Sülfonilüre Nedir
kaynağı değiştir]
Sülfonilüreler kimyacı Marcel Janbon ve meslektaşları tarafından,[6]sülfonamid sınıfı antibiyotikler üzerinde çalışırlarken (bu iki sınıf bileşik yapısal anlamda birbirlerine benzerler), deney hayvanlarında hipoglisemi gelişmesi sonucunda keşfedilmişlerdir.[7]
Ayrıca bakınız[değiştir kaynağı değiştir]
Sülfonilüreler pankreasın beta hücrelerinin yüzeyinde yer alan ATP-bağımlı K+ (KATP) kanallarına bağlanırlar. Sülfünilürelerin bu kanala bağlanmaları, hücre içinden hücre dışına doğru olan hiperpolarize edici potasyum (K+) akımını engeller. Potasyumun hücre dışına çıkamaması hücre içerisindeki elektriksel potansiyeli, hücre dışına göre daha pozitif hale getirir ve hücre depolarize olur. Bu depolarizasyon voltaj-duyarlı Ca2+ kanallarının açılmasına neden olur ve hücre içerisine giren kalsiyum (Ca2+) molekülleri, sentezlendikten sonra granüller halinde depolanmış insülinin ekzositoz yoluyla hücre dışına çıkmasına yol açar.
Sülfonilürelerin pankreasın beta hücrelerini glukoza karşı daha duyarlı hale getirdiğini, karaciğerde glukoz yapımını azalttıkları, lipolizi (adipoz dokuda, yağların enerji olarak kullanılmak üzere yağ asitlerine yıkılmaları) azalttıkları ve karaciğerde insülinin yıkılmasını azalttıkları da olası etki mekanizmaları olarak ileri sürülmüştür.
Pankreasın beta hücrelerinde yer alan KATP kanalı 4 tane Kir6.2 proteini ve bu proteinlerin çevresinde yer alan 4 tane SUR1 alt ünitesinin birleşmesiyle oluşmuştur. Kir6.2 proteini K+ iyonunun transportunu sağlar, SUR1 alt ünitesi ise kanal aktivitesinin düzenlenmesini sağlar. Sülfonilüreler bu kanalın SUR1 (Sülfonilüre reseptörü) alt ünitesine bağlanarak kanalın kapanmasına neden olurlar.
Farmakokinetik[değiştir kaynağı değiştir]
Etki mekanizmaları[değiştir sülfonilüre
tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan oral antidiyabetik (kan şekerini düşürücü) ilaç gruplarından biridir. genel kullanımda en sık karşılaşılan hipoglisemi oluşturma riskiyle bilinir. bu sebeple özellikle yaşlı hastalarda kullanımından mümkün mertebede kaçınılmaktadır.
kaba bir tabirle, pankreasın beta hücrelerinden insülin salgısını artırarak etki gösterirler. bu nedenle pankreasın insülin salgılamadığı ya da pankreası alınmış kişilerde etkisiz olarak nitelendirilebilirler.
pankreastan insülin salgısı artırmanın yanısıra insülin reseptör bağlanmasını artırır ve periferde glikoz kullanımını artırırlar. ayrıca karaciğerden insülin salınmasını da engellerler. en önemli yan etkileri hipoglisemidir.
sülfonamidlerin hipoglisemik etkilerinin fark edilmesiyle geliştirilen ilaçlardır. birici ve ikinci kuşak olmak üzere iki gruba ayrılırlar. ikinci kuşak ilaçların etkinliği birinci kuşaktakilere göre daha fazladır. ayrıca ikinci kuşaktaki ilaçlar daha lipofilik olduğundan intestinal sistemden daha fazla emilirler ve proteinlere daha fazla oranda bağlanırlar. bu nedenle günümüzde ikinci kuşak sülfonilüreler kullanılır.
etki mekanizmaları: atp bağımlı k+ kanallarını bloke ederek hücrelerinden glukoza yanıt olarak insülin salıverilmesini artırır ancak insülin sentezi üzerine etkileri yoktur. insülinin hedef doku ve reseptörlere bağlanmasını artırır. bunu insülin reseptörlerinin sayısını ve insülinin reseptöre afinitesini artırarak yapar. karaciğerden glukoz salıverilmesini azaltırlar. serum glukagon düzeylerinde azalmaya neden olur.
- en kısa etkili sulfonilüre: glipizid (2-4 saat)
- en hızlı emilen oral antidiyabetik: glipizid.
- etki gücü en yüksek olan sülfonilüre: gliburid
- antiagregan etkisi olan ve diabetik mikroanjiopatinin ve retinopatinin tedavisinde kullanılan: gliklazid.
fazla alımlarında, örneğin intihar vakalarında, somatostatin (oktreotid) kullanılır.
etkisi essin ile oldukca artabilen kan $ekeri du$urucu
insülin salgılatırlar. insülin üretimine etkileri yoktur. bu yüzden rezerv insülin düzeyi yeterli olduğu düşünülen hastalarda tercih edilir. 7 yıldan daha uzun süreli diyabet hastalarında etkileri sınırlıdır.
gliburid, diger adiyla glibenklamid, plasentadan gecmedigi veya cok az gectigi icin gestasyonel diyabet tedavisinde kullanilabilir.
bunlar iki sınıfa ayrılırlar:
1. kuşak: klorpropamid, tolazamid, tolbutamid ve asetoheksamid'dir.
2.kuşak: gliburid, gliklazid, glimepirid,glipizid'dir. rutinde daha güçlü olan 2. kuşak daha çok verilir.
klorpropamid: en uzun etkili sülfoilüre budur. alkolle alınırsa disulfiram benzeri etki yapar. fakat günümüzde daha çok diabetes insipidus tedavisinde verilirler.
gliburid: etki gücü en fazla olan sülfonilüredir. alkolle alınmaz. ayrıca gebe kadınlara verilebilecek tek oral antidiyabetiktir.
gliklazid: aynı anda antiagregan oldukları için diyabetik nöropati gelişimini önler.
sadece tip 2 diyabette kullanılan insülin salgılatıcı ilaç grubudur. gliben, diamicron mr, betanorm mr, amaryl, glimax vb. müstahzarlar sülfonilüre sınıfı etken madde içerir.
antidiyabetiktir. tip 2 diyabet tedavisinde kullanılır. pankreastaki langerhans adacıklarının hücrelerinin atp’ ye duyarlı potasyum kanallarını bloke ederek depolarize eder, insülin salgılanmasını stimüle eder.
sülfonilüre
tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan oral antidiyabetik (kan şekerini düşürücü) ilaç gruplarından biridir. genel kullanımda en sık karşılaşılan hipoglisemi oluşturma riskiyle bilinir. bu sebeple özellikle yaşlı hastalarda kullanımından mümkün mertebede kaçınılmaktadır.
kaba bir tabirle, pankreasın beta hücrelerinden insülin salgısını artırarak etki gösterirler. bu nedenle pankreasın insülin salgılamadığı ya da pankreası alınmış kişilerde etkisiz olarak nitelendirilebilirler.
pankreastan insülin salgısı artırmanın yanısıra insülin reseptör bağlanmasını artırır ve periferde glikoz kullanımını artırırlar. ayrıca karaciğerden insülin salınmasını da engellerler. en önemli yan etkileri hipoglisemidir.
sülfonamidlerin hipoglisemik etkilerinin fark edilmesiyle geliştirilen ilaçlardır. birici ve ikinci kuşak olmak üzere iki gruba ayrılırlar. ikinci kuşak ilaçların etkinliği birinci kuşaktakilere göre daha fazladır. ayrıca ikinci kuşaktaki ilaçlar daha lipofilik olduğundan intestinal sistemden daha fazla emilirler ve proteinlere daha fazla oranda bağlanırlar. bu nedenle günümüzde ikinci kuşak sülfonilüreler kullanılır.
etki mekanizmaları: atp bağımlı k+ kanallarını bloke ederek hücrelerinden glukoza yanıt olarak insülin salıverilmesini artırır ancak insülin sentezi üzerine etkileri yoktur. insülinin hedef doku ve reseptörlere bağlanmasını artırır. bunu insülin reseptörlerinin sayısını ve insülinin reseptöre afinitesini artırarak yapar. karaciğerden glukoz salıverilmesini azaltırlar. serum glukagon düzeylerinde azalmaya neden olur.
- en kısa etkili sulfonilüre: glipizid (2-4 saat)
- en hızlı emilen oral antidiyabetik: glipizid.
- etki gücü en yüksek olan sülfonilüre: gliburid
- antiagregan etkisi olan ve diabetik mikroanjiopatinin ve retinopatinin tedavisinde kullanılan: gliklazid.
fazla alımlarında, örneğin intihar vakalarında, somatostatin (oktreotid) kullanılır.
etkisi essin ile oldukca artabilen kan $ekeri du$urucu
insülin salgılatırlar. insülin üretimine etkileri yoktur. bu yüzden rezerv insülin düzeyi yeterli olduğu düşünülen hastalarda tercih edilir. 7 yıldan daha uzun süreli diyabet hastalarında etkileri sınırlıdır.
gliburid, diger adiyla glibenklamid, plasentadan gecmedigi veya cok az gectigi icin gestasyonel diyabet tedavisinde kullanilabilir.
bunlar iki sınıfa ayrılırlar:
1. kuşak: klorpropamid, tolazamid, tolbutamid ve asetoheksamid'dir.
2.kuşak: gliburid, gliklazid, glimepirid,glipizid'dir. rutinde daha güçlü olan 2. kuşak daha çok verilir.
klorpropamid: en uzun etkili sülfoilüre budur. alkolle alınırsa disulfiram benzeri etki yapar. fakat günümüzde daha çok diabetes insipidus tedavisinde verilirler.
gliburid: etki gücü en fazla olan sülfonilüredir. alkolle alınmaz. ayrıca gebe kadınlara verilebilecek tek oral antidiyabetiktir.
gliklazid: aynı anda antiagregan oldukları için diyabetik nöropati gelişimini önler.
sadece tip 2 diyabette kullanılan insülin salgılatıcı ilaç grubudur. gliben, diamicron mr, betanorm mr, amaryl, glimax vb. müstahzarlar sülfonilüre sınıfı etken madde içerir.
antidiyabetiktir. tip 2 diyabet tedavisinde kullanılır. pankreastaki langerhans adacıklarının hücrelerinin atp’ ye duyarlı potasyum kanallarını bloke ederek depolarize eder, insülin salgılanmasını stimüle eder.