin gelişim trendi İzmir’in Büyükşehir ölçeğinde yükünün büyük bir kısmını sırtlayacak ve gelişimde birliktelik oluşacaktır. Gediz-Nif Alt Yöresi kendi kapalılığından sanayi ve tarım sektörlerindeki gelişmeyi beraber sırtlayarak çıkacaktır.

K. Menderes Kıyı Kesimi Alt Yöresi etkileşim alanı olarak tarımın önemiyle ve etkisiyle gelişim trendine devam edecek ve bunu sanayinin il içi ve dışına yönelmesiyle yoğunlaştıracaktır. Turizm açısından özellikle iç ve dış turizme hizmet edecek birimlere sahip olması, diğer iki sektörle birleştirildiğinde ticaretin de il dışına taşan etkisi ortaya çıkacaktır. K. Menderes Kara Kesimi Alt Yöresi adaşı gibi tarım sektöründe gelişimini sürdürecek ve etkileşim alanı olarak ülkesel bazda etkin olacaktır. Tire’nin önderliğinde sanayi gelişiminin ilerlemesi hedeflenmekte ve sektör alt yöre dışına taşacaktır. Bu stratejik alt yörede iç turizm potansiyelinin mevcudiyetinin fark edilerek geliştirilmesi gerekliliği gelişim sürecine ivme verecektir.

Yarımada Çeşme Kesimi turizm açısından gelişim temposuna devam etme zorundadır. Bu bağlamda tarım, alt yöre bazında geliştirilecek olup öncelikle kendi tüketime yönelik hedefler amaçlanmalıdır. Burada özelde sakız ağacı gibi özel tarım yatırımlarına da öncelik verilmelidir. Yarımada Urla Alt Yöresi tarımda ihtisaslaşmasını sürdürme durumundadır. Buna eklenen en belirgin hedefse turizm olma durumundadır.

Tüm alt yörelerde yönetsel merkez durumunda olan ilçe merkezlerinin bulunması doğal olarak il dışına hizmet verilmesini olağan kılmaktadır.

dönemini “kalkışa geçiş dönemi” olarak hedefleyen İkinci Stratejik Plan yukarıda belirtildiği gibi ve de ana metinde daha açık vurgulandığı üzere çeşitli dönem krizleriyle hedeflerine erişmede zorlanmıştır. Üçüncü Stratejik Plan çalışmasındaysa olası krizleri daha zararsız atlatabilmeyi amaçlayan bir tarz ele alınmış ve bölgesel yaklaşım alt stratejik yörelerin tesisiyle gerçekleştirilmiştir. Sonuçta bütünleşik strateji planı öngörüleri altında mekansal ilke ve varsayımlar verilmiştir. Bu varsayımlara da ekonomik sektörel hedefler açısından GSYİH değişik artış oranlarında ele alınarak değerlendirilmiştir. Bunu takiben de dönemi yatırım programı öncelikleri tüm olarak ekte verilmektedir. Sonuç olarak makro ölçekli kamu yatırımlarında İzmir’in hakkı olan payı almasının yanı sıra, dağılımları ve zamanlaması açısından bunlara akılcılık kazandırılması da sağlanmak istenmiştir.

– Dönemi İçin Mekansal Ekonomik İlkeler ve Varsayımlar

Strateji Planı dönemi için İzmir ili düzeyinde genel ilkeler ve varsayımların düzenlenmesinde herhangi bir sıralama kriteri kullanılmamıştır. Bu ilkeler, program önceliklerinin belirlenmesinde ve yatırımlara vade konulmasında önem kazanacaktır.

Söz konusu ilkeler dönem hedeflerinin belirlenmesinde kullanılabilecek varsayım niteliğindedir ve aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Kuzey limanları yük taşımacılığında, güney limanları ise yolcu taşımacılığında dengeli bir şekilde ancak iç ve dış ulaşım bağlantıları açısından uzmanlaştırılmalıdır.

• Demiryolları için bölge ölçeğinde daha önce hazırlanan demiryolları ana planı yeniden gözden geçirilip değerlendirmeli, Halkapınar’da yapımı öngörülen ana yolcu gar tesisine ve marşandiz garı ve triyaj tesislerinin inşasına gerekli önem verilmelidir.

• Elektrifikasyon ve çift hat banliyö demiryolu yapım ve işletmeciliğine, banliyö sisteminin metro standardı ile geliştirilmesine ağırlık ve öncelik verilmelidir.

• Çandarlı Körfezi’nde Kuzey Ege Limanı’nın proje çalışmaları hızlandırılmasına paralel olarak, demiryolu şebekesinin standardı yükseltilmeli ve Aliağa – Balıkesir hattı kurulmalıdır. Aynı bağlamda bu hattın Kuzey Ege Limanının gelişimine bağlı olarak Çandarlı-Ödemiş-Tire bağlantısının da tasarlanması gerekmektedir.

• Stratejik plan dönemi içinde Çandarlı’da, Kuzey Ege Limanı tesis edilmesi kesinleştirilmeli, proje çalışmaları ve uygulamalarının başlatılmalısı hızlandırılmalıdır. Uzun vadede Çandarlı Limanı’nın aşamalı olarak hizmete girmesine paralel olarak Alsancak Limanı; ağırlıklı olarak yolcu

gemilerine, İzmir’in yakın hinterlandı açısından da yük gemilerine tahsis edilmelidir.

• Ege Bölgesi ve İzmir İli karayolları ağı Çandarlı Limanı’nın etaplaması doğrultusunda geliştirilmelidir.

• İzmir Körfezi’nin deniz derinlikleri ile kıyı çizgisi sabitlenmeli ve kıyı potansiyeli açısından öncelikler tesis edilerek hazırlanacak bir kıyı proje ve yönetimi sistemi ile denetim altına alınmalıdır.

• İzmir Körfezi’nde, denizle fiziksel bütünleşme gösteren bir kıyı kullanım çizgisinin yaratılması ve körfezdeki tüm kıyı yapılaşmalarının gerektireceği düzenlemelerin bu kullanım çizgisine göre irdelenmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Adı geçen kıyı kullanım çizgisinin saptanması için körfezde, kartografik ve batımetrik çalışmaların, akıntı ölçümleri ve dalga analizlerinin, makrobentik ve sedimentolojik çalışmaların yapılması öngörülerek yılında gerçekleştirilmiş olduğu bilinmektedir. Önceki çalışmalardan yararlanarak ve gerekirse güncelleştirmelere gidilerek kıyı kullanım çizgisinin ivedilikle belirlenmesi sağlanmalıdır.

• Çiğli’deki arıtma tesisinden elde edilen suyun sulama, çamurun ise elektrik enerjisi üretme amaçlı kullanımı sağlanmalıdır.

• Bakırçay – Gediz – K. Menderes Havzaları için, ayrı ayrı havza planları hazırlanılarak bu havzaların topraklarının tarımsal değerleri gözetilerek koruma altına alınması sağlanmalıdır.

• Kent genelinde toplanan çöplerin geri dönüşümünün sağlanması için gerekli organizasyonların kurulması ve yatırımların yapılması sağlanmalıdır.

• Hipermarketlerin yer seçimlerinin küçük esnafın da ayakta kalmasına olanak verecek şekilde yasal düzenlemeye kavuşturulması gerekmektedir.

• Şehirsel alanda son yıllarda öncelik ve ağırlık verilen toplu ulaşım sistemleri bütünleşme ve etkinleştirme çalışmaları sürdürülmeli, yakın çevre ve giderek il ölçeğinde metropoliten alan toplu ulaşım sistemlerinin proje ve uygulama çalışmalarına başlanılmalıdır.

• Alt yörelerin her biri için 1/ ölçekli Çevre Düzeni Nazım Planları hazırlanmalıdır.

• Kıyı kesiminde turizm öncelikli çevre düzeni planları için revizyon çalışmaları yapılmalıdır.

• Sektörler için fiziki gelişme planları hazırlanmalı ve bunların çevre düzeni planlarına veri oluşturması sağlanmalıdır.

• Hazırlanacak 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Nazım Planları ve Revizyonları sonrasında yerleşmelerin 1/ ve 1/ ölçekli imar planları da gözden geçirilmelidir.

• Strateji alt yörelerine yönelik hazırlanacak Nazım İmar Planlarına bağlı Uygulama İmar Planlarında ve Kentsel Tasarım projelerinde engellilerin rahat hareket etmesini sağlayacak uygulama standartlarının getirilmesi sağlanmalıdır.

• Orman varlığı yeşil kuşaklar ve koridorlarla bütünleştirilerek, kıyı ve dağ ekolojik sistemiyle bütünleştirilmeli, bunun yanında koruma–işletim–denetim mekanizmasıyla da sürdürülebilirlikleri geliştirilmelidir.

• Aliağa–Kemalpaşa–Torbalı’da sanayi sektörü için yaratılmış organize ortamlarda öncelikle yerel ve bölgesel potansiyel için, sonrasında da ülkesel işlevler için parseller ayrılması gözetilmelidir. Yeni organize sanayi bölgelerinin seçiminde, sayı ve büyüklük olarak imalat ve üretim birimlerinin seçimi ve yönlendirilmesinde, yerel ve yöresel potansiyelin değerlendirilmesinin ötesinde amaçlar güdülmelidir.

• İzmir Büyükşehir Bütünü çevre yolları sistemi, tümüyle mutlaka tamamlanmalıdır.

• İzmir ili turizm potansiyelinin değerlendirilmesi ve bu potansiyelin tanıtımının sağlanması amacıyla İZTAV çatısı altında profesyonel bir ekibin kurulması ve tanıtıma yönelik farklı kurumlardaki tüm kaynakların bu organizasyona aktarılması sağlanmalıdır.

• Korunacak doğal ve kültürel alanlar denetim altında tutulmalı, yoğunluk ve yapı düzeni itibariyle bu alanların korunması amacıyla, mevzii yerleşim alanı uygulamaları için uygun normlar belirlenerek geliştirilmelidir. Kıyı kesimi ve kırsal alanlarda, doğaya ve çevreye uyumlu yerleşmeler elde edebilmek amacıyla, gelişi güzel mevzii planlarla veya izinsiz olarak gelişen yapılaşmaların önüne geçilmelidir. Buralarda bölgelemelere gidilerek nüfus ve yapı yoğunluğu, yapı düzeni, parsel büyüklükleri, sosyal ve fiziki altyapı ve yerleşilebilirlik koşulları konularında ilke ve standartlar oluşturulmalıdır. Tümüyle yerleşilemezlik özelliği taşıyan yerlerde ise kesin denetim koşullarının geliştirilmesi sağlanmalıdır.

• Yerel kamu idaresinde fiziki-stratejik planlamanın etkinliğinin ve işlevselliğinin artırılması, karar mekanizmasında rol almasının ve il düzeyinde yaygınlaşan bir kurumlaşmaya gidilerek bunun sürekli bir hale getirilmesi sağlanmalıdır. Bu bağlamda çalışmanın 9. kısmında açıklanmış olan Ekonomik ve Sosyal Kalkınma İdaresinin kurulması çalışmalarında bulunulmalıdır.

• Fiziki planlama ile ekonomik planlamanın uyum içinde yürütülebilmesi için Yatırım ve Karar Organizasyonlarına gereken önemin verilmesi önem arz etmektedir. Bunun için KOBİ’lerin finansmanına alternatif bir yaklaşım olarak ele alınmış olan Anadolu Menkul Kıymetler Borsası kurulmalıdır.

• İzmir Büyükşehir Bütünü ve özellikle de Metropoliten Aktivite Merkezi sınırları içinde kalan büyük saha kullanan sanayi kurumları ile kamu idaresine ait

kullanışların arazi değerlerinin artmasına paralel olarak çepellere kaydırılması, eski yerlerinin vasıflı hizmetler sektörlerine, bilgi ve sermaye yoğun birimlere ayrılmasının sağlanmalıdır. (Örneğin DSİ, Karayolları, Köy Hizmetleri, Tarım İl Müdürlüğü vb. hizmet alanları ile Kula Mensucat gibi sanayi alanları)

• İzmir İl düzeyinde tarım sektörüne ilişkin düzenleme ve yatırımların önceliklerinin ele alınması, verimliliğin artırılması yönündeki çalışmaların hızlandırılarak stratejik plan dönemi sonuna kadar tamamlanmalıdır.

• Yarımadada ve İzmir Körfezi çevresinde deniz ulaşım kapasitesi artırılmalıdır.

• Mekansal-ekonomik roller, İzmir il düzeyinde; il içine ve il dışına olarak, alt yöreler düzeyinde ise; alt yöre içine ve il dışına olarak tanımlanmalıdır.

• Ege Adaları’ndan Midilli, Sakız ve Sisam’la İzmir arasında sınır ticareti ve ulaşım ilişkilerinin yük ve yolcu taşımacılığı açılarından kurulmasına çalışılmalıdır.

• Taşocakları ve madencilik işletmeciliğindeki uygulamaların genel peyzaj yönünden olumsuz etkilerinin oluşmasının engellenmesi ve denetlenmesi sağlanmalıdır.

• Tüm dere yataklarının yerleşim istilalarından arındırılması sağlanmalıdır.

• Yeşil kuşaklar Büyükşehir Bütünü içinde aktif yeşil alanlarla bütünleştirilmelidir.

• İzmir İl düzeyinde milli parklar ve rekreasyon alanları, yeşil kuşak sistemiyle ilişkilendirilmelidir.

• İçme suyu barajlarının koruma alanlarında denetimin sürekliliği sağlanmalıdır.

• Toprak kabiliyetleri açısından üst sınıf alanlarda tarım aleyhine oluşacak gelişmeler engellenmelidir.

• İzmir Büyükşehir Bütünü içindeki mevcut sanayi bölgelerinin sermaye yoğun ve ileri teknoloji kullanan üretim birimleriyle yer değiştirmeleri yönlendirilmelidir.

• Tersaneler ve limanlar arasındaki yer seçimi ilişkileri gereksinimler doğrultusunda çözülmelidir.

• İzmir Büyükşehir Bütünü Alt Yöresinin temel ekonomik-mekansal işlevi; üst düzey organizasyon-hizmetler, ticaret ve turizm sektörlerindeki uzmanlaşma düzeylerinin artırılıp geliştirilmesi, şeklinde yönlendirilmelidir.

• Alsancak Limanı gerisinde yarım kalmış karayolu viyadüklerinin, bir yandan liman içine indirilerek kamyon ve TIR trafiği açısından rahatlamanın getirilmesi, diğer yandan da şehir içi yol standart ve işlevinde Alsancak yolağına bağlantılarının kurulmalıdır.

• Alt yörelere stratejik planla yükümlenecekleri işlevlerin dışında roller verilmemeli ve yatırım öncelikleri bu işlevlere göre tanımlanmalıdır.

• Alt yörelerde yer alan mevcut ikinci konut stoklarının, bu yöreler için öngörülen işlevlere uygun olarak diğer kullanış biçimlerine teşvik edilmesi yönünde çalışmalar yapılmalıdır.

• Turizm konaklama tesislerinin boşluk oranlarının yüksek olduğu yörelerde, yatak kapasitesini artıracak yatırımların öngörülmemesi, kısa vadede öncelikle doluluk oranlarının artırılması yönünde politikalar geliştirilmelidir.

• Ölçek ekonomilerinin kurulmasının potansiyel olarak uygun olduğu yörelerde, bu doğrultuda politikalar ve uygulamalar geliştirilmelidir.

• Çevre korunması amacıyla, risk altındaki yörelerde ilgili normlara uygun ön arıtma koşulları geliştirilip uygulanmalıdır.

• Toplu konut uygulamalarıyla ilgili mevcut stoklar eritilinceye kadar yeni yerleşim alanlarının açılmasına izin verilmemelidir.

• Mevcut tesis edilmiş ve onaylanmış organize sanayi bölgelerinde tam kapasite elde edilinceye kadar kısa vadede ve dönem içinde yeni organize sanayi bölgelerine izin verilmemelidir.

• İl düzeyinde yerel enerji potansiyelinin ve olanaklarının kullanılması özendirilmelidir.

• İl düzeyinde mekansal gereksinimlerin gereği ortak kamu bütçe ve programı hazırlanarak uygulanması girişimleri yapılmalıdır.

• Şehirsel yerleşmelerin sınırları içinde kalan ve korunması konusunda genel kabuller oluşturulan tarım alanlarının sürdürülmesiyle ilgili politikalar geliştirilmelidir.

• Kamu yönetiminde alt merkezleşme eğilimlerine uygun örgütlenme biçimlerine yönelinmelidir. Alt merkezlerde hizmet düzeyinin geliştirilmesi sağlanmalıdır.

• Mekansal şehirleşmeye özen gösterilmeli yasa dışı yapılaşmaların önüne geçilmeli ve bunu özendirecek girişim ve düzenlemelerden mutlaka kaçınılmalıdır.

• Nüfusun gereksinimine uygun yerinde, sürekli ve yeterli düzeyde sosyal alt yapı hizmetlerinin verilmesi sağlanmalıdır.

• Şehirsel yerleşmelerin girişlerine arazi kullanışları ve peyzaj donatısı açısından özen gösterilmeli ve mevcut olumsuz gelişmeler için yeniden düzenleme çalışmaları yapılmalıdır.

• Yerel yönetimlerin emlak vergilendirmelerindeki dengesizlikler düzeltilmelidir. Emlak vergi oranlarının beldeler bazında ortaya çıkan eşitsizlikleri giderilmeli, bazı yörelerde düşük emlak vergilerinden kaynaklanan finansal güçlüklerin ortadan kaldırılmalıdır.

• Sanayi ve toplu konut yerleşim alanlarında ön arıtma sistemlerinin kurulması ve işletilmesine sorunları strateji plan dönemi sonu itibariyle tümüyle çözümlenmelidir.

• Özellikle turizm ve ikinci konut yörelerinde yaz aylarında gelişen trafik ve otopark taleplerine uygun düzenlemeler yapılmalıdır.

• Şehirsel yerleşmelerde yol ağları, trafik ve otopark düzenlemeleri, talep yönetimi tekniklerinden de yararlanılarak geliştirilmeli, yaya – taşıt trafiği ayrıştırmalarını dengeli bir biçimde gözeten ağlar oluşturulmalıdır.

• Şehirsel yerleşme geçişlerinde ve bağlantı noktalarında, yaya ve taşıtlar için köprülü karayolu kavşakları ve demiryolları köprülü geçişleri düzenlenmelidir.

• Köylerde kanalizasyon ve arıtma tesislerinin yapılmış olmalarının yanı sıra bunların bakım ve işletim sorunlarının çözümlenmesi de sağlanmalıdır.

• Havzalarda ve tüm tarım alanlarında yer altı sularının dengeli kullanımı sağlanmalıdır.

• İzmir Körfezi’nin tüm dere ıslah çalışmaları tamamlanmalıdır.

• İzmir Büyükşehir Bütünü’nde karayolu ağında alternatif güzergahların elde edilmesi sağlanmalıdır.

• Telekom haberleşme ve bağlantı ağlarında, nüfus ve işletme taleplerine göre gelişmeler için revizyon çalışmaları yapılmalıdır.

• Tarım sektöründeki küçük işletmelerin, tohumdan pazara kadar geçecek süreçte sorunlarının ve hizmet eksikliklerinin giderilmesi sağlanmalıdır.

• Dağ köylerinde orman kadastrosu tamamlanmalıdır.

• Katı atıkların toplama ve depolama sorunları alt yöreler düzeyinde yerleşmeler arası işbirliği ile planlanarak topluca çözümlenmesi sağlanmalıdır.

• Stol havaalanları, turizm–sanayi–tarım sektörlerinin gereksinimleri doğrultusunda ve alt yörelerin yapılarına göre yer seçilerek uygulanmalıdır.

• Demiryolları için hazırlanacak ana planda Ödemiş ve Tire sapakları, yöresel bir demiryolu sisteminin parçası durumuna getirilmeli ve elektrifikasyonu için çalışmalar yapılmalıdır.

• Mevcut arkeolojik envantere uygun olarak yerinde müzelendirme ve sergilendirme kapasitesi artırılmalıdır.

• İl düzeyinde balıkçı barınakları ve yat limanları ağına gerekli öncelikler verilmelidir.

• Büyükşehir Belediyesi Mücavir Sahası’ndaki köylerde belde belediyelerinin kurulmasının sonrasında mücavir alan dışına çıkmalarına neden olan yasal boşlukların giderilerek, söz konusu yerlerde planlama, uygulama, denetim

bütünlüğünün kaybolması sonucunu yaratan bu durumun giderilmesi sağlanmalıdır.

• Mevcut şehirsel fiziki altyapının merkezden başlayarak yeraltına alınması çalışmalarının sürdürülmesi ve tamamlanması.

• Eski Gediz Deltasının güney kesimine, Sasalı ile irtibatlı bir tarzda ve Çiğili Atatürk Organize Sanayi bölgesine hizmeti de içeren konteyner ağırlıklı bir iskelenin tesis edilmesi.

• Expo kurulması tasarlanan İncirlatı kesiminde yılı sonrası için bu tür bir alanın ayrılmasının hedeflenmesi ve planlama çalışmalarının değerlendirmeye alınması, tema belirlenmesi.

• İzmir’in yurt dışı merkezlerle doğrudan havayolu bağlantısının sağlanması için potansiyel araştırmalarının yapılması

• Doğu Akdeniz Bölgesinde yer alan önemli liman şehirleri arasında feribot ve gemi seferleri (kruvaziyer) düzenlenerek İzmir’in tanıtımının sağlanması ve başta İzmir olmak üzere stratejik planlama alanında özellikle kıyı yerleşmelerinin ekonomik potansiyellerinin arttırılması.

Dönemi Ekonomik Sektörel Hedefler

Stratejik planlama alanımızda yer alan yerleşmelerin ilçe bazında yılları arasındaki nüfus öngörüleri ışığında yılında İzmir nüfusunun yaklaşık milyon olması beklenmektedir. 10 yıllık süre içerisinde ortalama % 35’lik bir artışla ile milyon daha fazla kişi İzmir’de yaşayacaktır. Bu toplam artışın bin kişisi, doğal ve kalan, bini ise göçe bağlı nüfus artışı olarak beklenmektedir. Doğal nüfus artışına karşı, İzmir ili hazırlanma sürecine sahip olduğundan sosyo-ekonomik beklentileri dengeleme şansına sahiptir. Ancak göç ile gelen nüfusun, içinde bulunduğu yaşa bağlı olarak beklentileri değişecektir. Bu nüfusun yaşayacağı planlama alnımızda dönemsel olarak önde gelmesi hedeflenen sektörel yaklaşımlarsa aşağıda belirtilmiştir.

• İnşaat sektörü olarak içinde bulunulan dönemde en düşük seviyede olunması, ilerleyen yıllarda bu alanda bir gelişim olacağı varsayımını ileri sürmektedir. yılı içinde enflasyonun düşme eğilimi içine girmesi ve de faizleri düşürülmesini takiben inşaat sektöründe kısa vade sonunda gelişim öngörülmektedir. Arsa değerlerinin yüksek trende seyretmesinin sonucunda duraklamaya girilmiş olmasının ve Ülkenin içinde bulunduğu coğrafyada ilerleyen yıllarda belirgin bir kriz ortamının oluşmaması bu alanda yatırımları arttırmayı öngörmektedir.

• İzmir’in uzun yıllar tarıma dayalı sanayi yapısını sektörel gelişimin önünde başarıyla yürütememiş olması ve bir engel oluşturması İzmir ekonomisinde sektörel çeşitlenmenin yeteri kadar hızlı gelişmemesine sebep olmuştur. Bu

durum ana sektörleri desteklemiş alt sektörlerin gelişmesini de engellemiştir. İstanbul merkezli Marmara sanayii çekim bölgesinde, hem katma değeri yüksek üretim tesisleri ve hem onlara destek veren imalat sanayii ve hizmet sektöründeki işletmeler hızla çoğalmıştır. İzmir’in geleneksel yapısının çok uzun süre kırılamamasında sanayi bölgelerinin gereksiz ve plansız çoğaltılması atıl yatırımlar olarak devreye girerken, alt yapı üretimi açısından geç kalınmış olmanın da etkisi büyük ölçüde görülmektedir. Bölgenin sanayi açısından doygunluğa ulaşamaması açısından İzmir etkin bir çekim merkezi olamamıştır. Bu nedenle sanayi yatırımlarında stratejik hedeflerin belirlenmesi yanında altyapı yatırımlarının tamamlaması gerekmektedir.

• Stratejik plânlama alanında sınai ve ticari gelişimi engelleyen nedenlerin kökeninde kurumsallaşma eksikliği önemli bir faktör olarak başrolde görülmektedir. Aile şirketlerinin başarılı olduğu diğer bazı büyük sanayi Profesyonel yönetim tekniklerinin uygulandığı kuruluşlarının ise yönetim hataları, aile içi çekişmeler, pazar fırsatlarının yeteri kadar hızlı değerlendirilememesi, hızla değişen rekabet koşullarına uyum sağlamada geç kalınması gibi nedenlerle planlama alanında yer alan pek çok büyük sanayi kuruluşunun işletmelerini kapattığı ya da el değiştirerek bölge dışından yatırımcı grupların kontrolüne geçtiği görülmektedir. Bu durumun önüne geçilmesi ve sermeyenin İzmir içinde kalması için ilk planda örgütlenme şemasında profesyonel yönetici kadrolarından yararlanılması gerekmektedir.

• İzmir özellikle son yirmi yıllık perspektif içinde iç ve dış rekabet çerçevesinde dünyada meydana gelen gelişimlere ve değişimlere kayıtsız bir durum sergilemiştir. Bu durum yaşanan süre içinde ciddi bir güç kaybı oluşturmuş ve İzmir yetenekli iş gücünü kaybetmiştir. Başta İstanbul merkezli sanayinin çekimi sonucunda ortaya çıkan bu beyin göçü teknolojik gelişmelerden İzmir’in yeterince pay almasını engellemiştir. Kırıcı rekabetin sürüklediği değişim rüzgarlarına dayanabilmek ve onun ortaya çıkardığı fırsatlardan bu nedenle yararlanmak mümkün olamamıştır. İzmir sermayesi bu nedenlere karşı potansiyellerini daha etkin kullanmak için ekonomik analizlere dayalı uzun vadeli stratejik hedeflerini belirlemelidir.

• Sermaye birikimlerinin doğru yatırımlara yöneltilmemesi ve yabancı yatırımcılar için bir çekim merkezi olacak uzun vadeli bir stratejik planın bulunmaması kaynakların ekonomik olarak optimum kullanımını engellemiştir. Sermaye yatırımları, geçen süreler içinde daha ziyade kısa dönem kar maksimizasyonuna yönelik yatırımları hedeflemiş bu da kaynak israfına sebep olmuştur. Bu durum koordinasyon ve AR-GE alanında henüz istenilen düzeye gelinememesiyle sonuçlanmıştır. İşbirliğinin eksik olması önemli bir eksik olarak duraklamayı körükleyen bir etkendir. İzmir bu açıdan sinerji oluşturamamış hem siyasi hem de bürokratik engellemelere

karşın güçlerini birleştirememiştir. Bunlara karşın İzmir sermayesinin kısa dönemden itibaren semaya yatırımları içinde belirli bir payı AR-GE konularına yöneltmesinin gerekli olduğu ortaya çıkmaktadır.

• İzmir tarihsel süreç içinde hep bir liman kenti olagelmiştir ve ekonomik yapısında bu husus önemli bir yer tutmuştur. Dünyanın önemli liman şehirlerinde limanların yerleşme alanları içinde kaldığı da görüldüğünden Çandarlı Limanı yapıldığı taktirde de İzmir limanının işlevine devem etmesi ve lojistik hizmetler açısından önemini koruması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. İzmir’in yabancı sermaye açısından elverişli bir ortama sahip olmasının önemli bir unsuru olan geniş bir art bölgeye sahip olması limanla birleştirildiğinde karayolu, demiryolu, havayolu ve denizyolu açılarından lojistik hizmetlerin gelişmesine neden olacaktır. Bu nedenle kısa dönemden itibaren bu tür yatırımlara yönelinmesi gerekmektedir.

• Küreselleşme süreci içinde İzmir’in gerek geleneksel yapısı ve gerekse son yıllarda peş peşe gelen ekonomik krizlerden etkilenen ekonomisi birikmiş sermayesini yatırımlara yöneltmede itici güç bulmada zorlanmıştır. Bunun ana nedenlerinden başta geleni olan dünya gerçeklerinin gerisinde kalınmış olunması yeni ürün çeşitlerine yönelinememesiyle sonlanmıştır. Özellikle geleneksel sanayi yapısı içinde kalınmış olunması yüksek teknolojiye dayalı malların üretilememesine sebep olmuştur. İzmir ekonomisi, stratejik planlama alnında genel eğilimlere dayalı olarak dış pazarlara yönelik rekabetçi ürünlere ihraç kapısını açmak için teknolojik yatırımlara yönelme zorundadır. Bu nedenle Teknolojiyi Geliştirme Bölgelerine ve Teknopark yatırımlarına öncelik verilemesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

• İzmir turizminde görülen göreceli düşüşün önde gelen sebepleri arasında son yıllarda “incoming” acentaların çoğunun şehri terk ederek Antalya ve Kuşadası gibi merkezlere yerleşmesi gösterilebilmektedir. Bu durum İzmir’in payını diğer mekanlara kaydırmıştır. Ayrıca İzmir gelecek turist kafilelerini ağırlamaya yönelik yeterli mekanlara sahip bulunmamaktadır. Turizmin son yıllarda eğlence ve macera eğilimli olması İzmir’in potansiyelini düşürmektedir. Orta büyüklükteki turist gruplarına yemek verecek mekanların bulunmaması ve bu konuda yatırımlara yönelinilmemiş olması grupları İzmir’den kaçırmaktadır. Turizmin sadece bir konaklama işlevi olmadığı bilindiğinden İzmir bu konu dışındaki turizm alanlarına ekonomik yatırım yapma durumundadır. öncesi İzmir’de yapılmış konaklama tesislerinin eskimeye başlamış olması da İzmir’i konaklama açısından önümüzdeki yıllarda cazip bir mekan yapmayacaktır. Stratejik plan dönemi içinde İzmir turizminin gelişmesi ağırlıklı olarak kongre ve ona alternatif termal yatırımlara yönelinilmesi ile gelişebilecektir. Bu açıdan İzmir ekonomisine büyük girdi sağlayacak turizm gelirleri şehrin ölçeğini büyütmesi ile mümkündür.

• İzmir’in tarımsal açıda verimli havzalara sahip olması tarım ekonomisinin dikkate alınmasını gerekli kılmaktadır. Bu konuda tarım-sanayi işbirliğinin ortaya konması ve tarımsal üreticilerin bilgilendirilmesi yanında sanayiye yönelik üreticilerin ekonomik açıdan desteklenmesi projelerinin oluşturulması gerekmektedir. Özellikle tütün ve pamuk gibi ürünlerin kalite kontrolleri yapılmalı ve üreticiyi destekleme fonları konmalıdır. Bu bağlamda ekolojik tarımı destekleyici örgütlenme şemasının ekonomik bazda desteklenerek bürokratik sorunlarının çözülmesi olumlu olacaktır. Bölgede tarımsal potansiyele gerekli desteğin verilmesi alt yörelerin ticari hayatında gelişme yaratacağı bilinciyle destekleme projeleri oluşturulmalıdır.

• Stratejik planlama alanının tarımsal potansiyeli bilinen bir gerçektir. Bu potansiyel içinde zeytin ve zeytinyağı önemli bir yer tutmaktadır. Zeytinyağı yılı içinde Türkiye’nin toplam tarım ürünleri ihracı içinde ortalama %3’lük bir paya sahiptir. Dünya zeytinyağı ihracatı içinde ise ülke payı ortalama %19 paya sahiptir. Genellikle üretildiği bölgelerde tüketilen zeytinyağı sağlıklı ve dengeli beslenme bilincinin dünyada yaygınlaşması ile özellikle Amerika, Japonya, Kanada, Avustralya ve Brezilya gibi nüfus yoğun ülkelerde tüketilmeye başlanmıştır. Bu pazarlar genelde Türkiye özelde İzmir için büyük ümit vaat etmektedirler. Örneğin; yeni gelişen pazarlardan Türkiye, Amerika için %10 paya sahip iken İtalya %69, İspanya %35 pay almaktadır. Japonya için %, Kanada için %6,7 ve Avustralya için %2 olan payların arttırılması için bu sektöre gereken önemin ve teşviklerin verilmesi gerekmektedir. En büyük ihraç pazarımız olan AB ülkelerinin dökme olarak aldıkları Türk zeytinyağını ambalajlayarak dünya pazarlarına aktarmasının önlenmesi için gerekli çalışmaların yapılması önem arz etmektedir.

• Son yıllarda bilişim sektöründe görülen yazılım ihracatı büyük bir ekonomik güç olarak ortaya çıkmaktadır. Türkiye’de de gelişmekte olan bu sektörü dünyaya taşımak ve özellikle İzmir ekonomisi için değer yaratan bir lokomotife dönüştürmek önemsenmelidir. Ticarî paket programları hazırlamadan öte sektörel yazılıma yönelinilmesi daha büyük girdiler sağlayacaktır. Bu bağlamda İzmir Ekonomi Üniversitesinin Bilgisayar Mühendisliği Bölümü önemli bir girişim yapmıştır. Türkiye bilişim pazarı yılında bir önceki yıla göre % büyüyerek milyar dolara erişmiştir. Yine aynı yıl mobil yazılım pazarının % büyümesi sektörün önemini ortaya koymaktadır. Özellikle kriz dönemlerinde büyüyen bu hizmet pazarının bilgi teknolojileri kategorisinde stratejik planlama alnımızda ilk sıralarda yer alması gerekmektedir. Bu tür yazılımların iki saatten fazla süren bir işlemi birkaç dakikaya indirdiği bilindiğinden önümüzdeki yıllarda tüm şirketlerin sektörü kullanmasının gerekliliği daha açık ortaya çıkmaktadır.

• Stratejik planlama alanımızda pazar payının hızla artış gösterdiği enerji sektörü lojistik tesis yatırımlarıyla ön plana çıkmaktadır. Doğal gaz ve jeotermal enerjinin devreye girmesi ile planlama alanımızda petrol ürünlerinden elde edilen enerji türlerine olan talebin azalması söz konusu olabilecektir. Özellikle şehir ölçeğinde planlama alanında jeotermal enerjiye yönelinilmesi ve yatırımların bu konuya yöneltilmesi orta dönemde önem kazanacaktır. LPG sektöründeki daralmanın ortaya çıkardığı ekonomik dengesizlikler bu şekilde önlenebilecektir. Özellikle yılı sonunda çıkması beklenen Petrol Piyasası Kanunuyla serbest rekabet döneminin başlayacağı dikkate alındığında bunun enerji sektörü için ateşleyici etki yapacağı düşünülmelidir.

• Türkiye’nin yılındaki toplam ihracatının %36’sını hazır giyim ve tekstil oluştururken %28’si hazır giyimden sağlanmaktadır. Türk tekstil şirketleri bu konuda büyük atılım yapan Çin ile özellikle AB ülkelerinde çarpışıyor. Çin’in bu alanda 2. ve 3. sırada yer alması Türkiye’nin sahip olduğu ilk sırayı zorlamaktadır. Hazır giyimde ise Çin, Türkiye’nin önüne geçmiş durumdadır. Stratejik planlama alanımız ülke içinde Denizli’nin arkasına düşmüş ise de bürokrasi, sivil toplum ve özel sektör bağlamını doğru kurabildiği takdirde bu rekabetten karlı çıkabilecektir. Özellikle kotaların kalkması ile birlikte dünya pazarlarına yönelik ciddi bir rekabet içinde kalınacaktır. İzmir’in dış pazarlara yakınlık avantajını kullanarak rekabetini sürdürmesi gerekmektedir. Tekstil ve hazır giyimde sezon kavramının ortadan kalkması ve farksızlaşmaya ayak uydurulabilmesi büyük avantaj sağlayacaktır. Bu nedenle malı en kısa sürede temin eden ve lojistik avantajları bulunanlar öne geçecektir. Bu nedenle tekstil sektöründe hızlı hareket edilebilmesi için önümüzdeki yıllarda gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Aksi durumda ülkenin ve bölgenin payında düşmeler görülebilecek ve sektör ekonomik krize yönelebilecektir. Bu konuda marka yaratma zorunlu bir hale gelmelidir.

Sektörler bazında GSYİH’nın gelişimi ele alındığında konu iki ayrı senaryo halinde öngörümlenmiştir. Birincisi, mevcut durumun korunması durumundaki gelişimdir. Burada şubat krizi öncesi yılı baz alınmıştır. Böylelikle mevcut durum göreceli olarak yükseltilmiştir. yılı baz fiyatlarıyla nüfus öngörülerine göre, yılındaki katrilyon olan GSYİH, mevcudu korumak için katrilyon olarak hedeflenmelidir. Bu hedef ile bireylerin yılındaki yaşam koşulları muhafaza edilecektir. Bu değerde refah artışı yoktur.

İkinci senaryo % 3, % 5 ve % 10 büyüme oranlarına göre ele alınmıştır. Burada mevcut durumu koruyabilmek için büyüme oranının % 3’ün üzerinde olması gerektiği anlaşılmaktadır. Gerçekten de %3’e göre büyüme, mevcut durumun altında kalmaktadır ve katrilyon olması gereken GSYİH değeri %3 büyümeye göre katrilyon olarak gerçekleşmektedir. Yani hedef değer ile varılan değer arasında katrilyon fark vardır.

İkinci oran, %5 büyümeye göre hedeflenen GSYİH değeridir ve katrilyondur. Bu büyüme refah artışı da sağlamaktadır. Yaklaşık kazanılan refah artışı katrilyondur. Refah payı da olduğu için, İzmir’in döneminde hedeflemesi gereken asgari ortalama büyüme oranı %5’in altına düşmemelidir.

Son oran ise iyi bir planlamanın göstergesi ve sürekliliğini göz önüne alarak % 10 şeklinde tespit edilmiştir. Bu oran ile sonunda hedeflenen GSYİH değeri katrilyondur. Şu halde katrilyonluk bir artış olacak ve yılına nazaran göreceli olarak ’e ulaşıldığında iki kat refah artışı sağlanmış olacaktır. Burada toplam GSYİH değeri üzerinden hedef belirlemesi yapılmıştır

Sonuç olarak, İzmir, % 5 asgari büyüme oranını hedeflemelidir. Ancak büyüme oranındaki aralığı, % 5 ile % 8 arasında tutmalıdır. Bu aralığın sağlanmasına yönelik yaklaşımlarsa yukarıda verilmiştir.

Dönemi Yatırım Program Öncelikleri

Stratejik Planın bu döneminde sürekliliği olan ve ilk aşamada ele alınması gereken yatırımların stratejik planlama alanları içindeki önemine göre vurgulanması ele alınmıştır. Yatırımların, gerçekleşme önceliği bu dizi içinde bütün olarak ele alınmalı ve bunların bir kısmının ilk beş yılda tamamlanma gereksinimine sahip olduğu benimsenirken bir kısmının da ikinci beş yıllık döneme sarktığı görülmektedir. Bir dizi yatırımsa sürekliliğe sahip olarak her iki alt dönemde de sürme durumundadır. Ayrıca doğal olarak diğer bir dizi yatırım da geçmiş yıllardan bu güne ve ileriye yönelik bir süreç içinde süregitmektedir. Bunlar arasında daha ziyade büyük kamu yatırımları önde gelmektedir.

Sıralamada öncelik ele alınmamış buna karşın tüm alt yöreleri kapsayan makro seviyede yaklaşımlarsa stratejik yörelerin dışında vurgulanmıştır. Tabiatıyla burada ele alınan yatırımların stratejik plan içinde yer tutacak kapsamlarının olması gerekmektedir. Mahalli ölçekte tasarlanmış ve dar bütçe içinde çözüm bulan ve stratejik değeri bulunmayan yatırımlarsa değerlendirmeye alınmamışlardır.

Birinci Beş Yıllık Dönem

İlk beş yıl içinde tamamlanmasa da başlanılmasının gerekli olduğunun vurgulandığı yatırımların bu kısımdaki ana amaçlardan birincisi yatırımların mekansal öneminin belirtilmesidir. Kaynak kullanımı ve aktarımının bu dizi içinde yapılması öngörülmektedir. Bir kısmının kararları Üçüncü Stratejik Planın başlama döneminden önce alınmış olsa da yatırıma ya başlanmamış ya da sürekliliğinde kesilmeler görülmüş olabilmektedir. Bütün bunlar da dahil olmak üzere önem arz eden makro yatırımlar, stratejisine göre aşağıda değerlendirilmiştir.

[A] İzmir Büyükşehir Bütünü Strateji Alt Yöresi Birinci Beş Yıllık Dönem Öngörüleri

• Karşıyaka’nın Bostanlı kesiminin taşkınlardan korunması için Bostanlı Deresinin ıslah edilmesi ve süreklilik içinde bakımının yapılması.

• Turyağ Fabrika Tesis Alanının, üretim sistemlerinin terk etmesi sonunda boş kalan yapılarının özgün olanlarının korunarak turistik tesise ve çevresinde yer alan yapıların ve de boş alanların pansiyonla rekreatif kullanımlara dönüştürülmesi.

• Karşıyaka’da yer alan büyük alış-veriş merkezlerinin çevrelerinin ölçek ekonomilerine uygun olarak düzenlenmesi.

• İzmir Büyük Kent Bütünü içinde yer alan turizm potansiyeli yüksek noktaların diğer işlevler tarafından istila edilmesi engellenmeli. (Örneğin Tantalos, Bayraklı Smyrna Kazısı, Kemeraltı geleneksel alış-veriş merkezi, Kemeraltı Havralar Sokağı, Agora, Kadifekale vd.)

• Turizm potansiyeli yüksek alanların topluma ve de şehre kazandırılması için tasarım projelerinin yapılması ve söz konusu alanların kültür turizmi ve inanç turizmine yönelik değerlendirilmesi.

• Karşıyaka’da gelişmekte olan kültür merkezleri oluşturma çalışmalarının semt ölçeğinde devamlılığı sağlanmalı.

• Karşıyaka kıyı kesiminde, kıyı ile art alan arasında güvenli yaya geçiş olanaklarının yaratılmasının gerekliliği. (Örneğin Karşıyaka Vapur İskelesi-Karşıyaka Çarşı Bağlantısı)

• Rekreatif potansiyel arz eden Bostanlı Balıkçı Barınağı düzenlenmeli ve tüm İzmir’e hitap edecek seviyeye getirilmeli.

• Çiğli’de eski Gediz ağzındaki tersane yerinin tasdikli sınırı içinde geliştirilerek, sınırları dışında gelişmesinin engellenmesi.

• Karşıyaka ve Çiğli’de konut üretiminin spekülatif yaklaşımlardan arındırılması ve imar planlarında dönem içinde yeni konut gelişme alanları önerilmemesi gerekli.

• Atatürk Organize Sanayi Bölgesinin tevsiinin bu süre içinde ele alınmaması ve monopolistik sistem dışında tutulması.

• Genelde ülke ve özelde stratejik plan alanına ekonomik katkısı yüksek Tuzla tuz üretim tavla alanlarının gerekirse tevsii edilerek işletimine devam edilmesi.

• İZSU Arıtma Tesislerinden çıkacak olan arıtılmış suyun Gediz Havzasının drenajında ve sulamasında kullanması.

• Kuş cennetine tatlı su sağlanması amacıyla DSİ projelerinin hayata geçirilmesi ve bu alan için özel statülü yaklaşımlardan taviz verilmemesi.

• İzmir Batı Aksında seracılığın, bahçe tarımının ve narenciye alanlarının ekonomik değeri göze alınarak, bu faaliyetlerin varlıklarını sürdürmesini sağlayacak önlemlerin alınması.

• Üçkuyular-İnciraltı ve batı kesimlerinde mevcut aktif rekreatif alanlar dışındaki potansiyelli kesimlerin planlanarak kullanıma açılması.

• Başta Balçova olmak üzere termal kaynakların konut ısıtılmasında kullanıma yönelik projelerin ve yatırım çalışmalarının devamlılığının sağlanması.

• Balçova jeotermal sularını atık suların kirletmesini önleme amaçlı, atık suların ıslahı için yatırımlar yapılması ve zemin suyunun çekilmesinin önlenmesi.

• Narlıdere’deki toplu konut alanlarında doğabilecek erozyon tehlikesine karşı önlemler alınması.

• İzmir’e içme suyu temini amacıyla tasarlanmış Çamlı Barajının tamamlanması ve bu amaç doğrultusunda tasarım projelerinin ele alınması.

• Güzelbahçe’de yamaç paraşütüne uygun alanların düzenlenmesi, işletmeye açılması ve tanıtılması.

• Batı aksının İzmir konut stoku açısından kullanılmasındaki spekülatif yaklaşımların ortadan kaldırılması.

• Karabağlar-Yeşillik Caddesi üzerindeki ve çevresindeki imalat sanayiinin bulunduğu alanlardan çıkarılarak özellikle ana aks boyunca “show-room”ların teşvik edilmesi.

• Sarnıç-Gaziemir bağlantısını sağlayan karayolunun mevcut projesine göre düzenlenmesinin yatırım kapsamına alınarak standartlara uygun hale getirilmesi.

• İzmir güney aksında yer alan kaçak yapılaşmanın bulunduğu alanların yasal hale dönüştürülmesi için şehirsel yenileme projelerinin yapılması.

• Buca cezaevinin kentsel alan dışına çıkarılmasına yönelik spekülatif yaklaşımların ortadan kaldırılarak konunun gerçekçi boyutta ele alınması ve sonuçlandırılması.

• Alsancak limanın tevsiine başlanılması ve konu hakkında spekülasyon dışı, gerçekçi ve kalıcı yaklaşımların ortaya konması.

• İzmir İç Körfezin Yeni Kale açıklarındaki girişimin taranması ve girişimlerin liman tevsii ile ilişkilendirilmesi.

• İzmir Halkapınar Ana Yolcu Garı terminali proje çalışmalarına mevcut tesisler de dikkate alınarak başlanılması.

• Demiryolu Marşandiz Garı ve Triyaj tesislerinin projelerine başlanılması ve çalışmaların ulaşım master planı doğrultusunda ele alınması.

• Kemeraltı’nın korunmasına yönelik uygulama projelerinin realist bir açıdan bakılarak geliştirilmesi, mali kaynak teminine yönelik organizasyon sistemlerinin kurulması.

• İzmir Kültürpark alanının yapılaşmalardan arındırılması ve yeni düzenlemesinin parçacı yaklaşımlar yerine bütüncül projesine uygun olarak gerçekleştirilmesi.

• Çevre yolunun kuzey kesiminin tünel ve viyadüklerinin tamamlanarak işletmeye açılması ve Aliağa istikametindeki devlet karayoluna bağlanması.

• Alsancak Limanı gerisindeki viyadüklerin liman içine indirilerek kamyon ve tır trafiği bağlantısının kurulması, diğer viyadük ayaklarının kent içi yol standardı ile Alsancak yol ağına bağlanması.

• İzmir Batı aksında Mithatpaşa Caddesine alternatif bir karayolu güzergahının belirlenmesi ve bu konuda imar planlarının gerekirse revize edilmesi.

• Büyükşehir Bütününde kaçak konut yapılaşmalarının su depolarının yerleşme kotu üstünde kaldığı gözlenmektedir. Dönem içinde yapıların yasallaşması doğrultusunda bu depoların konumlarında seviye düzenlemesi yapılmasının gerekliliği.

[B] Bakırçay Strateji Alt Yöresi (Dikili-Bergama-Kınık) Birinci Beş Yıllık Dönem Öngörüleri

• Bergama jeotermal kaynaklarının şehir ölçeğinde kullanılması çalışmalarına devam edilmesi ve konuya yönelik kurulmuş olan şirketin finansal açıdan desteklenmesi.

• Kınık Organize Sanayi Bölgesinin altyapı yatırımlarının hızlandırılması ve Belediyenin bu açıdan desteklenerek bölgenin özendirilmesi.

• Kınık Ovası Sağ ve Sol Sahil Sulama Projelerinin altyapı yatırımlarının ve Yortanlı Barajının tamamlanması.

• Bergama’da turizm belgeli konaklama tesislerin yapılmasının rantabıl olmadığı belirlendiğinden bu dönem içinde yeni girişimlerin teşvik edilmemesi.

• Dikili iskelesinin transit veya aktarma merkezi dışında kullanılabilme çalışmalarının başlatılması.

[C] Gediz Strateji Alt Yöresi (Aliağa-Foça-Menemen) Birinci Beş Yıllık Dönem Öngörüleri

• Menemen’in ve yörenin tarımsal potansiyelinin gelişmesinde büyük bir öneme sahip Gediz Havzası Planlama Projesinin sürdürülmesi.

• Aliağa’daki sanayi alanlarının su ihtiyacını karşılamaya yönelik Kunduz Barajının tamamlanması

• Aliağa’nın sanayileşmesi paralelinde, yerleşmenin hizmet sektöründen pay alabilmesi için bir şehirsel çalışma alanı kurulması

• Aliağa Doğal Gaz Kombine Çevirim Santralinin ivedilikle tamamlanması ve sanayi sektörünün hizmetine sunulması.

• Menemen aksında inşaat sektöründe konut imalatında talep üzerinde arz görüldüğünden bu tür yapılanmalara yönelik imalatlarının özendirilmemesi.

• Foça-Yeni Foça arasındaki kıyı kesiminde Akdeniz foku doğal yaşam ortamının mutlak koruma altında tutulmasına özen gösterilmesi.

• İzmir Aliağa arasında tamamlanmış raylı sistem elektrifikasyon hattının tam kapasiteyle çalışmasının sağlanması.

• Bağarası-Türkeli yeşil kuşağının korunması için Aliağa sanayi alanlarının gelişiminin güneyine doğru gelişme eğiliminin durdurulması.

• Foça’da mevcut balıkçı barınağının düzenlenerek daha verimli hale getirilmesi ve halihazırda kullanılan rıhtımların düzenlenmesi

• Gediz havzası sulamasında önemli bir öğe olan Gediz nehrinin başta Manisa Organize Sanayi Bölgesi olmak üzere diğer kirletici unsurların mutlaka denetim altına alınması

[D] Gediz–Nif Strateji Alt Yöresi (Kemalpaşa) Birinci Beş Yıllık Dönem Öngörüleri

• Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi ve tevsii çalışmalarıyla tamamlanacak gelişim alanları dışında, ilçe alt yöre sınırları içinde sanayi tesislerinin denetim altında tutulması.

• Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesinin sınırları içinde sanayiinin tam kapasiteyle çalışmasının sağlanılması için gerekli yatırımlara ve teşviklere öncelik verilmesi.

• Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesine yönelik doğal gaz çevirim santralinin inşasına başlanması ve tamamlanması.

• Nif Çayının temizliğinde süreklilik sağlanması için Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi arıtma tesisinin ve ön arıtma tesislerinin işletilmesine özen gösterilmesi.

• Bu alt yöredeki mevzi konut yerleşim alanı uygulamalarının yoğunluğuna ve yapı düzenine özen gösterilmesine ve giderek bu yöreler için çevre düzeni nazım planlarının geliştirilmesi.

[E1] seafoodplus.infoes Kıyı Kesimi Strateji Alt Yöresi (Menderes-Torbalı-Selçuk) Birinci Beş Yıllık Dönem Öngörüleri

• İzmir Ticaret Odası tarafından Tekeli’de kurulmuş olan Tekeli Ticaret ve İmalat Organize Bölgesinin altyapı çalışmalarının tamamlanması ve faaliyetine verimli bir şekilde devamının sağlanması.

• Pancar yöresinde tesis edilecek ve yer seçimi yapılmış organize sanayi bölgesinin altyapı ve diğer hizmetlerine başlanması.

• Tahtalı Barajı Koruma Havzaları denetiminin sıklaştırılması. Kontrolüne süreklilik kazandırılmasının, hazırlanacak çevre düzeni planlarında dikkate alınması ve uygulama imar planlarının bu anlamda revize edilmesi.

• Efem Çukuru mevkiinde yer alacak Çamlı Barajının İzmir’e içme suyu temin edeceği planlandığı için yapımına başlanması.

• Selçuk-Efes yöresinin turizm potansiyelini arttırma açısından Efes ören yerinin ışıklandırılması ve Meryem Ana’ya teleferik projesinin gerçekleştirilmesi.

• Selçuk yöresinde kolektif turizmi geliştirme yönünde organizasyonlar yapılması ve bu bağlamda Pamucak art alanına bir golf alanın projelendirilmesi.

• Görece, Şirince gibi turizm potansiyeli arz eden kırsal yerleşmelerde el sanatlarını teşvik edilmesi ve organizasyonlara gidilmesi.

• Stratejik yörenin kıyı kesimi olan Gümüldür-Özdere kıyı bandının tarım potansiyelini kaybetmeyecek şekilde konut gelişiminin denetlenmesi.

• Kısıkköy’de yer alan ağaç ve metal ve diğer üretim merkezlerinin ön arıtma sistemlerinin denetiminin sağlanması.

• Tesis edilmesi planlanan Merkez Mermer Organize Sanayi Bölgesinin yer seçiminin Torbalı’nın güneyinde, Belevi yöresinde yapılması.

• Tarım potansiyeli yüksek toprak yapısına sahip yörede Organize Sanayi Bölgeleri ve Sanayi Siteleri dışında sanayi yapılarıyla, depolama tesislerinin gerçekleşmesinin engellenmesi.

• Ayrancılar ve Torbalı arasında gelişen toplu konut alanlarının stokları eritilinceye kadar bölgede yeni konut yerleşim alanlarına izin verilmemesi.

• Selçuk yöresinde av turizminin geliştirilmesi ve organize edilmesi için tanıtımın yapılması, avlakların doğal düzeni bozmayacak kesimlerde oluşturulması.

• Tarımsal potansiyel açısından önem kazanan Çitlenbik ağaçlarına uygulanana Antep Fıstığı aşılamasının teşvik edilmesi.

• Küçük Menderes nehrinden sulama için çekilen suyun kirliliğinin artmasının önüne geçilmesi için çalışmalara hız verilmesi.

[E2] seafoodplus.infoes Kara Kesimi Strateji Alt Yöresi (Bayındır-Tire-Ödemiş-Beydağ-Kiraz) Birinci Beş Yıllık Dönem Öngörüleri

• Tire Organize Sanayi Bölgesinin altyapı yatırımlarının hızlandırılması ve ekonomik sorunların çözülmesi için kredilendirme sistemine gidilmesi.

• Tire Organize Sanayi Bölgesinin tam kapasiteye erişmesinin sağlanması, bu seviyeye yaklaşılana kadar öz kaynak kullanmayan diğer organize sanayi bölgeleri yatırımlarının bekletmeye alınması.

• Bozdağ Kayak Merkezinin sağ ve sol pistlerinin yapılması, mevcut tesislerin onarılarak, ivedilikle kullanıma açılması ve işletilmesi.

• Tire mahalli pazarının korunarak sürekliliğinin sağlanması ve konunun organize hale getirilerek üreticilerin pazarlama konusunda teşvik edilmesi.

• İnanç turizmi açısından Birgi’nin Tire ile birlikte öneminin geliştirilerek korunması ve turizm potansiyeline hizmet edecek ortak mekanların geliştirilmesi.

• Özellikle Tire ve çevresiyle özdeşleşmiş keçe, urgan yapımı ve beledi dokumacılığının özelliklerinin yitirilmeden korunması ve geliştirilmesi.

• K. Menderes Havzası Sulama ve İçme Suyu Projesi kapsamında yer alan Beydağ Barajının gerekli ödenekleri sağlanarak tamamlanması.

• K. Menderes Havzasında yer altı suyu kullanımının denetlenmesi ve seviyenin kontrol altında tutulması.

• Beydağ çevresinde yer alan antimon ve civa madenlerinin fizibilite çalışmalarının yapılacak işletmeye alınması için değerlendirilmesi.

• Kiraz başta olmak üzere dış satımlı olan tarım ürünlerinin depolanma ve pazarlanmasında gerekli organizasyon girişimlerinin iyileştirilmesi.

[F1] Yarımada Çeşme Kesimi Strateji Alt Yöresi (Çeşme-Karaburun) Birinci Beş Yıllık Dönem Öngörüleri

• Mordoğan Balıkçı barınağının yat limanı olarak kullanılması için gerekli düzenlemelerin yapılması ve ulaşım bağlantılarının standartlara uygun hale getirilmesi

• Çeşme ve Alaçatı’da rüzgar enerjisinin kullanımı için rüzgar çiftliklerinin kurulması ve yaygınlaşmasının özendirilmesi, bürokratik engellerin kaldırılması.

• Mordoğan Eğlenhoca Köyü İçme Suyu Göletinin tamamlanması için gerekli yatırım ödeneğinin sağlanması.

• Kutlu Aktaş Barajının koruma bantlarının mutlak denetim altına alınması, ağaçlandırılması, bakı noktalarının rekreatif amaçlı kullanıma açılması.

• Çeşme-Karaburun yöresinde av turizmin geliştirilmesi ve organize edilmesi için tanıtımın yapılması avlak alanlarının doğa ile bütünleştirilmesi.

• Çeşme’de yer alan havaalanına gerekli standartlara eriştirilmesi ve işletme sürekliliğinin kazandırılması.

• Çeşme yat limanının gerekli standartlara kavuşturularak işletmeye açılması ve gümrüklü saha tesisi.

• İzmir Ticaret Odasının Çeşme’de örgütlediği nergis üretimi sisteminden örnek alınarak sakız ağacı üretimi projesi oluşturulması.

• Körfez içinde Karaburun yerleşmesine kadar kıyı bandında balık çiftliği tesis edilmemesi için her türlü önlemin alınması,

• Mordoğan kıyısında yer alan Akdeniz foku doğal yaşam alanının koruma altına alınması ve Foça’daki yaşam alanlarıyla birlikte değerlendirilmesi.

• Karaburun Çeşme yarımadasında yer alan orman alanlarının yeşil kuşak projesi altında korunması ve düzenlenmesi

[F2] Yarımada Urla Kesimi Strateji Alt Yöresi (Urla-Seferihisar) Birinci Beş Yıllık Dönem Öngörüleri

• Seferihisar Karakoç yöresi özel turizm alanında jeotermal kaynaklar değerlendirilerek turizm yatırımların teşvik edilmesi ve yüksek yatak kapasiteli otellerin yer alması için çalışmalar yapılması.

• Payamlı-Gümüldür Sulama Projesi kapsamında yer alan Kavakdere Barajının dönem içinde tamamlanarak devreye sokulması.

• Sığacık Yat Limanının tamamlanmasındaki engellerin ortadan kaldırılarak sonlandırılması ve iç-dış yat turizmine açılması.

• Devam etmekte olan Güzelbahçe-Seferihisar karayolunun ödenek ayrılarak çift şeritli bölünmüş yol olarak yapımının tamamlanması.

• Mevcut ve öneri mevzi konut yerleşim alanlarının yoğunluk ve yapı düzeni olarak, doğa koruma ilkelerine uygun olarak ele alınması.

• Urla ilçe merkezinde konut stoğu yığılması nedeniyle bu stok eritilene kadar yeni toplu konut uygulamalarının özendirilmemesi.

İkinci 5 Yıllık Dönem

İkinci dönem olarak ele alınan bu süreçte ilk dönemden gelen ivmelerin sürüklediği yatırımlar yer aldığı gibi, sürece yeni girenler de yer almaktadır. Devamlılığın esas olduğu bu dizilemede on yıllık dönem içindeki önem sıralaması yer almamaktadır. İkinci beş yıl, sistem içinde yer yer daha global yaklaşımlara da sahiptir. İkinci beş yıla başlamadan önce stratejik olarak aşağıdaki genel değerlerin bir kısmına ilk beş yılda başlanmış olunabilinmektedir. Devam edenlerin bu beş yıllık süreçte bitirilmesi ön görülenler de ayrıca belirtilmiştir.

Konuların stratejik alt yöreler itibarıyla değerlendirilmesindense aşağıda belirlenmiş yatırımların gerçekleşmesi veya tamamlanması ve de başlanılmasının gerekli olduğunu ortaya çıkmaktadır.

[A] İzmir Büyükşehir Bütünü Strateji Alt Yöresi İkinci 5 Yıllık Dönem Öngörüleri

• İçme ve kullanma suyu ile taşkın kontrolü sağlayacak Bostanlı Barajının kesin proje aşamasından uygulamaya geçirilerek tamamlaması.

• Piyale Makarna ve Gıda Mamulleri Fabrikasının, tesisin alanı boşaltmasından sonra sanayi alanı dışında, özel uzmanlaşma içinde öngörülen uygun kullanımlara tahsisi.

• Karşıyaka’nın gelişim trendleri dikkate alındığında yöreye yıldız sayısı yüksek otel yatırımına gerek olmadığı.

• Karşıyaka’ya metro hattının bağlanması ve bu doğrultuda hemzemin geçitlerin kaldırılması çalışmalarının ve yatırımlarının yapılması.

• Kıyı ulaşımının yeni yapılacak iskelelerle yaygınlaştırılması ve toplu taşınımla desteklenmesi.

• İZSU arıtma tesisinden çıkacak arıtılmış suyun Gediz Havzasının sulamasında ve drenajında kullanılmasının yaygınlaştırılması ve sürdürülmesi.

• Kuş Cenneti ve Leuka antik yerleşmesinin birlikte değerlendirilmesi ve kültür turizmine kazandırılması.

• Pınarbaşı’ndaki mevcut sanayi tesislerinin organize bir statüye kavuşturulması.

• Bornova’da kültürel değer taşıyan metruk ikamet yapılarının onarılarak topluma (kamu kullanımına) açılması.

• Metronun Bornova hattının Otogara bağlanması ve Fahrettin Altay-Üçyol hattının yapılması.

• Balçova-Narlıdere batı aksındaki seracılığın, narenciye tarımının ve bahçeciliğin ekonomik değeri göz önünde bulundurularak bu ekonomik faaliyetin yaşamda kalmasının sağlanması ve bu yönde üreticilerin kurumlaşma yönünde teşvik edilmesi.

• Çeşme otoyolu ile Narlıdere asfaltı arasında kalan alanın iş ve alışveriş potansiyeline yönelik çekiminin örgütlenmesi ve tek elden planlanması.

• İnciraltı-Üçkuyular arasındaki rekreatif alanlar dışındaki potansiyelli kesimlerin planlanarak kullanıma açılmasının sürdürülmesi.

• Balçova Jeotermal enerji kaynaklara bağlı konut ısıtmasını amaçlayan projeye gereken önemin verilmesi.

• Batı aksının İzmir konut stoku açısından kullanılmasındaki spekülatif yaklaşımların ortadan kaldırılması.

• Sarnıç-Gaziemir beldesinde yer alan sanayi alanlarının organize bölge haline getirilmesi.

• Sarnıç-Gaziemir ve benzeri alanlardaki sağlıksız yapılaşmaların şehirsel yenileme projeleri yapılarak, projelerin hayata geçirilmesi

• Şirinyer-Buca-Gaziemir aksının hafif raylı sisteme kavuşturulması ve sistemin Aliağa-Torbalı elektrifikasyon hattıyla bağlantısının sağlanması.

• Dokuz Eylül Üniversitesinin Tınaztepe Yerleşkesinin tamamlanması ve hafif raylı sistem bağlantısına kavuşturulması.

• Buca-Kaynaklar Göletinin içme ve kullanma suyu temini için proje safhasından uygulama safhasına geçirilmesi.

• Ege Giyim Sanayicileri Derneği tarafından kurulmuş Adatepe Tekstil Organize Sanayi Bölgesinin teşviklerle desteklenmesi ve tamamlanma safhasına getirilmesi.

• Bornova-Pınarbaşı yöresinde yer alan sanayi kuruluşlarının organize sanayi bölgesi statüsüne dönüştürülmesi.

• Buca konut potansiyelinin mevcut imar planı dikkate alındığında doyma noktasına geldiği göz önüne alınarak yeni konut alanları önerilmemesi.

• Buca’da kentsel alan dışına çıkarılan cezaevi alanının şehirsel aktivite mekanlarına açılması.

• Alsancak Limanının yolcu ve yalnızca İzmir’in yakın hinterlandına hizmet eden yük limanı konumuna getirilmesinin dönem sonu itibarıyla sağlanması ve Alsancak Limanının tevsiinin tamamlanması. Aynı zamanda bu dönemde Çandarlı Limanına yapılacak 1. etap uygulamasının tamamlanarak Alsancak Limanını uluslar arası nitelikli konteyner ve kuru yük taleplerinin Çandarlı’ya kaydırılmasının sağlanması.

• Halkapınar-İzmir ana yolcu garı ve triyaj tesislerinin projelerinin bitirilmesi ve devreye alınması.

• Alsancak ve Basmane mevcut gar yapılarının Halkapınar ana yolcu garının hizmete açılmasına paralel olarak restorasyona tabi tutulması ve kültür yapısı olarak kente kazandırılması.

• Kültürpark alanının güney kesiminde, Mürselpaşa Caddesi boyunca sergileme yapılarına yönelik projelerin ihtisas fuarları da dikkate alınarak gerçekleştirilmesi.

• Büyükşehir bütünü içinde yer alan konteynır depolama alanlarının ve tır otoparklarının kaldırılması ve Sasalı yöresine kaydırılması çalışmalarının yapılması.

• Kamu gelir ve giderleri açısından Büyükşehir bütünü düzeyinde dengesizliklerin giderilmesi, ortak program ve bütçe girişimleriyle giderilebileceği nedeniyle söz konusu girişimlerin yapılması.

• Balçova’da mevcut küçük sanayi sitesinin tevsii veya yeni bir site alanı önerilmesi.

• Sanayi ve toplu konut alanlarında orta vadede Büyükşehir bütünü sınırları içinde ön arıtma sistemlerinin kurulması ve işletilme sorunlarının çözümlenmesi.

• Köy hizmetleri tarafından kırsal kesim yerleşmelerine yapılmış olan kanalizasyon sistemlerinin dere yatakları yerine yapılmış ve yapılacak arıtma tesislerine bağlanması, bakım ve işletme sorunlarının giderilmesi.

• İzmir batı aksında, Narlıdere-Güzelbahçe yerleşmelerini içerecek tarzda, Mithatpaşa caddesine alternatif bir karayolu güzergahının kullanıma açılması.

[B] Bakırçay Strateji Alt Yöresi İkinci 5 Yıllık Dönem Öngörüleri

• Dikili jeotermal enerji kaynaklarının tarım amaçlı kullanılma çalışmalarının başlatılması.

• Kınık Ovası sulama projesi çalışmalarının sürdürülmesi kapsamında Çaltıkoru Barajının tamamlanması.

• Kınık içme ve kullanma suyu için öngörülen Kapıkaya Barajının inşasına başlanması.

• Dikili ikincil konut potansiyelinin sahip olduğu yatak kapasitesinin turizm amaçlı kullanılmasının teşvik edilmesi.

• Dikili iskelesinin kapasite artırımına yönelik yatırımlara başlanması, yolcu-yük trafiğinin dikkate alınması.

• Kozak yöresindeki taş ocaklarının işletme planlamasının ele alınması, iç ve dış piyasaya yönelik reorganizasyonunun yapılması.

• Bergama Organize Sanayi Bölgesinin kamulaştırma ve proje çalışmalarının sürdürülmesi.

• Kozak Yaylası Turizm potansiyelinin tanıtımına devam edilerek projede sürekliliğinin sağlanması ve sağlık/yayla turizmi yönünde geliştirimlerde bulunulması.

[C] Gediz Strateji Alt Yöresi İkinci 5 Yıllık Dönem Öngörüleri

• Menemen’in tarımsal potansiyelinin gelişmesinde büyük öneme haiz Gediz Havzası ve Emiralem Pompaj Sulaması projesinin geliştirilmesi.

• Menemen-Emiralem-Manisa karayolu bağlantısının bölünmüş yol olarak çift şeritli yapımına başlanması.

• Menemen çömlekçiliğinin organize olması ve ihracata yönelmesi için organizasyon çalışmalarının yapılması ve dönem içinde tamamlanması.

• Aliağa I Organize Sanayi Bölgesinin altyapı yatırımlarına devam edilmesi ve tamamlanması.

• Aliağa yöresine, sanayiinin gelişmesi paralelinde, Selçuk’ta olduğu gibi stol tipi bir havaalanı tesisi için yer seçim, proje ve uygulama sürecinin stratejik dönem sonuna kadar tamamlanması.

• Aliağa’da yer seçmiş bulunan sanayilerin enerji tüketimindeki sorunlarını karşılamak, ayrıca çevre kirliliğini önlemek için kendi aralarında organize olma koşullarının gerçekleştirilmesi.

• İzmir’in kuzey aksında Çiğli Menemen uzantısında, demiryolu ve karayolu arasında kalan arazide yer alan sanayi, show-room ve diğer ticari kuruluşların ve gelecekteki isteklerin planlı ve organize bir şekilde gelişmesini sağlayacak önlemlerin alınması.

[D] Gediz–Nif Strateji Alt Yöresi İkinci 5 Yıllık Dönem Öngörüleri

• Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesine ve ovaya, sulama ve sanayi suyu sağlama açısından gerekli olan Yiğitler Barajının tamamlanması.

• Alt yöredeki mevzii konut yerleşim alanı uygulamalarının yoğunluğuna ve yapı düzenine özen gösterilmesi ve bu amaçla çevre düzeni planlarının geliştirilmesi.

[E1] seafoodplus.infoes Kıyı Kesimi Strateji Alt Yöresi İkinci 5 Yıllık Dönem Öngörüleri

• İzmir’e içme suyu temin etmek üzere Efem Çukuru mevkiinde planlanmış Çamlı barajının yapımının tamamlanması.

• Selçuk-Pamucak yöresinde planlanan golf alanının çevre değerleriyle birlikte hayata geçirilmesi.

• Nazilli üzerinden İzmir istikametine gelen doğalgaz boru hattının Torbalı sanayilerine ve organize bölgelerine hizmet verecek şekilde programlanması.

• İzmir-Gaziemir-Torbalı demiryolu güzergahının hızlandırılması ve yaşama geçirilmesi.

• Tesis edilmesi planlanan Merkez Mermer Organize Sanayi Bölgesinin planlama safhasına geçilmesi.

• Sulama amaçlı Menderes Yeniköy Göletinin tamamlanması için çalışmaların sürdürülmesi.

• Selçuk Efes arkeoloji müzesinin bulunduğu yörenin zengin arkeolojik envanteri de göz önünde bulundurularak genişletilmesi veya yeni kapsamlı bir müze binasının yapılması.

[E2] K. Menderes Kara Kesimi Strateji Alt Yöresi İkinci 5 Yıllık Dönem Öngörüleri

• Bayındır yöresinde çiçek ve süs bitkisi yetiştiriciliğinin teşvik edilmesi ve kurulması planlanan Gıda Organize Sanayi Bölgesinin bu konuyu da kapsaması.

• Bayındır’daki jeotermal enerjinin Organize Sanayi Bölgesi ve sera ısıtmasında kullanılması.

• Bozdağ kayak merkezinin işletilmeye açılmasından sonra kapasiteye hizmet edecek yeterlilikte bir konaklama tesisi yapılması.

• K. Menderes sulama ve içme suyu projesi kapsamında Ödemiş-Aktaş Barajının tamamlanması.

• K. Menderes Sulama projesinin Kiraz kesiminin devreye alınması ve Köy Hizmetlerinin projeleriyle entegre edilmesi.

• Tarım sektöründeki küçük işletmecilerin tarımsal üretim açısından tohumdan pazara kadar geçen süreçte karşılaştıkları sorunlarının giderilmesi, eğitim dahil

her konuda hizmet eksikliklerinin giderilmesi ve bilinçlendirilmesi için ilgili kamu kurum ve kuruluşları yardımıyla yerel organizasyonların kurulması.

• Demiryolları için hazırlanacak ana planda Ödemiş ve Tire sapaklarının yöresel bir demiryolu sisteminin parçası durumuna getirilmesi ve elektrifikasyon için çalışmaların yapılması.

[F1] Yarımada Çeşme Kesimi Strateji Alt Yöresi İkinci 5 Yıllık Dönem Öngörüleri

• Rüzgar enerjisinin kullanımı için gereken tesislerin kurulması ve yaygınlaşmasının özendirilmesi, teşvik edilmesi.

• Alaçatı koyunun sörf merkezi olarak uluslar arası standartlara uygun tesislerle donatılması

• Çeşme’de Ro-Ro limanına bağlı olarak hizmetler sektörünün ulaştırma kesiminde ağırlık kazanması sağlanmalı (nakliye şirketleri, turizm ve seyahat şirketleri, gümrükçülük vb.).

• Daha önce işletilmekte olan Karaburun cıva madeni potansiyelinin tekrar incelenerek verimlilik çalışmalarının yapılması. Aynı şekilde perlit ve seramik konusunda da çalışılması.

• Alaçatı Yat Yanaşma Yerinin, Yalıköy projesi ile birlikte değerlendirmeye alınması.

[F2] Yarımada Urla Kesimi Strateji Alt Yöresi İkinci 5 Yıllık Dönem Öngörüleri

• Karaburun-Mordoğan-Balıklıova-Urla ve diğer kıyı yerleşmelerinin kendi aralarında ve İzmir’le deniz yolu ile bağlantısının planlanması.

• Cumalı ve Karakoç jeotermal kaynakların İzmir-Balçova kaynakları ile bağlantısının projelendirilmesi ve sistemin entegre hale getirilmesi.

• Seferihisar yöresi jeotermal kaynakların Seferihisar şehir ısıtmasında kullanılma projesinin hayata geçirilmesi.

• Mevcut ikincil konut potansiyelinin iç ve dış turizmin yatak kapasitesi olarak kullanılmasının özendirilmesi.

• İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü bünyesinde planlanması düşünülen teknoloji geliştirme bölgesinin (teknopark) yer tahsisinin sonuçlandırılması ve planlanması.

Strateji Plan Dönemi Sonrası İçin Uzun Vadeli Amaçlar ve Kestirimler

Stratejik plan alanı içinde yer alması planlanmış yatırım kararlarının planlama stratejisi içinde ilk on yıl içinde gerçekleşmesi gerekli olanların gruplaşmasına ek olarak zaman dilimi içine sığmayan ancak sistemsel olarak bütünlük sağlayacak yatırımlar da bulunmaktadır. İlkesel olarak sistemde sıralamaya gidilmesi bu yatırımların verimliliği yanında yapılabilirliği için kaynak aktarımında da bir süreç ortaya koymaktadır. Kaynaklar kısıtlı olmasa da, sistematik kullanımın ortaya çıkardığı ekonomik değerlerin yansımasından elde dilecek kar maksimizasyonu bu

şekilde sağlanacaktır. Kaldı ki kaynakların kısıtlı olması yürütülen yatırım projelerinde bu tür sistematik yayılma politikalarını programlanmasını kaçınılmaz kılmaktadır.

Uzun vadeli olarak ele alınan bu yaklaşımlarda esneklik taşıyabilen kararların verilmemesine özen gösterilmiştir. Zira zaman ve yatırımların zincirleme etkileri sonunda sapmaların olağan görülmesi sistemde kaymalar yarabilecektir. Bu bağlamdan olmak üzere İzmir Büyükşehir Bütünü içinde stratejik yatırım önceliklerine yer verilmemiştir. Bu aşamada kararların Stratejik Plan dönemi içinde ilk aşamada yapılması gerekli olan Nazım İmar Planında konuların ele alınması gerekliliği önemli ve de etkin bir rol oynamıştır.

[B] Bakırçay Strateji Alt Yöresi Uzun Vadeli Amaçlar ve Kestirimler

• Dikili jeotermal kaynaklarının şehirsel ölçekte kullanılmasının tamamlanması ve tarımsal kullanımda yaygınlaştırılması

• Bademli yöresi jeotermal kaynakların termalizmde kullanılması ve yörenin turizm potansiyelinin dışa açılması.

• Bakırçay Havzası Sulamasıyla entegre olacak Bergama Yukarı Kırıklar Göleti ve sulamasının tamamlanması.

• Kozak yaylasının sahip olduğu potansiyellerin yayla turizmi açısından değerlendirmeye alınmasının gerçekleşmesi.

• Aliağa-Bergama hattı üzerinden bağlantı sağlayacak demiryolunun Dikili iskeleye eriştirilmesi çalışmalarının yapılması.

• Bergama Organize Sanayi Bölgesinin, Kınık Organize Sanayi Bölgesinin doluluk oranının artmasını takiben faaliyete geçirilmesi.

• Menemen’in tarımsal potansiyelinin gelişmesinde büyük öneme sahip Gediz Havzası ve Emiralem Pompaj Sulaması Projesinin tamamlanması.

• Bergama-Kınık-Soma-Akhisar karayolu bağlantısının bölünmüş yol olarak çift şeritli geliştirilmesi (Çandarlı limanına yönelik uygulama süreçlerine paralellik göstermelidir)

[C] Gediz Strateji Alt Yöresi Uzun Vadeli Amaçlar ve Kestirimler

• Aliağa yöresine Çandarlı Limanı gelişimi paralelinde 3. bir serbest bölgenin oluşturulması.

• Aliağa-Bergama-Kınık-Soma demiryolu hattının yapılması (Çandarlı limanına yönelik uygulama süreçlerine paralellik göstermeli).

• Aliağa II ve Aliağa Kimya Organize Sanayi Bölgelerinin kamulaştırma ve proje çalışmalarına başlanması.

• Aliağa’nın şehirsel ölçekte jeotermal enerjiden ve rüzgar enerjisinden yararlanılması.

• Aliağa yöresinde Gemi Söküm ve Çandarlı Limanı ile bağlantılı olarak tersane tesis edilmesi çalışmalarında bulunulması.

• Menemen ovasının sulamasına yönelik Aşağı Gediz Göktepe projesi ve barajının yaşama geçirilmesi

• Menemen’e içme ve kullanma suyu sağlayacak Değirmendere barajının işletmeye alınması

• Bölgesel demiryolu ağının geliştirilmesi çalışmaları kapsamında uzun vadede Menemen’den İDESBAŞ’a demiryolu bağlantısının sağlanması.

• Seyrek ve Maltepe yerleşmelerinin kıyı kesimindeki Gediz deltasının turizm potansiyeli açısından değerlendirilmesi

• Foça yerleşmesinin mevcut potansiyeli değerlendirilerek gümrüklü sahası olan bir yat limanı tesis edilmesi.

[D] Gediz-Nif Strateji Alt Yöresi Uzun Vadeli Amaçlar ve Kestirimler

• Stratejik alt yöreler yeşil kuşaklarından biri üzerinde yer alan Nif dağının Milli Park olarak ilan edilmesi ve yayla turizmine açılması.

• Kemalpaşa-Torbalı karayolu bağlantısının standardının yükseltilmesi ve iki yerleşmenin art bölge bağlantısının kuvvetlendirilmesi.

• İzmir-Ankara otoyolunun il hudutları içindeki geçiş güzergahının kesinleştirilerek uygulanmasının sağlanması.

• Yine aynı aksta İzmir-Ankara ekspres demiryolu güzergahının da projesinin kesinleştirilip uygulanmasının sağlanması.

• Ölçek ekonomileri açısından Aliağa’ya sanayi alanlarını destekleyici bir kentsel çalışma alanı tesis edilmesi.

[E1] Küçük Menderes Kıyı Kesimi Strateji Alt Yöresi Uzun Vadeli Amaçlar ve Kestirimler

• Kabacakırı mevkiinde kurulması düşünülen Torbalı I Organize Sanayi Bölgesinin Pancar ve Tekeli bölgeleri doygunluğa eriştikten sonra planlama safhasına alınması.

• Menderes yöresi Yeniköy yerleşmesini kapsayan Yeniköy gölet ve sulamanın gerçekleştirilmesi.

[E2] Küçük Menderes Kara Kesimi Strateji Alt Yöresi Uzun Vadeli Amaçlar ve Kestirimler

• Ödemiş ve Kiraz Organize Sanayi Bölgelerinin, Tire ve Bayındır Organize Sanayi Bölgelerinin kapasitelerinin doyma noktasına gelmesinden sonra uygulamaya konulması.

• Küçük Menderes Havzası sulama ve içme suyu projesi kapsamında Bayındır, Burgaz, Ödemiş, Bademli Barajlarının tamamlanması.

[F1] Yarımada Çeşme Kesimi Strateji Alt Yöresi Uzun Vadeli Amaçlar ve Kestirimler

• Karaburun yöresinde Karareis ve çevresinde yer alan yerleşmelere içme suyu sağlayacak Karareis Barajı projesinin değerlendirilmeye alınması.

• Çeşme jeotermal kaynaklarının şehirsel ısıtmada kullanılması için yapılmış projenin güncelleştirilerek hayata geçirilmesi.

• Çeşme’nin yat limanları kapasitelerinin doyma noktasına yaklaşmasıyla, Dalyan ve Şifne yat limanlarının geliştirilmesi ve değerlendirmeye alınması.

[F2] Yarımada Urla Kesimi Strateji Alt Yöresi Uzun Vadeli Amaçlar ve Kestirimler

• İzmir Orta Körfezle, Kuşadası Körfezi arasında kanal açılarak irtibat kurulabilmesinin ön proje ve yapılabilirlik araştırmalarının ele alınması (ulaşım ve körfez temizliğinin sürekliliği açısından önemli bir proje olacağı düşünülmüştür).

• Midilli-Sakız ve Sisam adaları ile sınır ticaretinin kurulması ve ulaşım ilişkilerinin arttırılması yönünde girişimler yapılması ve sonuç alınmasında girişimlerde bulunulması.

• Seferihisar kıyı kesimi su temini projesinde yer alan Gelinalanı barajının tamamlanması.

GİRİŞ

1. ÇALIŞMANIN AMAÇLARI

Bu çalışma, İzmir Ticaret Odası’nın (İZTO) istemi ile yürütülmesi kararlaştırılan bir rapordur. Çalışma alanı, gerek bilgi bölünmezliği gerekse merkezdeki şehirsel bütününün çevresi ile olan yoğun işlevsel etkileşimi nedeniyle, “ İzmir İl Sınırı ” içi olarak belirlenmiştir. Stratejik Planı (III) olarak tanımlanmasının nedeni, yine İTO tarafından yürütülmesi sağlanmış önceki çalışmaların da aynı ismi taşımasından kaynaklanmaktadır. Bu çalışmaların – dönemi için olanı I., – için olanı ise II. Stratejik Plan olarak hatırlanması doğru olacaktır. Bu üçüncü çalışmada ise doğal olarak öncekilerin birikimlerinden de yararlanılmak istenilmiştir.

Dünyada içinde yaşadığımız dönemin koşulları, kamu yönetiminin bir parçası ve tamamlayıcısı sayılabilecek sivil toplum kurumlarının giderek daha etkin kılınması ve bu kurumların toplumsal organizasyonun kurulmasında ve gelişmesinde önemli roller yüklenmesi gerektiğini tartışmasız bir duruma getirmiştir. Bu çalışmayı ve İTO’nun aynı çerçevedeki tüm girişimlerini söz konusu açıdan değerlendirmek gerekecektir. Bu nedenle toplum yararlı bir konumda kalarak nesnel bulgulara dayalı ve güçlü varsayımlarla çalışmanın kurgulanmasının yararlı sonuçlar yaratacağı düşünülmüştür.

Mekansal boyutları olan bir strateji planının, Türkiye’nin içinde bulunduğu mevcut yasal ve yönetsel koşullar da göz önünde bulundurularak, çok merkezli–vektörel yapılı makro düzeyde bir çalışma niteliği taşıyacağı baştan kabul edilmiştir. İzmir’in ülkenin kendine özgü koşulları içinde bir metropolitenleşme süreci içinde bulunduğu bilinmektedir. Bu durum ampirik bulgularla da izlenebilmektedir. Türkiye’nin çeşitli ekonomik, sosyal ve demografik makro göstergeleri de bu durumu kanıtlamakta ve İzmir’in ülke içindeki ağırlığını sürdürdüğünü belirlemektedir. Bu nedenle merkezde yer alan şehirsel bütün ile onunla yoğun etkileşim içinde kaldığı düşünülen ve önemli bir bölümünün, İzmir ilinin sınırları içinde kaldığı bilinen alan, sözü edilen metropoliten bölgenin ağırlık merkezini oluşturmaktadır. Bu durumda çalışma, öncelikli olarak il sınırları içindeki karar ve uygulama süreçlerinde, uzun vadeli erişimi olan ortak amaçları da gözeterek, – olarak belirlenen kısa ve orta vadeli yönelişlere yol gösterici olmayı amaçlamaktadır. Çalışma süresinin darlığı nedeniyle kamunun ürettiği bilgilerden yararlanarak il sınırları içinde kalınmasının doğru olacağı kabul edilmiş, metropoliten ölçekli bir araştırmaya başvurulamamış, bilgi bütünlüğü açısından da gerekli olacak şekilde İzmir Büyükşehir bütünü olarak bilinen alan ile, bu alanın dışındaki kırsal ve şehirsel yerleşme merkezleriyle iskan

dışı alanlarda genel gelişmenin ortak ve yerel gereksinmelerin ayrışık amaçları doğrultusunda, ekonomik, sosyal ve mekansal gelişmenin sağlanması, önceliklerin ve program uygulamalarının doğru yörüngeye oturtulması konusunda öneriler geliştirilmesi esas olarak kabul edilmiştir.

yılından bu yana sürdürülmekte olan stratejik planlama çalışmalarının ilk çalışma döneminde () bölge tek merkezli ve az kutuplu bir kalkınma senaryosuna göre çalışılmıştı. Hatta çevre ilçelerin, metropol çekim alanı dışında kaldığı için, özel olarak incelemeye alınmadığı “Giriş” kısmında belirtilmişti. Aynı bağlamda tarım sektörü de kapsam dışı bırakılmıştı. Stratejik planlamada yatırımların dönem açısından da planlamaya alınmamasına, çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarını ilgilendirdiği için, koordinasyonla karar verilmesi ilkesi benimsenmiştir. Halbuki yatırımların strateji açısından planlama alanında bir bütün oluşturduğundan hareketle, gerçekleşme sürelerinin birbiri içinde ve bütün teşkil etmesi nedeniyle dönem önerilerinde bulunmanın genel stratejileri oluşturduğu için gerekliliği bulunmaktadır. Bunu takip eden dönem için () “kalkışa geçiş dönemi” adı altında gelişim trendleri çalışılmış ve gelişim aşaması aynen korunmuştur. Strateji alanı olarak tanımlanan İzmir merkez odaklı çalışmada, art bölge olarak nitelenen kesim genel anlamıyla İzmir il hudutları dışına taşma eğilimi göstermekle birlikte idari taksimatın Ülke planlama sisteminde belirli kıstaslar koyması ve özellikle kamu yatırımları açısından kısıtlayıcı eğilimler vermesi nedeniyle sınırlama zorluklarıyla karşılaşılmıştır. I. ve II. Stratejik Planlama Dönemleri dikkate alındığında İzmir merkez olarak çalışmalar genel anlam içinde, eksen olarak, ortalama art bölge sınırının 90 km yarı çaplı bir alan içine girdiği mesajını vermektedir. Elimizdeki çalışmada da ana planlama kararları bu bağlamda ele alınmakla beraber bunun dışında kalan alanlar dış kabuk olarak değerlendirilmiş ve çalışma kapsamına alınmıştır..

Merkez şehir olarak İzmir’in tek başına planlanması ve stratejik kararlara konu olması da beklenemez. Alanın ulaşım şeması dikkate alındığında özellikle karayolu sisteminin rahat erişim sağladığı kesimlerde bölgesel gelişimin daha hızlı olduğu da gözlenmektedir. Dolayısıyla doyma noktalarına gelindiği alanlarda ana şehir bu ulaşım akslarından yararlanarak dışa açılım göstermiştir.

Kalkışa geçiş aşaması olarak planlanan II. Stratejik Plan Dönemindeki gelişmenin bu doğrultuda olması beklenirken özellikle krizini takiben ortaya çıkan ve krizleri strateji yatırımlarının gerçekleşmesine yönelik ekonomik girişimlerde duraklama yaratmıştır. Bu durumdan çıkmak için, karar verme süreçlerinde bağımsız hareket eden girişimcilerin ve de kamu yatırım taleplerinin ortaya çıkardığı baskının rolü büyüktür. Özellikle kalkışa geçiş döneminde strateji alanlarının, strateji kararları belirlenmeden yatırım hedeflerinin konması başarısızlıkla sonuçlanmış görülmektedir. Kapsam içinde tarımsal gelişmelere yeterince önem verilmemiş, sanayiinin tarımsal potansiyelli alanlarda kalkınmanın motoru olacağı varsayımından hareketle planlama alanı içine yılında iki, yılında bir, yılında iki ve yılında dört organize sanayi bölgesi mevcutlara eklenmek üzere yatırım planlarında yer almıştır. Ancak bunlardan birisi, günümüze değin faaliyete geçebilmiştir. Bu bölgelerin yoğunlaştığı Menderes Havzasındaysa sanayiyi

desteklemeye yönelik alt yapı yatırımlarına öncelik verilmemesi ve yörenin temel ekonomik girdisi olarak belirginleşmiş tarım potansiyelinin yeterince desteklenmemesi yatırım hedeflerinin atıl kalmasına sebep olmuştur. Burada ortaya çıkan ana sorun yatırımlar arasında gerekli koordinasyonun sağlanamamış olmasıdır. Ekonomik krizin etkileri bunun arkasında gelmektedir.

Stratejik planlamada mekansal boyutun ihmal edilerek yapılan bir değerlendirmenin başarıya ulaşması da beklenemez. Bunu sağlamak için merkez şehir çeperlerinde bulunan yerleşmelerin temel ekonomik girdilerinin analizinin yapılması gerekmektedir. İzmir bu bağlamda yukarıda belirtildiği üzere iki kademeli bir etki alanına sahip durumdadır. Birinci derece etki alanı dışında kalan yerleşme dizileri Dikili-Bergama-Kınık, Beydağ-Kiraz, Çeşme-Karaburun ve Selçuk’tur. Bunlar arasında sadece Çeşme ikili bir rol üstlenebilmektedir. Şu halde mekansal olarak yapılan analizlerle, ekonomik analizler birleştirilince daha içine dönük veya birinci dereceden İzmir’le bağlantısı olmayan ve alt strateji yöre olarak tanımlayabileceğimiz bir yerleşme grubu ortaya çıkmaktadır.

Geçmiş strateji planlarının hedefi olan az kutuplu yapının gerçekleşmesi için amaçlanan yatırım ilkelerinin geçmiş dönemler içinde benimsenmediği de görülmüştür. Tarıma yeterli destek verilmemiş, sanayi yatırımları planlanan hedeflerine erişememiştir. Sanayi yatırımlarına yönelme aslında tek merkezden, çok merkeze kayma olarak da nitelendirilmektedir. Alt yöreler arasındaki dengeyi sağlamayı hedefleyen ulaşım sistemlerinin yapımı ise genel olarak ana arterler boyunca gelişim göstermiştir. İkinci derece yolların gerektiği kadar sisteme entegre edilememesi de bütünlük sağlatamamıştır.

Çalışmadaki ana değerlendirme yöre potansiyellerinin analiz edilerek yörelere görevler verilmesi olmuştur. Dolayısıyla geçmiş strateji planlarının hedeflerine erişmede karşılaştığı zorluklar, ekonomik krizlerden önce, burada yatmaktadır. Makro hedefleri olan bir stratejik çalışmanın bu nedenle fiziksel boyutunun bulunması gerekmektedir. Turizm konusunda gelişim eğilimi gösteren alanlar da bu bağlamda ihmal edilmişlerdir. Kamusal eksikliklerin yerini özel sektörün doldurma eğilimi ise planlamanın bu kesiminde karmaşanın ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Ayrıca kamu temelli yatırımların da hedeflerine geç ulaşması veya ulaşamaması özel sektörü de kararsızlığa itmiştir. Stratejik planlama alanı için önemli bir girdi ve yönlendirici araç olarak kabul edilen doğal gazın planlama alanına geç girmesi ve hatta II. Plan Döneminde gerektiği şekilde ele alınamamış olması, bu konuda eksiklik olarak görülmektedir. Tabiatıyla diğer enerji yatırımlarına da gerekli önemin verilmemesi de bir planlama eksikliği olarak görülmektedir. Sektörler arası ilişkilendirmenin yapılarak bunları fiziksel mekan içine yaymanın stratejik planlamanın ana hedefi olduğundan hareket edilmesi gerekmektedir. Sonuçta planlama alanı bütünü içinde alt strateji yörelerinin ortaya çıkmasıyla sorunların daha gerçekçi çözülmesi ve yatırımların daha hiyerarşik bir yapı içinde gerçekleşmesinin beklenmesi olası bir durumdur. Bu bağlamda ele alınması gereken ilkelerin gelişim ve yapısal durum üzerindeki etkileri daha gerçekçi olacaktır. Şu halde;

1-I. ve II. Stratejik Plan Dönemlerinde benimsenen İzmir merkezli az kutuplu bir yapılaşmanın gerekli verimliliği sağlayamamış olduğu görülmektedir. Bu nedenle

yapılan çalışmada stratejik planlamanın ana ilkesinin çok merkezli, vektörel ve makro bir planlama anlayışıyla ele alınmasının doğruluğu ortaya çıkmıştır.

2-Mekansal açıdan konuya yaklaşıldığı zaman mekan sınırlama limitlerinin belirli bir rakamsal değer olarak 90 km. yarı çap olarak kısıtlamanın gerek fiziki ve gerekse ekonomik dar boğazlara götürmesinin önüne geçilmesi için kesin değer olarak yarıçap limitlerinin dışına çıkılmasının benimsenmesi rasyonel bir yaklaşım olarak kabul edilmiştir.

3-Mekansal boyut analizlerinde strateji planlama alanının dört yöne geometrik yayılmasından hareketle kuzey aksı Menemen-Gediz Havzası ve Bakırçay Havzası arasını kapsayacak şekilde değerlendirilmiştir. Güney aks Menderes çıkışlı olmak üzere Selçuk yerleşmesine kadar uzanmaktadır ve K. Menderes Havzasını içermektedir. Doğu aks kısır bir hinterlanda sahip olup Kemalpaşa’da sona ermektedir. Batı aks ise Urla-Seferihisar yerleşmelerinden batıya uzanmaktadır. Bu yayılımın ortaya çıkardığı doğal sistem sosyo-ekonomik alan tanımlamasına da uygun düşmektedir.

4-Strateji planlama alanı içinde oluşan alansallık sonuçta “strateji alt yörelerin” oluşmasıyla sonuçlanmış ve her strateji alt yöre (Kemalpaşa hariç) kendi içinde gruplanmıştır. Bu gruplandırmada dış kabuklar kendini belli ederken farklı değerlendirme kriterleri içinde ele alınmasına ve bütünle entegre edilmesine çalışılmıştır.

5-Strateji alt yörelerinin kendi odaklarının oluşturulmasına ve sistem olarak çok merkezli hedeflerin bu yaklaşımla desteklenmesine azami özen gösterilmiştir. Bu sayede yatırım ekonomisi açısından büyük fayda sağlanmış ve planlamada etaplama ile başta kamu yatırımları olmak üzere öncelik sıralamasına gidilmesine yol gösterilmiştir. Aynı amaç doğrultusunda özel sektör yatırımlarının da yönlendirilmesi daha gerçekçi bir yaklaşımla ele alınmıştır.

6-Makro yatırım olarak kamu yatırımlarının yönlendiriliciliğinden hareketle özellikle alt yapı yatırımlarının planlama alanında hangi dönemde nerelerde yer alacağının planlanması ekonomik gelişmenin motoru olarak görüldüğünden, bu tür yaklaşımlara özen gösterilmiş ve önceki plan döneminde önerilmemiş sistem yaklaşımlarına da gidilmiştir. Bu bağlamda II. Stratejik Plan Dönemi içinde planlanmış bazı yatırımların uzun döneme ve planlanan dönem dışına çıkarılmamasına dikkat edilmiştir.

7-Merkez şehir başta olmak üzere, strateji alt yöre odakları ana şehri takip eden oluşmuş hiyerarşik sistem içinde, şehirlerin mekansal sistemlerinde yer alan mikro projelendirme kararları üzerine gidilmeden, makro seviyede şehirleri odaklaştıran yatırım projeleri üzerinde durulmuştur. Mevcutların gelişme veya geliştirilmemesi yanında yeni önerilerin ve de yatırın dönemleri hakkında yorumlara yer verilmesi alansal bütünlük sağlayacağından önemle ele alınmıştır. Bu nedenle detay projeler üzerine gidilmekte yarar bulunmamıştır.

8-Strateji planının bir aracı olarak görülen fiziksel planlama araçlarının başında gelen çevre düzeni ve nazım planların yapılmamış olmasının zaman içinde ortaya

çıkardığı sorunların başında yatırım planlaması gelmektedir. Bu nedenle en küçük ölçeği strateji alt yöre olmak üzere bu tür makro planların yapılmasının önemi vurgulanmıştır. Özellikle merkez şehrin dahi Mayıs yılı itibarıyla bir nazım imar planına sahip bulunmaması yatırımların yönlenmesi ve hatta planlanamaması açısından olumsuz bir durumdur.

9-Bundan önceki strateji planlarının hedeflerine tam erişememesi, büyük ölçüde kamu yatırımlarının gerçekleşmesindeki payın yıllık % 10’u aşamamasından kaynaklanmaktadır. Bunu minimize etmek için yatırım projelerinin farklı bir sistemde ele alınması ve bitme aşamasında olan özellikle makro projelere kaynak aktarımının daha yoğun yapılması gerekliliği üzerinde durulmuştur. Bu kapsam içinde özellikle politik yaklaşımlardan ve etkileşimlerden kaçınılması gerekmektedir.

Sektörel dağılımda alt kategorilerin detaylandırılmasına azami dikkat harcanmıştır. Zira strateji planı sektörel bazda ürün çeşitliliği açısından önem kazanmıştır. II. Stratejik Plan Döneminde yeterli vurguyu alamamış tarım ve enerji sektöründe atılımlar yapılması bu stratejik planda alt yöreler seviyesinde ele alınırken, bütünsellik amaçlanmıştır. Rüzgar enerjisi, sanayi çiçekçiliği, antepfıstığı aşılaması gibi potansiyel yatırımlar marjinal seviyeden çıkarılarak makro seviyeye aktarılmıştır.

Büyük nüfus potansiyeli strateji planlama alanında geniş bir kesim tarım sektöründen geçimini sağlamaktadır. Dolayısıyla bu sektörün ihmal edilmesi beklenemez. Buna paralel tarım alanlarının korunmasına yönelik stratejilerin geliştirilmesi önem kazanmaktadır. İlk aşamada havza planlarına gerekli önemin verilmesi vurgulanırken tarım topraklarının iskan alanlarının gelişmesi dışında tutulmasına dikkat edilmesi gerekliliği savunulmuştur. Şu halde yerleşmelerin imar planlarının strateji alt yöre ölçeğinde yapılması gerekli görülen çevre düzeni/nazım imar planı kıstaslarına uyması önemli bir husustur.

Geçmiş strateji plan dönemlerinde gerçekleşmesi hedeflenen konulardan biri olan yeşil kuşak projesi, merkez şehre odaklanmış iken, bu projelendirmenin tüm strateji alanı kapsamasına özen gösterilmiştir. Uygulamaya yönelik olarak tarım, orman ve diğer korunacak doğal karakterli araziler bu kapsam içine alınmıştır. Bu yaklaşım planlama stratejisi olarak ele alınma durumundadır.

I. Stratejik Planda hedeflenen ve II. Stratejik Plan Döneminde gerçekleşen makro konuların başında körfez temizliği, büyük kanal projesi, raylı taşıma sistemi, deniz-kara ulaşım entegrasyonu merkez ölçeğinde gerçekleşen önemli projeler olarak dikkat çekmiştir. Buna karşın kongre turizmi ve şehir içi turizm odak noktalarının canlandırılması konularında hiçbir ilerleme kaydedilmemiştir. Ayrıca tüm alanı kapsayacak kalkınma ajansı, İzmir Körfez İdaresi, İzmir Menkul Kıymetler Borsası, Liman Yönetiminin özerkleşmesi gibi konular başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Bu konulara bağlı Nemrut İskelelerinin limana dönüştürülmesi hususunun gerçekleşememesi bir handikap görülmemelidir. Zira alanın fiziki açıdan böyle bir potansiyeli yoktur.

Yukarıda belirtilen konular ışığında İzmir Stratejik Planlamasının tek merkezli olarak düşünülmemesi gerekmektedir. Ancak İzmir’in bir merkez şehir olması sahip olduğu

potansiyeller açısından doğaldır. Bunu sektörel bazda turizm, imalat gibi yoğunlaşmış veya kongreler şehri gibi sloganlaşmış bir tanımsallık içinde ele almamamız gerekmektedir. Piyasa ekonomisi dinamiğinde merkez şehir çevresinin vektörel bir planlama anlayışında ele alınması dengeli gelişmenin ana unsurudur. Bu nedenle strateji planlama alanı içinde çok merkezlilik ana hedef olmuş ve kuzeydeki strateji alt yörelerinde Bergama ve Aliağa tarım, hizmet, sanayi, turizm konularında baskın alan merkezi olmuşlardır. Kemalpaşa doğuda sanayi-tarım ikilisinin birlikte geliştiği alanın merkezidir. Güneydeki iki strateji alt yörede Torbalı ve Tire farklı bölge merkezleridir. Tarım, sanayi, hizmet, ticaret ve en uçta turizm sektörü açısından aktif bölgelerin merkezleridir. Sonuçta elde edilen bütünsellik geçmiş yılların deneyimlerinden de yararlanılarak çok kutuplu bir yapı ortaya çıkarmaktadır.

2. ÇALIŞMA PROGRAMI

Bu çalışma, İzmir ili düzeyinde mekansal ve sosyo-ekonomik analizlerden ve bunun üstüne geliştirilmiş sentez ve strateji plan önerilerinden oluşmaktadır. Bu nedenle söz konusu analizleri gerçekleştirerek bulguları güncelleştiren ve bunlara dayalı tahminleri, kestirimleri ve mevcut politikaları gözden geçirip ortak bir strateji önerisini geliştirebilecek bir yaklaşımla program kurgusu oluşturulmuştur. Mekansal ve sosyo-ekonomik analizler olmak üzere iki ana başlık altında yürütülen işler, amaca uygun alt başlıklarda ele alınmıştır. Ayrıca eşgüdüm sağlanabilmesi düşüncesiyle bir toplantı programı hazırlanılarak iş başlıkları altında geliştirilen raporlar incelemeye alınmış ve sapma ve kopukluklar engellenmeye çalışılmıştır.

İşlerin Ana Başlıkları

A. Çalışmanın Genel Çerçevesinin Tanımlanması,

Program ve İşbölümü,

Genel Çerçevenin ve Programın Kesinleşmesi, Tarihlendirme.

B. Analitik Çalışmalar ve Sentez.

C. Strateji Plan Önerilerinin Geliştirilmesi

İşlerin Alt Başlıkları

Analitik Çalışmalar ve Sentez

1. Başlama ve Giriş – İZTO’nun önceki “İzmir Stratejik Planı” dokümanlarının incelenmesi ( – , – dönemlerine referanslar)

2. Çalışma Alanının Tanımlanması ve İdari Yapısının İncelenmesi.

3. İzmir İlinin; Ege Bölgesi, Türkiye ve Ülkelerarası Ekonomik Potansiyeli

4. Strateji Alt Yörelerinin Tanımlanması ve Özellikleri.

5. İl Düzeyinde Sosyal Yapı Özelliklerinin Belirlenmesi . (Nüfus Bilgileri)

6. İl Düzeyinde Ekonomik Sektörlere Göre Yapısal Özelliklerin Belirlenmesi (Özellikleri; Yerel – Bölgesel –Ulusal, Dış alım – Dış satım)

7. İl Düzeyinde Jeomorfolojik ve Çevresel Yapı Özelliklerinin Belirlenmesi

8. İl Düzeyinde Teknik Altyapı Özelliklerinin Belirlenmesi

9. İzmir İlinin Mevcut Genel Sorunları ve Gereksinimleri. (Çevre ve Nüfusa Bağımlı)

İl Düzeyinde Tahmin ve Projeksiyonlar (Sorun ve Gereksinimler için - Nüfusa Bağımlı)

İlde Mevcut Yatırımlar.

Strateji Alt Yörelerinin Sorunları.

Alt Yörelerin Potansiyelleri. Temel Ekonomileri. Girdi – Çıktı İlişkileri

Strateji Plan Önerilerinin Geliştirilmesi

İzmir İli İçin Stratejik Planı III’ün İlke ve Varsayımları.

Yaklaşım Biçimi - ( – ve - dönemi referansları)

Makro Amaç ve Hedefler, Strateji Planı için Öngörülen Araçlar

Makro Dengeler için Kısa, Orta ve Uzun Vadeli Beklentiler.

Alt yörelerin Ortak ve Ayrışık Strateji Kavramları

İzmir İli Bütünleşik Strateji Planının 10 yıl için Varsayımları ve İlkeleri.

Bütünleşik Strateji Planı için Sektörel Hedefler.

Bütünleşik Strateji Planında Sektörler için Öncelikler - Öneri Yatırımlar.

Bütünleşik Strateji Planında Gelecek 10 Yıl için Genel Öneriler.

Genel Değerlendirme ve Sonuçlandırma.

BİRİNCİ BÖLÜM

3. MEVCUT İDARİ YAPI

Çalışma alanı kapsamı içindeki ilçelerin genel konumunun tanımlanacağı bu bölümde ilçelerin, belediye ve köylerinin belirtilmesi bir anlamda stratejik plan sınırlarını tarif edecektir.

Bölüm, çalışma alanı içine giren İzmir Büyükşehir Bütünü dahilindeki ilçeler ile bağlı köyler ve İzmir’in Büyükşehir dışında kalan ilçeler ile bağlı belde belediyeleri ve köylerin tanımsallığını açıklamaktadır.

Bahsi geçen çalışma alanı tariflerinden ilkini Büyükşehir bütünü içindeki Çiğli, Karşıyaka, Konak, Bornova, Buca, Gaziemir, Balçova, Narlıdere ve Güzelbahçe ilçeleri oluşturmaktadır. İdari anlamda proje sınırının ilk kısmını oluşturan bu alanlara bağlı belde belediyeleri ve ilçeleri de dahildir.

Çiğli, bir belde belediyesine ve buna bağlı bir de köye sahip olup, İzmir Kent Bütünü içerisinde en kuzeyde bulunan ilçedir. yılında İzmir Belediyesine bağlanmış olup daha sonra Karşıyaka merkez belediye hudutları içine alınmıştır. sayılı yasa yasaya dayanılarak da Büyük Çiğli Belediye Şubesi kurulmuştur. yılında Çiğli ve Karşıyaka arasındaki sınır ihtilafı sonunda ise Çiğli’de Büyük Çiğli adıyla belediye kurulmuştur. İlçe, sanayi tesisleri ve konut sektöründeki yatırımlarla gelişmektedir.

Çiğli ilçesine komşu olan Karşıyaka, yılında ilçe statüsüne kavuşmuş olup yılında belediye olmuştur. Halihazırda iki köyü bulunmaktadır.

İzmir Kent Bütünü içinde en doğuda yer alan ilçe olan Bornova, İzmir’in ulaşım bağlantılarının yoğun olarak bulunduğu bir konumdadır. İlçeye bağlı 12 köy bulunmaktadır. yılında belediye, yılında ilçe statüsüne kavuşmuştur. Hizmet sektörü ağırlıklı bir gelişim göstermekte olup özellikle eğitim alanında Ege Üniversitesi ve Dokuz Eylül Üniversitesinin bir kısmı bu sektörde ilerleme kaydetmiştir. Bunun yanında, Pınarbaşı, Altındağ, Çamdibi yöreleri sanayi ve imalat konusunda gelişmişlik düzeyi yüksek alanlardır.

yılında belediye teşkilatı kurulan Kaynaklar ile Kaynaklar’a bağlı 3 köyü olan Buca’da, ilk belediye ’te kurulmuştur. yılları arasında merkez ilçeye bağlı şube müdürlükleri tarafından yönetilmiştir. yılında yürürlüğe giren sayılı yasa ile ilçe olmuştur.

Buca’nın komşusu olan Gaziemir, o günkü adıyla Seydiköy, yüzyılın son çeyreğinden itibaren bir nahiye merkezi olmuştur. yılında ilçe, yılında belediye statüsüne kavuşmuştur. yılında kurulan Sarnıç Belediyesi Gaziemir’e bağlı bulunmaktadır.

Güzelbahçe ilçesi yılında köyleri ile birlikte Urla’dan ayrılmış ve İzmir-Merkez kazasına bağlanmıştır. yılında Narlıdere ile birleşerek Narlıbahçe adıyla belediye teşkilatı kurulmuştur. tarihinde ise Narlıbahçe ilçe ve belediyesinin adı Narlıdere olarak değiştirilmiştir. Aynı tarihli ve sayılı kanunla Güzelbahçe Narlıdere’den ilçe olarak ayrılmış ve belediye teşkilatı kurulmuştur. Her ikisi de sayılı yasayla İzmir Büyükşehir Belediyesine bağlanmıştır. Yelki Belde Belediyesi bulunan Güzelbahçe ilçesinde Yelki’ye bağlı toplam 4 adet köy bulunmaktadır.

Balçova, tarihinde ilçe olmuştur. İlçe, ’den sonra Narlıdere merkez olmak üzere şube konumuna getirilmiştir. yılında Balçova Belediyesi kurulmasıyla yöre son şeklini almıştır.

Doğusunda Bornova, kuzeyinde İzmir Körfezi ve Karşıyaka, güneyinde Buca ve Gaziemir, batısında ise Ege Denizi ve Balçova bulunan Konak ilçesi, İzmir kent bütünün idari ve coğrafi anlamda merkezi konumunda olup yılında belediye olmuştur. Belde belediyesi bulunmayan ilçede 2 tane köy vardır.

Merkez ilçelerdeki idari yapının tarif edilmesinin ardından, İzmir il hudutları içindeki ve büyük kent bütünü dışındaki ilçelerin genel tarifi, alanın tümünün tanımlanmasını sağlama bakımından önemlidir.

yılında Menemen’e bağlı bir bucak iken ilçe olan Aliağa, İzmir ilinin kuzeyinde, Ege Denizinin hemen kıyısında, İzmir-Çanakkale yolunun kilometresinde ve Çandarlı körfezinin güneydoğu ucunda yer almaktadır. Helvacı ve Yenişakran Beldeleri ve bunlara bağlı 19 köyün bağlı olduğu Aliağa’da ilk belediye teşkilatı ’de kurulmuştur. Doğusunda Manisa ili, güneybatısında Foça, kuzeyinde Bergama ve güneyinde Menemen ilçeleriyle komşudur. Batısını ise tamamen Ege Denizi kaplamaktadır. Yüzölçümü km²’dir. Deniz seviyesinden yüksekliği ise ortalama 2 metredir. İlçe sınırlarında akan Güzelhisar çayı, Yunt dağlarından doğmaktadır, her mevsim kurumadan akmaktadır ve Güzelhisar Barajının suyunu sağlamaktadır.

Foça, yılında İzmir Sancağına bağlı bir kaza konumuna gelmiştir. Eski Foça ile Yeni Foça’yı kapsadığı için Foçateyn olarak adlandırılmıştır. Bugün Eski Foça ilçe

merkezi olup Bağarası, Gerenköy ve Yenifoça olmak üzere 3 belde belediyesi bulunmaktadır. Yüzölçümü km²’dir. Cumhuriyetten önce tuz istihracı, Cumhuriyetten sonra askeri alanda, bugün ise turizm bakımından önem arz eden bir sahil yerleşmesidir. Batıda İzmir Körfezi, doğuda Menemen ilçesi, kuzeyde Çandarlı körfeziyle çevrili olan yerleşim alanı İzmir’e yaklaşık 70 km uzaklıktadır. Foça yarımadası küçüklü büyüklü koylarla kaplı bir sahile sahiptir. İzmir ilinin en az yağış alan ilçelerinden birisi olup en sıcak aylar ortalaması 26 derece ve en soğuk aylar ortalaması ise 8 derecedir.

Yüzölçümü km² olan Menemen’in doğusunda Manisa, batısında Foça ve Ege Denizi, kuzeyinde Aliağa, güneyinde ise Çiğli ilçesi yer almaktadır. İlçe merkezinin denizden ortalama yüksekliği 20 metredir. Asarlık, Harmandalı, Koyundere, Maltepe, Seyrek, Türkeli, Ulukent, Emiralem olmak üzere 8 belde belediyesi ve bunlara bağlı 27 köyü bulunan Menemen, tarım sektöründe potansiyel gösteren bir ilçedir. Akarsuların başında Gediz gelmektedir. Yamanlar dağı üzerinde ve eteklerinde, Karagöl mevkiinde memba suyu niteliğinde birçok kaynak suyu bulunmaktadır.

Ayazkent, Göçbeyli, Bölcek, Zeytindağ, Yenikent olmak üzere 5 belde belediyesi bulunan Bergama, yılında belediye statüsüne kavuşmuş olup, Ege bölgesinin kuzeybatısında bulunan ve km² alanda yer alan Bakırçay havzasında bulunmaktadır. köyün bağlı olduğu Bergama, tarım ve turizm alanında potansiyel arz etmektedir. İlçe merkezinin rakımı 68, Akropolün rakımı ise metredir.

yılında belediye olan Dikili’nin yüzölçümü hektardır. Çandarlı Belde Belediyesi ve Çandarlı ile merkeze bağlı 25 adet köyü bulunmaktadır. Ege denizi kıyısında ve Madra çayından Bakırçay’a kadar 50 km uzunluğunda kıyıya sahip bu sahil ilçesi, İzmir’e , Ayvalık’a 40 ve Bergama’ya 24 km uzaklıktadır.

yılında Bergama’dan ayrılarak ilçe olan Kınık, Ege Bölgesinin kuzeybatısındadır. Poyracık, Yayakent Belde Belediyeleri ile birlikte sınırları dahilinde 29 köy bulunmaktadır. Doğusunda ve güneyinde Soma, batısı ile kuzeyinde ise Bergama ilçeleri mevcuttur. Yüzölçümü km²’dir. Denizden yüksekliği, ovada 40, yerleşim yerlerinde 90, en yüksek tepelerinde ise metreyi bulmaktadır.

Armutlu, Bağyurdu, Ören, Ulucak ve Yukarıkızılca olmak üzere 5 adet belde belediyesi bulunan Kemalpaşa’ya bağlı 32 köy bulunmaktadır. Kemalpaşa Belediyesi yılında kurulmuştur. ’te ise ilçe statüsüne kavuşmuş olup, tarım ve sanayi alanında atılım yapma aşamasındadır. Deniz seviyesinden yüksekliği metredir. İlçenin en büyük akarsuyu, Uluçay, Kızılçay dereleri tarafından beslenen Nif akarsuyudur.

Menderes İlçesi, İzmir ilinin güneyinde yer almaktadır. yılında belediye, yılında Menderes adını alarak ilçe olan yerleşime toplam 26 köy bağlıdır. Bunun

yanında, 6 adet belde belediyesi olup bunlar; Görece, Oğlananası, Tekeli, Değirmendere, Gümüldür ve Özdere'dir. Yüzölçümü hektar olup, doğusunda Torbalı, batısında Seferihisar, kuzeyinde Konak ve Buca, güneyinde ise Ege Denizi ve Selçuk ilçeleri bulunmaktadır. İlçede önemli bir yükseklik yer almamaktadır. En yüksek yerleri; Çatalkaya ve Gümüşsu dağlarıdır. Karakuyu, Görece, Kısık, Tahtalı ve Develi çayları birleşerek Bulgurca çayı olarak Ege Denizine dökülmektedir. İlçe sınırları içerisinde Balaban ve Sandı göletleri bulunmaktadır.

yılında ilçe olan Selçuk, İzmir’in güneyinde, Küçük Menderes nehrinin sol sahiline yakın düz bir saha üzerinde deniz seviyesinden 20 metre yükseklikte kurulmuştur. Sınırları içinde Belevi Belde Belediyesi ve bununla beraber 8 adet köy bulunmaktadır. Yüzölçümü km² olan ilçenin toprakları, doğuda Aydın’ın Germencik ve güneyde Kuşadası ilçeleri, batıda Ege Denizi, kuzeyde ise İzmir’in merkez ve Torbalı ilçeleri ile çevrilidir. İlçenin doğusunda kuzeyden güneye doğru Kuyu, Söğütçük, Pirenli, Kapı, Maden, Panayır, Bülbül ve Koru dağları uzanmaktadır.

yılında İzmir Sancağına bağlı bir kaza durumuna getirilen Ödemiş’te, Kayaköy, Zeytinlik, Bademli, Birgi, Bozdağ, Kaymakçı, Çaylı, Ovakent ve Konaklı olmak üzere 9 belde belediyesi ve bunlara bağlı 75 köy bulunmaktadır. İlçe, doğuda Kiraz ve Beydağ ilçeleri, güneyde Aydın İli, batıda Tire ve Bayındır ilçeleri, kuzeyde ise Manisa ili ile komşudur.

Doğusunda Ödemiş, güneyinde Tire, batısında Torbalı, kuzeyinde Kemalpaşa ve Turgutlu ilçeleri, Bayındır ilçesinin sınırlarını oluşturur. yılında İzmir Sancağına bağlı bir kaza merkezi olmuştur. Merkezi, Ege Denizine dik olarak uzanan sıradağların üzerindeki Bayındır ve Basra tepelerinin güney yamaçlarına kurulmuştur. Doğudan gelen Küçük Menderes nehri, ilçenin, Tire ilçesi ile sınırını oluşturmaktadır. Bu nehrin iki yakasında alüvyal ovalar bulunmaktadır.

yılında ilçe olan Beydağ, Ödemiş ve Aydın ili ile komşudur ve İzmir’in doğusunda yer almaktadır. Beydağ’ın yüzölçümü hektardır. Merkeze bağlı 21 köyü bulunan ilçenin yüzölçümü hektardır.

Kiraz, yılında Ödemiş’ten ayrılarak ilçe statüsüne kavuşmuştur. Kuzeyinde Bozdağlar, güneyinde Aydın Dağları, doğusunda ise Çavuş Dağı bulunmaktadır. İlçenin tek akarsuyu, Boz Dağlarının batısından doğup, ilçe içinden geçen Küçük Menderes’tir.

Mordoğan Belde Belediyesi ile bu belde ve merkeze bağlı 13 köyü olan Karaburun, İzmir Körfezi’nin hemen girişinde, Urla Yarımadasının Balıklıova ve Gerence Koyları arasındaki hattın kuzey bölümünü oluşturan km2’lik Karaburun Yarımadasında kurulmuş bir ilçedir. Yüzölçümü km2 olan ilçenin İzmir’e uzaklığı km’dir. Güneyden kuzeye doğru uzanan 30 km. uzunluğunda, km. arasında genişliğe sahip bir bölgedir. Doğu, batı ve kuzeyi denizle çevrilidir. İlçenin deniz seviyesinden

yüksekliği 50 metredir. En yüksek tepesi metre ile Akdağ tepesidir. İlçenin güneydoğu tarafı ise bu dağlık araziden biraz farklıdır. Özellikle Kösedere, Mordoğan ve Eğlenhoca gibi yerleşim yerleri nispeten düz arazi sayılmaktadır. Dağlarla düzlüklerin aralarındaki geçişler de yer yer küçük tepeciklerden sağlanmaktadır.

yılında İzmir Sancağına bağlı bir kaza olan Seferihisar ilçesine, Doğanbey–Payamlı ve Ürkmez Belde Belediyelerinin yanı sıra 8 adet köy bağlı bulunmaktadır. Seferihisar, doğuda Menderes ilçesi, kuzeyde Urla ve Güzelbahçe ilçeleri, batıda ve güneyde ise Ege Denizi ile çevrilidir. Yüzölçümü km2, deniz seviyesinden yüksekliği 18 metredir. İlçenin toprakları Urla yarımadasının güneyinde, Ege Denizine bakan, tatlı, eğimli ve yer yer makilerle kaplı yamaçlardır. En yüksek tepesi metre ile Çakmaktepe’dir. Ayrıca Masal, Güne, Deli Ömer, Karkas ve Korkmaz yükseltileri de bulunmaktadır. İlçenin tek akarsuyu, Beyler ve Gölcük köyü civarından gelen ve Gelinalan çayı ile beslenerek Ege Denizine dökülen Kocaçay’dır. Ayrıca Düzce ve Hereke Tepeciğinden geçerek denize ulaşan Hereke Çayı bulunmaktadır. Bu akarsular yaz aylarında kurumaktadır.

İzmir Sancağına bağlı bir kaza olan Çeşme, ’te ilçe olmuştur. Alaçatı Belde Belediyesi ve bu belde ile merkez belediyeye bağlı 4 adet köyü bulunmaktadır. Turizm sektörünün İzmir’de en geliştiği yerdir. Şifalı sıcak-soğuk suları ve olağanüstü sayılabilecek kalitede kumu ile ün yapmıştır. İzmir ilinin batısında kendi adını taşıyan yarımadanın en ucunda kurulmuştur. Çeşme, doğudan Urla, kuzeyden Karaburun ilçesi, batı ve güneyden ise Ege Denizi ile çevrilidir. İlk çağlarda Cyssus adıyla bilinen Çeşme yöresi on iki İon kentinden biri olarak Erythre'nin iskelesiydi.

12 adet köyü bulunan Urla, yılında İzmir Sancağına bağlanmıştır. İzmir il merkezine 38 km uzaklıkta, km2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir. İzmir ili ikincil konut stokunun büyük bir kısmı Urla ilçesinde oluşma çabasındadır.

’de İzmir Sancağına bağlanan Tire’nin, Gökçen Belde Belediyesi ve bu belde ile merkeze bağlı 65 köyü bulunup, batıda Selçuk, kuzeybatıda Torbalı, kuzeyde Bayındır, doğuda Ödemiş ilçeleri ve güneyde Aydın ili komşularıdır. Yüzölçümü km2 olan ilçenin denizden yüksekliği 93 metredir.

İzmir'in 45 km doğusunda yer alan ve ’de belediye, yılında ilçe olan Torbalı'nın ilk yerleşim alanı, Torbalı Ovasının batısında Yeniköy ile Özbey köylerdir. Ayrancılar, Çaybaşı, Karakuyu, Pancar, Subaşı ve Yazıbaşı Belde Belediyeleri olup bununla beraber bu beldelere bağlı 34 köyü bulunmaktadır.

Aşağıdaki tabloda İzmir ili ilçeleri, bu ilçelerde yer alan köy ve belde sayıları ile belediye sayıları ve isimleri verilmiştir.

Tablo İzmir İli İlçe, Köy, Belde ve Belediye Sayıları

İlçe İsmi Köy Sayısı

BeldeSayısı

Belde Belediyeleri İlçe İlçe Belediyeleri

Balçova - - - 1 *Balçova

Bornova 12 - - 1 *Bornova

Buca 3 1 *Kaynaklar 1 *Buca

Çiğli 1 1 *Sasallı 1 *Çiğli

Gaziemir - 1 *Sarnıç 1 *Gaziemir

Güzelbahçe 4 1 *Yelki 1 *Güzelbahçe

Karşıyaka 2 - - 1 *Karşıyaka

Konak 2 - - 1 *Konak

Narlıdere - - - 1 *Narlıdere

Aliağa 19 2 *Helvacı *Yenişakran

1 *Aliağa

Bayındır 38 3 *Canlı *Çırpı *Zeytinova

1 *Bayındır

Bergama 5 *Ayazkent *Göçbeyli *Bölcek *Zeytindağ *Yenikent

1 *Bergama

Beydağ 21 - - 1 *Beydağ

Çeşme 4 1 *Alaçatı 1 *Çeşme

Dikili 25 1 *Çandarlı 1 *Dikili

Foça 4 3 *Bağarası *Gerenköy *Yenifoça

1 *Foça

Karaburun 13 1 *Mordoğan 1 *Karaburun

Kemalpaşa 32 5 *Armutlu *Bağyurdu *Ören *Ulucak *Yukarıkızılca

1 *Kemalpaşa

Kınık 29 2 *Poyracık *Yayakent

1 *Kınık

Kiraz 52 - - 1 *Kiraz

Paşaköy satılık emlak

EXPER GAYRİMENKUL 'DENPaşaköy Mahallesinde Bulan Müstakil Evimiz Satılık Olup 2 Oda 1 Salon Alanından Oluşmaktadıseafoodplus.infoda m² Olan Arsamızda 95m² Müstakil Dairemiz Vardır ve Karanlık Oda Yoktur.3 Kata Binanın İmarlı Olup Bu Yıl İçerisinde Komple Tadilatı Bitmiş Olup Satışa Engel Bir Sebep seafoodplus.info Kapalı Mutfak Olup, Eski Tuğla İle Köy Ocağı Yapılmıştır, Sıcak Suyu Güneş Enerjisinden Temin Ediliyor Olup Tüm Musluklardan Faal Olarak Akmaktadır, Bahçenin Yeni Gübrelemesi Yapılmış ve Gayet Verimlidir, Evin Arka Tarafında Çok Büyük Bir Depolama Alanı Mevcuttur, Giriş Kısmında Kümes Vardır, Otopark Mevcut Olup Mülkün 2 Kapısı Bulunmaktadır, Kiremit Çatının Tüm Bakımları Yapılmıştır ve Çatı Arası Gayet Yüksektir, Evin Su ve Elektrik Tesisatı Tadilatta Komple Yenilenmişseafoodplus.info Olarak Mükemmeldir ve Cadde Üstündedir. ► Hazır Mutfak.► Çelik Kapı.► Güneş Enerjisi.► Doğalgaz Kombi.► Otoparklı.► PVC, Sineklik, Parke.► Bahçe.__________________________________________Tapu takip işleriniz EXPER GAYRİMENKUL' ün uzman kadrosu tarafından itina ile yürütüseafoodplus.info çalıştığımız bankalar ile benzersiz kredi imkanlarımızdan faydalanabilirsiniz.__________________________________________✰✰✰✰✰Size özel hizmetlerimiz✰✰✰✰✰► Gayrimenkul danışmanlığı► Her türlü sigorta işlemleri► İnşaat► Tadilat► Dış cephe mantolama► Isı yalıtım sistemleri uygulamaları► Apartman ve site yöneticiliği► Otomobil alım-satım

nest...

188799 188800 188801 188802 188803